Depresja gospodarcza

Z Encyklopedia Zarządzania

Depresja gospodarcza - w ogólnym rozumieniu depresja gospodarcza określana jest jako zjawisko ekonomiczne w gospodarce spowodowane czynnikami wewnętrznymi i zewnętrznymi, które prowadzi do załamania się gospodarki w skali krajowej lub w skali globalnej, czego przejawem jest spadek konsumpcji i produkcji, zahamowanie inwestycji, spadek produktu rajowego brutto (PKB), wzrost bezrobocia, spadek wynagrodzeń i siły nabywczej społeczeństwa oraz bankructwo i upadek firm wraz z kryzysem rynku finansowego i bankowego. Wskazuje się, że depresja gospodarcza w przeciwieństwie do recesji gospodarczej oraz kryzysu to okres trwający co najmniej 2 lub 3 lata, lub też dłużej. Najczęściej utożsamiana jest z kryzysem gospodarczym lub recesją gospodarczą, choć w debacie naukowej trwają spory i rozróżnienia pomiędzy tymi pojęciami. Przyjmuje się, że depresja gospodarcza jest jedną z faz cyklu koniunkturalnego w której pojawia się dno kryzysu, które cechuje się zahamowaniem spadku produkcji, załamaniem zatrudnienia, a także wzrostem cen i spadkiem stopy zysku. Bywa określana również jako długotrwała i głęboka recesja gospodarcza (L. Jasiński 2009, s. 271-272).

TL;DR

Depresja gospodarcza to długotrwałe załamanie gospodarki, charakteryzujące się spadkiem konsumpcji i produkcji, wzrostem bezrobocia i bankructwem firm. Jest jedną z faz cyklu koniunkturalnego. Depresję gospodarczą należy odróżnić od kryzysu gospodarczego i recesji gospodarczej, które mają inne cechy i czas trwania. Recesja gospodarcza to spadek aktywności gospodarczej przez co najmniej dwa kolejne kwartały.

Cykle koniunkturalne

Oddziaływanie depresji gospodarczej na gospodarkę związane jest z teorią cykli koniunkturalnych. Istnieją rozmaite teorie cyklu koniunkturalnego przedstawiające różne założenia dotyczące powstawania i skutków cykli koniunkturalnych w gospodarce. Cykle koniunkturalne określane są co do zasady jako wzrost i spadek produktu krajowego brutto w stosunku do tendencji długoterminowej (D. Kuźbiel 2018, s.11-12.) lub też krótkookresowe odchylenie produkcji od jej stałego trendu (D. Begg, S, Fischer, R. Dornbusch 2014, s. 339). Jednym z elementów cyklu koniunkturalnego jest recesja, a w okresie długoterminowym depresja gospodarcza.

Depresja gospodarcza a kryzys gospodarczy

W literaturze przedmiotu odróżnia się pojęcie kryzysu gospodarczego od depresji gospodarczej oraz recesji gospodarczej. Kryzys gospodarczy określany jest jako sytuacja, gdy dany system ekonomiczny i gospodarczy jest niezdolny do dalszego rozwoju lub nawet funkcjonowania w określonej postaci. Jednocześnie należy zauważyć, że recesja gospodarcza nie zawsze oznacza brak zdolności systemu gospodarczego do istnienia w dotychczasowej postaci. Recesja gospodarcza od kryzysu gospodarczego odróżniana jest również na podstawie kryterium czasu i zjawiska redukcji wartości PKB w ujęciu realnym. Recesja gospodarcza obejmuje co najmniej dwa następujące kwartały, a kryzys gospodarczy obejmuje co najmniej okres dwóch lat w ramach których dochodzi do spadku wartości realnego PKB rozliczanego w ujęciu rocznym, a nie w kwartalnym jak to ma miejsce w przypadku recesji gospodarczej (K. Piech 2012, s. 36-37). Kryzys gospodarczy określono również jako okres w którym roczna stopa inflacji gospodarki przekracza 15%, a roczne tempo wzrostu PKB nie jest dodatnie, przy czym wzrost PKB dotyczy przede wszystkim krajów w których występuje wysoki poziom inflacji. Kryzys gospodarczy odznacza się również gwałtownym załamaniem gospodarki w skali globalnej, co przejawia się poprzez spadek lub całkowicie zahamowanie inwestycji, ograniczenie dostępu do kredytów, wzrost upadłości przedsiębiorstw, wzrost bezrobocia, zniszczenie sektora finansowego oraz spadek i spowolnienie wymiany międzynarodowej (M. Pei, A. D. Adesnik 2000, s.139), co z kolei prowadzi do załamania nie tylko sfery życia gospodarczego i społecznego. Jednocześnie głównym skutkiem jest załamanie w sposób gwałtowny lub narastający różnych sfer życia gospodarczego i spadek aktywności gospodarczej w wymiarze krajowym lub w wymiarze globalnym (A. Nosek, A. Pietrzak 2009, s. 83).

Depresja gospodarcza a recesja gospodarcza

Recesja gospodarcza to sytuacja w której przez określony czas trwający co najmniej dwa następujące po sobie kwartały pojawia się spadek aktywności gospodarczej w gospodarce danego kraju, którego przejawem jest spadek wartości produktu PKB w ujęciu realnym (wartość dóbr i usług wyprodukowanych w danym kraju skorygowanego o stopę inflację). W przypadku tej definicji istnieją wątpliwości, co do uwzględniania poziomu realnego PKB jako kluczowego kryterium przyjmowanego w celu wyznaczanie okresów recesji gospodarczej (M. Dzikowska, M. Gorynia, B. Jankowska 2015, s.735). W innym ujęciu recesja gospodarcza jak i krach gospodarczy oraz depresja gospodarcza to zjawiska, które polegają na zmniejszeniu poziomu PKB w ujęciu realnym w kolejnych dwóch kwartałach danego roku. Istotna różnica pomiędzy tymi terminami określającymi konkretne zjawiska jest długość trwania oraz głębokość spadków (L. Jasiński 2009, s. 271).


Depresja gospodarczaartykuły polecane
RecesjaStagnacjaInflacja kroczącaKoniunktura gospodarczaHiperinflacjaProdukt krajowy bruttoCykl JuglaraInflacja pełzającaMegainflacja

Bibliografia

  • Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
  • Dzikowska M., Gorynia M., Jankowska B. (2015), Globalny kryzys gospodarczy - próba pomiaru efektów dla poszczególnych krajów, Ekonomista, nr 6
  • Jaiński L. (2009), Gospodarka i teoria ekonomiczna po kryzysie, Studia Ekonomiczne, nr 3-4
  • Kużbiel D. (2018), Analiza wybranych teorii cyklu koniunkturalnego, [w:] Współczesne problemy ekonomiczne w badaniach młodych naukowców. Wzrost, rozwój i polityka gospodarcza, (red.) E. Gruszewska, K. Karpińska, A. Protasiewicz, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa
  • Nosek A., Pietrzak A. (2009), Efekt domina czyli międzynarodowa transmisja kryzysów - na przykładzie współczesnego kryzysu finansowego, [w:] Wybrane problemy gospodarki światowej pierwszej dekady nowego wieku, (red.) W. Michalczyk, Wydawnictwo Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław
  • Pei M., Adesnik A. (2000), Why Recessions Don’t Start Revolutions, Foreing Policy
  • Piech K. (red.) (2012), Kryzysy i światowe recesje: teoria, historia, przykłady, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa
  • Wague M. (2009), Międzynarodowe kryzysy gospodarcze i ich konsekwencje, Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 78


Autor: Tomasz Mirocha