Zmienna niezależna
Zmienna niezależna, w dziedzinie badań, to obiekt, idea lub inna cecha, która może przyjmować dowolną wartość, którą w eksperymencie próbuje się zmierzyć. Występuje samodzielnie, a nazywa się ją "niezależną", ponieważ nie wpływają na nią żadne inne zmienne w badaniu. Jej wartość nie zmienia się pod wpływem żadnej innej zmiennej. Badacz manipuluje zmienną niezależną lub zmienia ją, aby zmierzyć jej wpływ na inne zmienne. W badaniach zmienna niezależna stosowana jest wraz ze zmienną zależną (J. Apanowicz 2002). W niektórych przypadkach zmienne niezależne mogą już istnieć (np. wiek lub płeć) ale nie są zależne od żadnej innej zmiennej. Zmienna niezależna to zmienna, którą manipuluje się, kontroluje lub zmienia w badaniu eksperymentalnym w celu zbadania jej efektów; jest przyczyną, a jej wartość jest niezależna od innych zmiennych w badaniu. Za jej pomocą badacz wyjaśnia zmiany w wartościach drugiej zmiennej. Zmienna niezależna to cecha przedmiotu wyjaśniająca badane zjawisko, której wartości powodują zmiany w wartościach zmiennych zależnych. Zmienna zależna natomiast to zakładana przyczyna sprawcza, którą dobiera badacz w celu określenia zmian w wartościach zmiennej zależnej, będącej jej skutkiem. Wpływa ona zmienną zależną, powodując w niej określone zmiany (W. Czakon 2016).
Inne nazewnictwo zmiennych niezależych
Zmienne niezależne są również nazywane (W. Czakon 2016):
- zmiennymi objaśniającymi (zdarzenie lub wynik),
- zmiennymi predykcyjnymi (można je wykorzystać do przewidywania wartości zmiennej zależnej),
- zmiennymi prawostronnymi (występują po prawej stronie równania regresji).
Terminy te są szczególnie używane w statystyce, gdzie szacuje się w jakim stopniu zmiana zmiennej niezależnej może wyjaśniać lub przewidywać zmiany zmiennej zależnej. W badaniach naukowych zmienne to wszelkie cechy, które mogą przyjmować różne wartości, np. wzrost, wiek, temperatura czy wyniki testów. Badacze często manipulują lub mierzą zmienne niezależne i zależne w badaniach mających na celu zbadanie związków przyczynowo-skutkowych (G. Babiński 2008).
