Cech rzemiosł różnych
Cech rzemiosł różnych - to powiązane grupy rzemieślników na terenie Polski, które wraz z rozwojem gospodarczym prowadzą swoją wytwórczość w terenach wiejskich i miejskich, a specjalizowały się m.in. w piekarnictwie, krawiectwie, garbarstwie, kowalstwie, czy kamieniarstwie. Grupy rzemieślnicze posiadały swoje charakterystyczne znaki. Nazwa "cech" wywodzi się od słowa "zeichen", które w języku niemieckim oznacza znak. Od roku 2001 w Polsce przedstawicielem rzemieślników-pracodawców jest Związek Rzemiosła Polskiego, reprezentujący grupę ponad 250 tyś rzemieślniczych podmiotów gospodarczych.
Historia założenia
W historii Polski cech rzemiosł wywodził się z czasów Piastów, powstający od grup wytwarzających podobne wyroby. Było to początkiem powstawania sprecyzowanych zawodów, które znamy do dziś: piekarz, garncarz, kamieniarz itd. Przebieg powstania cechów aż po obecne czasy, rozwijał się w przedziałach czasowych[1]:
- X-XIII wiek to czas przekształcenia produkcji terenów wiejskich w miejskie grupy rzemieślnicze, które wspólnie angażowały się o odpowiedni poziom produkcji oraz odpowiednie warunki sprzedaży
- XIV wiek to moment zaistnienia poważnych zrzeszeń rzemieślników miejskich, które w większych miastach Polski jak Kraków. Pojawiły się surowe reguły regulujące jakość wyrobów oraz dbałość o wartość sprzedaży
- XV wiek jest rozwojem powstania cechów funkcjonujących u boku zakonów lub parafii, gdzie wzajemna troska członków grupy, pomagała w codziennym funkcjonowaniu oraz opiece medycznej. W tym okresie powstały określenia mistrz, czyli pracodawca o doświadczeniu w rzemiośle oraz czeladnik, czyli pracownik, który został wyszkolony i posiada wiedzę, doświadczenie i zdany egzamin czeladniczy
- XVIII wiek to spowolnienie rozwoju rzemiosła na skutek wzrostu przemysłu
- XIX wiek to przekształcenie w zorganizowane grupy związkowe cechów
- XX wiek to czas powstania pierwszych izb rzemieślniczych, a w dalszym toku Związku Izb Rzemieślniczych
- XXI wiek mamy Związek Rzemiosła Polskiego, który jest przedstawicielem wszystkich rzemieślniczych przedsiębiorstw.
Cech rzemiosł w świetle prawa
Obecnie podstawą prawną do prowadzenia działalności rzemieślniczej jest Prawo Przedsiębiorców. W przypadku zgrupowania przedsiębiorców wykonujących dane rzemiosło o takim samym charakterze, konieczne jest ich skorelowanie i dbanie o właściwy poziom efektów ich pracy oraz nauczanie nowych kandydatów. W przypadku kiedy grupa rzemieślników robi się coraz bardziej liczna, wtedy konieczne jest reprezentowanie tej grupy, choćby w kwestii relacji z administracją publiczną. W tym przypadku właściwym jest utworzenie cechu, jako organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła. Zgodnie z zapisem Ustawy z dnia 22 marca 1989 r. rozdziału I o rzemiośle, opis cechu jest następujący[2]: "Art. 9. 1. Cechy są organizacjami samorządu gospodarczego rzemiosła zrzeszającymi rzemieślników według kryterium terytorialnego lub według rodzaju działalności gospodarczej. 2. Podstawowym zadaniem cechu jest w szczególności utrwalanie więzi środowiskowych, postaw zgodnych z zasadami etyki i godności zawodu, a także prowadzenie na rzecz członków działalności społeczno-organizacyjnej, kulturalnej, oświatowej i gospodarczej, a także reprezentowanie interesów członków wobec organów administracji i sądów".
Zadania cechu, jako samorządu gospodarczego rzemiosła
Do głównych zadań cechu według Ustawy z dnia 22 marca 1989 r. rozdziału I o rzemiośle Art.7.5. m. in. należy[3]:
- promocja działalności gospodarczej i społeczno-zawodowej rzemiosła;
- nadzór nad organizacją i przebiegiem procesu przygotowania zawodowego w rzemiośle;
- udzielanie pomocy rzemieślnikom i innym przedsiębiorcom zrzeszonym w organizacjach samorządu gospodarczego rzemiosła;
- reprezentowanie interesów środowiska rzemieślniczego wobec organów administracji publicznej;
- uczestniczenie w realizacji zadań z zakresu oświaty i wychowania w celu zapewnienia wykwalifikowanych kadr dla gospodarki, w tym prowadzenie szkół.
Cechy, jako organizacje samorządu gospodarczego powinny dbać o przestrzeganie przez rzemieślników odpowiednich zasad etyki oraz stać na straży odpowiedniego poziomu jakościowego rzemiosła.
Przypisy
Bibliografia
- Bielawska A., Łukasik G. (2014), Rzemiosło w społeczeństwie i gospodarce, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Nr 799
- Gadocha M. (2012), Cech piekarzy i handel chlebem w Krakowie w okresie nowożytnym, Księgarnia Akademicka Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej, Kraków
- Serafin P. (2007), Rola sektora organizacji pozarządowych w rozwoju obszarów wiejskich województwa
małopolskiego, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Nr 746
- Prawo przedsiębiorców (2018), Dz.U. 2018 poz. 646
- Ustawa o rzemiośle (2018), Dz.U. 2018 poz. 646
- Związek Rzemiosła Polskiego, (2022)
Autor: Jakub Wilczek
