Komplementarność

Termin „komplementarność” ma kilka odmiennych znaczeń, w zależności od dziedziny, w której jest wykorzystywany. O komplementarności mówi się w przypadku:

• Filozofii
• Chemii, biologii molekularnej i genetyki
• Socjologii
• Technologii informacyjnych
• Zarządzania

Komplementarność w filozofii

W filozofii komplementarność odnosi się do różnych, a nawet przeciwstawnych teorii, koncepcji, modeli i punktów widzenia, które odzwierciedlają różne poglądy na rzeczywistość, a razem tworzą pełniejszy obraz niż każda z nich osobno. Na przykład za komplementarne można uznać poglądy mechanistyczne i holistyczne, sztukę i naukę. Myślenie komplementarne opiera się na prawach i zasadach paradygmatu koordynacyjnego rozwoju, alternatywnego wobec paradygmatu dialektycznego. Komplementarność jako ewoluująca właściwość koordynująca mózgu, organizmu, psychiki, osobowości i społeczeństwa przejawia się na naturalnych, społecznych i duchowych poziomach życia. Komplementarność jest postrzegana jako selektywna zdolność koordynacyjna do łączenia i jednoczenia, zdolność do selektywnego oddziaływania, harmonijnego uzupełniania się na płaszczyźnie ontologicznej: naturalnej, społecznej i duchowej. Myślenie komplementarne rozwija się w różnych rodzajach i formach aktywności koordynacyjnej (zewnętrznej i wewnętrznej) m.in.: poznawczej, estetycznej, zabawowej, komunikacyjnej, twórczej.

Komplementarność w chemii, biologii molekularnej i genetyce

Komplementarność w chemii, biologii molekularnej i genetyce odnosi się do wzajemnego dopasowania cząsteczek biopolimeru lub ich fragmentów, co zapewnia tworzenie wiązań pomiędzy przestrzennie komplementarnymi (uzupełniającymi się) fragmentami cząsteczek lub ich fragmentami strukturalnymi w wyniku oddziaływań supramolekularnych.

Wiadomo, że absolutna większość (jeśli nie wszystkie) cech organizmu jest determinowana przez jednoczesną pracę kilku genów. Dlatego nawet w najprostszych przypadkach nie można ignorować założenia, że manifestacja cechy może w minimalnym stopniu zależeć od co najmniej dwóch z nich. Współczesne badania nad interakcją genów są w dużej mierze związane z odkrywaniem statystycznych wzorców w występowaniu mutacji wpływających na manifestację badanych genów. Jednocześnie w organizmach jednokomórkowych ich współdziałanie w manifestacji cech jest spotykane raczej rzadko. Jednocześnie klasyczne przykłady występujące u organizmów wielokomórkowych nie zawsze mają jasne wyjaśnienie molekularno-biologiczne. Komplementarność, czyli komplementarne oddziaływanie genów, wyraża się w tym, że dwa niealleliczne geny dominujące, występujące razem w genotypie w stanie homozygotycznym lub heterozygotycznym (A-B-), powodują rozwój nowego fenotypu w porównaniu z tym, co powoduje każdy gen dominujący osobno (A~bb lub aaB-). Geny te wzajemnie uzupełniają swoje działanie.

Komplementarność w socjologii

Pojęcie komplementarności jest również szeroko stosowane w socjologii, gdzie proces powstawania małych grup opiera się przede wszystkim na komplementarności jednostek W tym kontekście, komplementarność jest uniwersalną historyczną niezmiennością instytucji społecznych i ekonomicznych oraz odpowiadających im form kulturowych opartych na matrycach X i Y (paradygmaty wspólnotowy i indywidualny).

Instytucje komplementarne:

• mają charakter pomocniczy, uzupełniający,
• zapewniają stabilność środowiska instytucjonalnego w tej czy innej sferze życia społecznego.

Komplementarność dodatnia w pewnych kontaktach może prowadzić do symbiozy lub fuzji grup etnicznych. Na pograniczach cywilizacji o niejednorodnym czasie społecznym charakterystyczna jest komplementarność negatywna. Komplementarność jest negatywna, przejawia się w antypatii, nietolerancji (skrajna - ludobójstwo). Prowadzi to do negatywnych konsekwencji kontaktów. Zasoby informacyjne są podstawą nowoczesnych procesów technologicznych, podejmowania decyzji, edukacji i zarządzania. Jednocześnie w produkcji i zarządzaniu stosuje się raczej zasoby informacyjne niż informacje. W wielu technologiach pojawia się pomocnicze zadanie przekształcania informacji w zasoby informacyjne oraz zadanie skoordynowanego wykorzystania zasobów informacyjnych w zarządzaniu. Rozwiązanie drugiego problemu prowadzi do pojęcia komplementarnych zasobów informacyjnych. Komplementarność obiektów lub konstrukcji informacyjnych oznacza ich spójność i wzajemne uzupełnianie się.

Komplementarność w technologiach informacyjnych

W dziedzinie technologii informacyjnych termin „komplementarność” jest rzadko używany i tylko do oznaczania spójności zasobów. Dlatego też istnieją wszelkie powody, aby przeanalizować i sformułować definicję komplementarności zasobów oraz metodę oceny komplementarności. Ponadto celowe jest uwzględnienie pola semantycznego pojęć bliskoznacznych w celu określenia terminologicznych relacji komplementarności z innymi bliskoznacznymi cechami informacyjnymi obiektów i konstrukcji informacyjnych.

Komplementarność w zarządzaniu

Komplementarność jest ważnym pojęciem w zarządzaniu, a mianowicie w analizie organizacyjnej, ponieważ oferuje podejście do wyjaśniania wzorców praktyk organizacyjnych, tego, jak pasują one do poszczególnych strategii biznesowych oraz dlaczego różne organizacje wybierają różne wzorce i strategie. Formalna analiza komplementarności opiera się na badaniu interakcji pomiędzy parami powiązanych ze sobą decyzji. Teoria komplementarności w organizacjach komplementarności przewiduje, że praktyki te będą miały tendencję do grupowania się. Wzorzec komplementarności praktyk organizacyjnych różni się w zależności od tego, czy firma znajduje się na pierwszym czy późniejszym etapie procesu innowacyjnego. Podczas gdy komplementarność między praktykami organizacyjnymi wydaje się być częstsza w przypadku wyników w zakresie innowacji produktów, wyniki dotyczące skłonności do innowacji produktów wskazują na wiele zastępowalnych relacji lub niejednoznaczne dowody. Praktyki biznesowe, jeśli są wdrażane jednocześnie z zarządzaniem wiedzą, organizacją miejsca pracy lub relacjami zewnętrznymi, przynoszą większe korzyści pod względem wyników w zakresie innowacji produktowych niż ich pojedyncze przyjęcie.

Bibliografia

• Alberts B., Bray D., Hopkin K., et.al.(2005), Biologia molekularna komórki. PWN, Warszawa
• Elena S. F., Lenski R. E.(2001), Epistasis between new mutations and genetic background and a test of genetic canalization. Evolution 55
• Nowicki A. (red.)(2005), Wstęp do systemów informacyjnych zarządzania w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa
• Pareek C.S., Smoczynski R., Tretyn A.(2011), Sequencing technologies and genome sequencing. J. Appl. Genet.
• Such J., Szcześniak M.(2006), Filozofia nauki, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań
• Walecka-Jankowska K.(2011), Wpływ zarządzania wiedzą na innowacyjność, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław
• Woleński J.(2005), Epistemologia – poznanie, prawda, wiedza, realizm, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Joanna Żak