Test wiedzy

Test wiedzy - zwany również testem teoretycznym - jest metodą weryfikacji wiedzy specjalistycznej / fachowej (Flaszewska S. 2013, s. 243).

Zakresem tematycznym związanym z teorią i praktyką konstrukcji różnego rodzaju testów zajmuje się psychometria. Ma ona charakter wielowymiarowy, ponieważ skupia wokół siebie dyscyplinę psychologii, statystyki i matematyki. Jednym z jej głównych zadań jest weryfikacja jakości testów - tego czy są właściwie skonstruowane i dobrze pełnią swoje funkcje (Bielecki M. 2020, s. 10).

Możliwe zastosowanie testów wiedzy

Testy wiedzy można zastosować w obszarach (Bielecki M. 2020, s. 10):

• edukacji - np. egzamin maturalny, egzamin ósmoklasisty;
• nadawania licencji i certyfikatów - np. licencja pośrednika w obrocie nieruchomościami, certyfikaty IPMA A/B/C/D;
• rekrutacji - np. w weryfikacji poziomy wiedzy i kompetencji kandydatów.

Rodzaje testów wiedzy

Testy wiedzy można podzielić na (Bielecki M. 2020, s. 11-12):

• Testy wykonaniowe:

1. Weryfikujące stopień wykonania danej czynności - zwane inaczej “jak zrobić” - pozwalają sprawdzić wiedzę nabytą przez działanie. Pomimo kompleksowej oceny stopnia opanowania czynności, posiadają jednak wadę jaką jest trudność w określeniu uniwersalności wiedzy osoby badanej.
2. Weryfikujące tzw. wiedzę deklaratywną - zwane inaczej “jak zrobić” - dotyczą wiedzy stricte teoretycznej. Pomiar ten jest szczególnie przydatny w weryfikacji zrozumienia zjawiska. Ciężko jest natomiast na jego podstawie przewidzieć umiejętność zastosowania tej wiedzy w praktyce.

• Testy ustne - ich zaletą jest szybkość uzyskiwanych odpowiedzi. Wadę stanowi z kolei większy poziom stresu towarzyszący osobom biorącym udział w teście oraz trudność w ocenie odpowiedzi.
• Testy pisemne - zdecydowanie łatwiej jest tego rodzaju testy - w przeciwieństwie do ustnych - analizować, oceniać i archiwizować.

Rodzaje zadań stosowanych w testach wiedzy

Rodzaje zadań stosowanych w testach wiedzy można podzielić na następujące kategorie (Bielecki M. 2020, s. 34-44):

1. Zadania zamknięte - składające się części głównej oraz najczęściej kilku wariantów odpowiedzi spośród których należy wytypować prawidłową.
2. Zadania z wielokrotnym wyborem - jest to rodzaj zadania w którym należy znaleźć poprawną odpowiedź wśród kilku dostępnych. W tego typu testach pojawiać się mogą odpowiedzi typu “żadne z powyższych” lub “wszystkie powyższe”.
3. Zadania z dopasowaniem odpowiedzi - polegają na konieczności połączenia np. wyrażeń wpisanych do jednej kolumny, z tymi znajdującymi się w drugiej.
4. Zadania typu prawda-fałsz - są jednym z najprostszych typów zadań. Polegają na przedstawieniu pewnych tez / sformułowań, które osoba testowana określa jako prawdziwe bądź nie.
5. Zadania z wypełnianiem luk - wymagają od egzaminowanych uzupełnienia luk w tekście.
6. Zadania otwarte - mogą przyjąć formę prośby o udzielenie zarówno krótkich, jak i bardziej rozbudowanych odpowiedzi. Osoby egzaminowane mają w przypadku tych zadań największą swobodę w zaprezentowaniu swojej wiedzy.

Tworzenie testu wiedzy

Konstruowanie testu wiedzy, wiąże się zarówno z formalnymi, jak i etycznymi kwestiami, które należy spełnić. Pierwszym zagadnieniem nad jakim należy się zastanowić przed przystąpieniem do tworzenia tego narzędzia, jest ustalenie odpowiedniej formy weryfikacji wiedzy z danego obszaru. Drugim etapem jest ustalenie składu zespołu projektowego - w działania te powinni zostać zaangażowani zarówno eksperci z danych dziedzin, jak i osoby posiadające kwalifikacje do stworzenia i oceny jakości testu wiedzy (np. psycholog, psychometryk, pedagog). W trakcie tworzenia zespołu, istotne jest również zweryfikowanie, czy u żadnej z osób nie wystąpi konflikt interesów (np. w projektowaniu egzaminu ósmoklasisty nie może brać udziału osoba, której dziecko będzie do niego przystępować) (Bielecki M. 2020, s. 13-14).

Pre-testy i post-testy wiedzy

W przypadku zastosowania testów wiedzy w obszarze edukacji i szkoleń popularne jest stosowanie pre-testów i post-testów (Kopijer P. 2016, s. 94).

Pre-test wiedzy to działanie weryfikujące poziom opanowania zagadnień z danego obszaru przed rozpoczęciem zajęć dydaktycznych / szkolenia. W przypadku kształcenia uczestników z całkowicie nowych zagadnień (np. nowo otwarty kurs języka chińskiego na poziomie A1), nie zaleca się stosowania pre-testów - w tych przypadkach należy przyjąć, że poziom wiedzy jest zerowy (Kopijer P. 2016, s. 94).

Post-test wiedzy jest z kolei działaniem wykonywanym bezpośrednio po realizacji zajęć dydaktycznych / szkolenia i ma na celu weryfikację w jakim stopniu wiedza przekazywania uczestnikom została przez nich przyswojona (Kopijer P. 2016, s. 94-95).

Wykorzystywanie pre- i post-testów wiedzy pełnić może w procesie dydaktycznym funkcję nie tylko ewaluacyjną ale i motywacyjną. Porównywanie wyników sprzed zajęć i po nich wywołuje najczęściej większą satysfakcję z uczestnictwa, daje poczucie większej świadomości dotyczącej postępu oraz wskazuje w których aspektach wiedza jest już na bardzo wysokim poziomie, a które trzeba jeszcze dopracować (Kopijer P. 2016, s. 95-96).

Sposób przeprowadzania testów wiedzy

Współcześnie, testy nie są przeprowadzane już tylko w formie tradycyjnej, która wiąże się z koniecznością zaznaczenia na kartce prawidłowej odpowiedzi długopisem. Szczególnie w czasie pandemii COVID-19, coraz większą popularnością zaczęły się cieszyć testy elektroniczne, które nie tylko umożliwiają wykonywanie ich z praktycznie każdego miejsca na Ziemi, ale także - ze względu na automatyzację - przyspieszają proces oceniania odpowiedzi (Bielecki M. 2020, s. 45).

Testy wiedzy można przeprowadzać również zarówno w formie indywidualnej, jak i grupowej. Należy zwrócić uwagę na fakt, że grupowe testy mogą odbywać się wyłącznie z wykorzystaniem testów pisemnych (Bielecki M. 2020, s. 45).

Bibliografia

• Bielecki M. (2020), Testy wiedzy – tworzenie i stosowanie w weryfikacji efektów uczenia się. Wskazówki dla instytucji certyfikujących w Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, Instytut Badań Edukacyjnych.
• Flaszewska S. (2013), Społeczne i organizacyjne czynniki rozwoju przedsiębiorczości, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej.
• Kopijer P. (2016), Zarządzanie szkoleniami. Jak skutecznie realizować politykę szkoleniową w firmie, Wolters Kluwer.

Autor: [Martyna Jędrysek]