Zarządzanie budżetem

Zarządzanie budżetem jest to zarządzanie, czy też gospodarowanie zasobami pieniężnymi w sposób planistyczny, pozwalający na osiągnięcie określonych, wyznaczonych uprzednio celów. Pojęcie zarządzania budżetem występuje zarówno w kontekście jednostki, jak i zbiorowości osób, np. w gospodarstwach domowych, czy przedsiębiorstwach (zarządzanie finansami), ale także w większych społecznościach, np. gminach, powiatach, województwach oraz w odniesieniu do całego kraju. Każdy z tych podmiotów w mniejszym bądź większym stopniu planuje i zarządza własnymi finansami (A. Samsel 2019, s. 59).

Zarządzanie budżetem polega na prowadzeniu właściwej strategii w zakresie dysponowania finansami (L. Rudnicki 2013, s. 171). To umiejętność gospodarowania zasobami pieniężnymi w sposób racjonalny i kompleksowy. Kluczowym elementem zarządzania budżetem jest planowanie oraz nakreślanie celów. Zarządzanie budżetem odbywa się wstępnie poprzez weryfikację rzeczywistych przychodów oraz planowanych wydatków, aby oszacować istniejący budżet, którym jesteśmy w stanie administrować, a następnie zaplanowanie i podjęcie decyzji co do ewentualnych oszczędności, pożyczania lub też inwestycji.

Już samo pojęcie zarządzania definiowane jest jako “zestaw działań (planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, przewodzenie i kontrolowanie) skierowanych na zasoby organizacji w sposób sprawny i skuteczny” (K. Świetlik 2011, s. 8).

Tak więc zarządzanie budżetem to proces decyzyjny, mający na celu realizację konkretnego celu. Nakreślone decyzje będą się różnić w zależności od osoby, bądź grupy osób, które sobie ten cel postawią. Natomiast istotą zarządzania budżetem jest zachowanie równowagi pomiędzy rzeczywistymi dochodami i planowanymi wydatkami, a także przemyślane rozporządzanie dostępnymi środkami finansowymi (A. Samsel 2019, s. 59).

Zarządzanie budżetem w kontekście gospodarstw domowych

Zarządzanie budżetem w literaturze przedmiotu w szczególności odnosi się do gospodarstw domowych. To właśnie one poprzez codzienną interakcję i funkcjonowanie jako wspólnota, powinny aktywnie prowadzić wspólny budżet w celu zaspokojenia wszystkich niezbędnych potrzeb jego członków (A. Samsel 2019, s. 59).

Zarówno gospodarstwo domowe, jak i przedsiębiorstwo należy uznać za podmiot gospodarczy, który dokonuje indywidualne i niezależne decyzje ukierunkowane na własne korzyści majątkowe oraz wiążące się z nimi ryzyko. Rozważając gospodarstwo domowe w charakterze jednostki organizacyjnej i biorąc wówczas pod uwagę koncepcję zarządzania, racjonalność funkcjonowania tegoż gospodarstwa winna mieć źródło w jasno sprecyzowanym celu oraz kierunku, w jakim chce dążyć. Cel ten jest możliwy do określenia jedynie w momencie rozpoznania jego misji, zbadania otaczającego środowiska, jak również po przeanalizowaniu występujących szans i zagrożeń oraz zidentyfikowaniu jego mocny i słabych stron (K. Świetlik 2011, s. 5).

Występujące na rynku zachowania gospodarstw domowych mogą być mocno odmienne i niekoniecznie racjonalne, co wpływa na stan ich zasobów finansowych. Gospodarstwo, które postępuje w sposób racjonalny, konfrontuje swoje dochody z planowanymi wydatkami i podejmuje rozsądne decyzje co do ich rozdysponowania. Zachowania irracjonalne cechują się brakiem planowania, co przyczynia się do zwiększonego odpływu gotówki z budżetu (L. Rudnicki 2013, s. 164).

Dlatego też wskazane jest, aby regularnie przeprowadzać zestawienie własnych dochodów i wydatków, celem identyfikacji poniesionych przez nas kosztów w danym okresie. Tym samym wdrażamy sobie nawyk kontroli nad posiadanymi dochodami, które stanowią ograniczony zasób (https://www.nbp.pl/edukacja/zloteszkoly/doc/Opracowania_merytoryczne_Zarzadzanie_wlasnymi_pieniedzmi_final.pdf?v=2).

Bibliografia

• Rudnicki L. (2013), Zarządzanie finansami w gospodarstwach domowych, Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie, nr 2 (23), s. 171-181
• Samsel A. (2019), Planowanie jako element zarządzania budżetem gospodarstw domowych, "Rozprawy Ubezpieczeniowe. Konsument na rynku usług finansowych", nr 1 (31), s. 57-68
• Świetlik K. (2011), Zarządzanie budżetem przez gospodarstwa domowe (aspekty teoretyczne i praktyczne), "Handel Wewnętrzny", nr 5, s. 3-11
• Zarządzanie własnymi pieniędzmi – planowanie i kontrola wydatków (2023), “Złote Szkoły. Edukacja NBP”, Narodowy Bank Polski

Autor: Dominika Kowalczyk