Funkcje komunikacji
Komunikacja jak powszechnie wiadomo, służy wymianie informacji. Jak trafnie zauważa Józef Ober „komunikowanie się w organizacjach jest powiązane bezpośrednio z podstawowymi funkcjami zarządzania, czyli: planowaniem, organizowaniem, motywowaniem i kontrolą, a menedżerowie realizują owe funkcje zarządzania w znacznym stopniu właśnie poprzez proces komunikacji” (J. Ober 2013, s. 258). Początkowo funkcje komunikowania opisał H. Lasswell, który wyszczególnił trzy funkcje komunikacji: obserwowanie otoczenia, podtrzymywanie relacji oraz przekazywanie dziedzictwa. W latach 60. XX wieku Ch. Wright dodał czwartą funkcję – rozrywkę. Aktualnie komunikowaniu przypisuje się sześć funkcji (B. Dobek-Ostrowska 2006, s. 68):
- Funkcja informacyjna – obserwacja środowiska i pozyskiwanie wiedzy, która pozwala na podejmowanie decyzji
- Funkcja edukacyjna – dzięki komunikacji i przekazywaniu wiedzy, wiary, przekonań rozprzestrzenia się nauka
- Funkcja identyfikacji osobistej – wzmacnia wzory zachowań oraz wartości, pomaga odszukać odrębność każdej istoty
- Funkcja integracyjna – tworzy więź między jednostkami, dzięki tej funkcji panuje ład społeczny
- Funkcja mobilizacyjna – przekazywanie motywacji, najczęściej w procesie propagandowym oraz perswazyjnym
- Funkcja rozrywkowa – odpoczynek, odprężenie, zadowolenie. Funkcja głównie przypisana środkom masowego przekazu, ale dotyczy też spotkań towarzyskich (B. Dobek-Ostrowska 2006, s. 68-69).
Roman Jakobson opisał sześć funkcji komunikowania się (G. Habrajska 2005, s. 92):
- przedstawieniowa – poznawcza, ideacyjna, przekazywanie informacji
- metajęzykowa – opisywanie samego przekazu językowego za pomocą języka
- ekspresywna – emotywna, wyrażenie uczuć i emocji
- impresywna – konatywna, wpływanie na czyjeś przekonanie, zdanie, sądy
- fatyczna – kończenie, podtrzymywanie oraz rozpoczęcie rozmowy
- poetycka – estetyczna, wpływ na doznania estetyczne.
Funkcje komunikacji niewerbalnej
- funkcja informacyjna – podstawowa funkcja komunikacji niewerbalnej, wszystkie sygnały mają znaczenie dla nadawcy i dla odbiorcy. Przekaz niewerbalny uważa się za szczery, gdyż jest nieświadomy i poza kontrolą człowieka. Dzięki temu można uzyskać specyficzne informacje (np. nastawienie czy pewność siebie)
- funkcja definiowania i wspierania przekazów werbalnych – analizowanie związku komunikatów werbalnych i niewerbalnych pozwala na prawidłowe przyjęcie informacji. Niekiedy przekaz niewerbalny może zaprzeczać przekazowi werbalnemu (np. gdy nadawca zaprzecza byciu zdenerwowanym, a jednak jego ton głosu ewidentnie wskazuje na ten stan)
- funkcja wyrażania postaw i emocji – okazywanie emocji jest wiarygodniejsze, gdy dołączamy do nich sygnały niewerbalne, czyli m.in.: dotyk, gesty, mimika, intonacja głosu czy dystans
- funkcja definiowania relacji – ustalenie poziomu relacji oraz wzajemnych stosunków między nadawcą a odbiorcą (dystans, kontakt wzrokowy, pochylenie ciała)
- funkcja kształtowania i kierowania wyrażeniami – pozwala bardzo szybko ocenić osobę na podstawie wieku, ubioru, zachowania czy tempa mówienia (B. Sypniewska 2015, s. 69).
Funkcje komunikacji w organizacji
Wobec uczestników:
- tworzenie więzi społecznych i udoskonalanie ich
- regulowanie poprzez propagowanie wartości i norm
- samodoskonalenie, które pomaga zdobyć i umocnić pewność siebie oraz pozycję społeczną
W grupie lub organizacji:
- kontrolna – informowanie o obowiązkach i zasadach w zakresie społecznej kontroli. Dzięki tej funkcji można kontrolować zachowanie pracowników.
- motywacyjna – zachęcanie do spełnienia celów. Komunikowanie stwarza możliwość do namówienia innych, aby dążyli do celu.
- emocjonalna – odzwierciedlanie myśli, emocji i uczuć. Poprzez wyrażenie emocji i uczuć można uniknąć wielu problemów i niedopowiedzeń.
- informacyjna – zdobywanie informacji potrzebnych, aby osiągnąć cel. Człowiek gromadzi i przechowuje mnóstwo informacji, które pozwalają mu na ocenienie sytuacji czy problemu (A. Oleksiuk 2007, s. 85- 86).
Bibliografia
- Dobek-Ostrowska B. (2006), „Komunikowanie publiczne i polityczne”, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa
- Habrajska G. (2005), Nakłanianie, perswazja, manipulacja językowa, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica", 7/2
- Oleksiuk A. (2007), "Problemy organizacji. Materiały do studiowania", Wydawnictwo Key Text, Warszawa
- Ober J. (2013), Funkcja i rola efektywnej komunikacji w zarządzaniu, "Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: Organizacja i Zarządzanie", z. 65
- Sypniewska B. (2015), Istota, błędy i bariery w komunikowaniu się w organizacji, "Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku Nauki Ekonomiczne", t. XXI
Autor: Emilia Myszka