Metoda budżetowania od zera

Metoda budżetowania od zera - jest to metoda, w której "budżety przedsiębiorstwa są sporządzane od nowa, bazując na nowych założeniach i procedurach, dzięki czemu metoda ta jest efektywniejsza od metody przyrostowej, gdyż rezygnuje się świadomie z danych z przeszłości oraz założeń, w których mogły występować błędy" (Barańska 2018, s. 169).

Stosując metodę budżetowania od zera, należy odrzucić informacje historyczne. Metoda ta polega na tworzeniu planu (budżetu) w sposób taki, jak na początku działalności przedsiębiorstwa (Barańska 2018, s. 172).

Budżetowanie od zera jest jedną z metod budżetowania stosowanych w przedsiębiorstwach. Polega ona na prowadzeniu bardzo dokładnej analizy przychodów i wydatków. Charakteryzuje się podejściem takim, jakby opracowanie budżetu odbywało się po raz pierwszy (Adamowicz, Łuniewska 2015, s. 361).

Charakterystyka metody budżetowania od zera

Budżetowanie od zera jest metodą o tyle korzystną, że eliminuje wady procesu budżetowania, ponieważ jego założeniem jest to, iż budżet budowany jest od podstaw dla każdego poszczególnego okresu. Pracownicy poszczególnych komórek lub centrów danego przedsiębiorstwa definiują swoje zadania na budżetowany rok oraz zgłaszają swoje zapotrzebowanie na środki, które są niezbędne do ich zrealizowania. Połączenie danych od pracowników z danymi dotyczącymi środków niezbędnych na ogólną działalność przedsiębiorstwa przyczynia się do stworzenia całościowego budżetu. W związku z tym, określonym działaniom organizacyjnym przypisuje się określone zużycie zasobów. Dzięki temu, tworząc finansowy plan przedsiębiorstwa dokonuje się także analizy poszczególnych zadań. Ponadto, pracownicy zaangażowani w budowę budżetu poznają główne aspekty działania pozostałych działów przedsiębiorstwa (Korzeniowska 2002, s. 109).

Budżetowanie od zera jest metodą stosowaną powszechnie wśród kierowników i menadżerów różnorodnych organizacji, zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym. Od 2013 roku budżetowanie od zera jest wdrażane w coraz większej liczbie przedsiębiorstw, z powodu, iż koncepcja ta jest interesującą i często korzystniejszą alternatywą dla tradycyjnego i nierzadko krytykowanego budżetowania przyrostowego. Zaletą tej metody jest z pewnością traktowanie każdego cyklu budżetowania w sposób autonomiczny, nie uwzględniając przy tym danych historycznych. Innym powodem popularności budżetowania od zera jest ukierunkowanie na redukcję kosztów i ciągłe doskonalenie przedsiębiorstwa. Opisywana metoda wymuszą zmianę ról i kryterium podejmowania decyzji w organizacji, wprowadzając jednocześnie poczucie odpowiedzialności oraz skuteczny nadzór i efektywne działanie również w niższych szczeblach kierowniczych (Kowalewski 2017, s. 259-260).

Procedura tworzenia budżetu

Wykorzystując koncepcję budżetowania od zera należy uwzględnić cztery podstawowe etapy (Korzeniewska 2002, s. 109-110):

opis zadań poszczególnych jednostek wewnętrznych w formie pakietów decyzyjnych (zadań o zbliżonej charakterystyce)
analiza oraz weryfikacja pakietów decyzyjnych na podstawie oceny kosztów i korzyści
uporządkowanie pakietów decyzyjnych według ustalonej rangi
alokowanie zasobów na podstawie uzyskanej oceny

Istotnym elementem w procesie tworzenia budżetu od zera są negocjacje pomiędzy pracownikami poszczególnych komórek. Wpływa to na rezultat, czy budżet ma szansę stać się skutecznym narzędziem zarządzania czy pozostanie jedynie elementem biurokratycznym. Aby negocjacje miały pozytywny wpływ podczas procesu, musi istnieć zasada wzajemnego zaufania i poszanowania na poszczególnych szczeblach kierowniczych (Korzeniewska 2002, s. 110).