Struktura materiałowa wyrobu

Struktura materiałowa wyrobu (inaczej: Bill of Materials, BOM, lista materiałowa, zestawienie materiałów, struktura produktów) jest zestawieniem wszystkich komponentów (części, składników, surowców itp.) wchodzących w skład danego produktu, niezbędnych do jego wytworzenia.

Sposób budowy listy materiałowej

BOM jest strukturą drzewiastą hierarchiczną - na wierzchołku znajduje się produkt (wyrób gotowy - poziom 0), gałęzie to z kolei komponenty - kolejne składniki (poziomy) obrazujące coraz większą szczegółowość wyrobu gotowego (półprodukt - poziom 1, podzespół - poziom 2, element - poziom 3).

Tak więc każdy z komponentów w takiej strukturze może być nie tylko elementem, ale także produktem lub półproduktem, tzn. posiadać również swoje składowe, połączone relacją nadrzędny - podrzędny. Podsumowując, zestawienie BOM obejmuje:

• nazwę produktu gotowego
• spis poszczególnych komponentów wraz z ich strukturą
• ich ilość (potrzebną do wytworzenia jednostki produktu)
• poziom, na którym dany składnik struktury wejdzie do wyrobu
• określenie operacji produkcyjnych jakich będzie to wymagało

Rys. Przykład BOM (Źródło: Streamsoft)

Forma graficzna struktury BOM

Powszechnie użytkowaną formą graficzną w przypadku BOM jest tzw. drzewo struktury wyrobu. Możliwe jest jednak również wykorzystanie np. postaci tabelarycznej, zależnie od preferencji operatora oraz możliwości wykorzystywanego oprogramowania.

BOM w praktyce produkcyjnej przedsiębiorstwa

Struktura BOM jest konfigurowalna, umożliwia tworzenie wzorcowych list materiałowych, które przyśpieszają tworzenie technologii produktu w przypadku produkcji seryjnej oraz mogą posłużyć bezpośrednio do wystawienia zlecenia produkcyjnego, bez wcześniejszego przygotowania technologii, co sprawdza się szczególnie w produkcji jednostkowej. Ostateczną formą przed wygenerowaniem technologii lub zlecenia produkcyjnego jest struktura BOM z przypisanymi operacjami produkcyjnymi.

Lista materiałowa, wskazując na zapotrzebowanie na określone elementy, stanowi tez podstawę do planowania potrzeb materiałowych przedsiębiorstwa (MRP) oraz jedną z kluczowych danych przy tworzeniu głównego harmonogramu produkcji (MPS).

Bibliografia

• Brandt J. (2014), Logistyka na logikę
• Celka K. (2011), Struktura materiałowa wyrobu, Wyższa Szkoła Logistyki, Poznań
• Krawczyk S. red. (2011), Logistyka teoria i praktyka, Tom 2, Difin, Warszawa
• Pająk E. (2006), Zarządzanie Produkcją Produkt, technologia, organizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Paweł Wojciechowski