Winieta

Winieta to naklejka umieszczana na przedniej szybie pojazdu, zawierająca informacje o okresie na jaki została wykupiona. Naklejka jest swego rodzaju dowodem na uiszczenie opłaty za korzystanie z drogi czy autostrady. Winieta zawiera „kraj, czas przejazdu, rodzaj przejazdu, liczbę osi pojazdu, emisję spalin oraz numer rejestracyjny”. Winieta zostaje opłacona w momencie zakupu karty, która zawiera datę zakupu oraz podpis osoby, która tą kartę wydała. Karta składa się z dwóch elementów: winiety samoprzylepnej oraz odcinka kontrolnego (E. Januła 2011, s. 33)

Do 30 lipca 2011 r. obowiązywał system opłat winietowych opierający się na ryczałcie za czas korzystania z infrastruktury drogowej przez podmioty wykonujące przewóz drogowy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. W lipcu 2011 zastąpiony przez system ViaTOLL (Wdrażanie krajowego systemu poboru opłat drogowych 2012, s. 5).

Inne rodzaje opłat

W Unii Europejskiej opłaty drogowe są rzeczą powszechną. W każdym kraju można spotkać się z innymi kryteriami opłat takimi jak rozmiar samochodu, przejechane kilometry czy ilość emisji spalin (K. Sukiennik 2012, s. 79).

Poza winietą występują następujące opłaty drogowe (K. Sukiennik 2012, s. 79):

• Myto, czyli „opłata pomiędzy dwoma punktami drogi. Jej wysokość zależy od drogi masy i rodzaju pojazdu. Zdarza się, że zastosowane są dodatkowe opłaty za przejazd przez odcinki biegnące terenami górskimi, mostami lub tunelami” (K. Sukiennik 2012, s. 79).
• Euro winieta, czyli „opłata, którą w pierwszej kolejności muszą uiścić kierowcy ciężarówek o maksymalnej masie 12 ton”. Opłata musi zostać uregulowana przed wjazdem na płatne drogi czy autostrady. Podróżując przez państwa stosujące system euro winiet wystarczy tylko jedna ważna euro winieta (K. Sukiennik 2012, s. 79).

Viatoll jako zamiennik winiety

Sieć Viatoll została uruchomiona w lipcu 2011r. Jest to elektroniczny system poboru opłat drogowych w skrócie ESP, który został oparty na bezprzewodowej komunikacji krótkiego zasięgu. W skład tego systemy wchodzą bramownice wyposażone w anteny i przekaźniki, które umożliwiają przekaz i odbiór sygnałów radiowych, wysyłanych przez urządzenia viaBOX zamontowane w samochodach pozwalające na rejestrację przejazdu, ustalenie i naliczenie stawek oraz pobór opłat (Wdrażanie krajowego systemu poboru opłat drogowych 2012, s. 5).

W opisanym systemie wyróżnia się dwie możliwości poboru opłat (P. Wiecha 2017, s. 1674):

• Płatności przedpłacone tzw. pre-paid – opłata jest naliczana i uiszczana w momencie, gdy pojazd mija punkt poboru opłat.
• Płatności z odroczeniem tzw. post-paid – opłata jest kalkulowana na bazie realnie przejechanych kilometrów.

Etoll – najnowsze rozwiązanie poboru opłat

System etoll jest nowoczesnym rozwiązaniem w zakresie poboru opłat za przejazd po płatnych odcinkach dróg i autostrad zarządzanych przez GDDKiA. Jego funkcjonowanie oparte zostało o pozycjonowanie satelitarne. Bramownice stacjonarne zostały zastąpione przez bramownice wirtualne. System ten został wprowadzony 1 grudnia 2021 r. na płatnych odcinkach autostrady A2 Konin – Stryków i A4 Wrocław – Sośnica dla samochodów osobowych i motocykli. Przejazd przez miejsca, gdzie dokonuje się poboru opłat odbywał się bez szlabanów. Metody płatności zostały zachowane z poprzedniego systemu, a mianowicie można dokonywać nadal opłat przedpłaconych oraz z odroczoną płatnością (Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie opłat elektronicznych… 2021, s. 1.).

Dane lokalizacyjne do systemu etoll można przekazać za pomocą (Ustawa o zmianie ustawy o autostradach… 2021, s.4, 18):

• bezpłatnej aplikacji e-Toll PL
• systemu lokalizacyjnego GPS w postaci urządzenia przenośnego OBU,
• systemu lokalizacyjnego GPS w postaci urządzenia zamontowanego na stałe w pojeździe ZSL.

Urządzenia ZSL mogą być to urządzenia OBU, które zostaną podłączone do samego zasilania pojazdów. Zdecydowaną zaletą urządzeń OBU są mniejsze koszty, większa dostępność, ponieważ można je dostać na stacjach paliw, większa elastyczność, ze względu na ich bezprzewodowość oraz łatwość instalacji. Urządzenia te jednak mają wady jeśli chodzi o funkcjonalność, która jest stosunkowo ograniczona w porównaniu do urządzeń ZSL, a dodatkowo ich działanie jest podatne na przerwy podczas postoju i przypadkowe odłączenia od zasilania.

System etoll jest obowiązkowy dla pojazdów (Ustawa o zmianie ustawy o autostradach… 2021, s. 19):

• o dopuszczalnej masie całkowitej >3,5 t oraz <12 t
• o dopuszczalnej masie całkowitej ≥ 12 t
• autobusy

Bibliografia

• Bąk M. (2015), Zróżnicowanie systemów opłat za przejazd samochodów ciężarowych po sieci drogowej w Unii Europejskiej, „Problemy transportu i logistyki”, nr 30.
• Januła E. (2011), Spedycja, Difin, Warszawa, s. 33.
• Kiwior Ł. (2011), Analiza porównawcza starego i nowego sposobu poboru opłat drogowych w Polsce, „Transport”, nr 73.
• Wdrażanie krajowego systemu poboru opłat drogowych (2012), KIN-4101-06/2012.
• Wiecha P. (2017), Opłaty drogowe w Polsce i wybranych krajach Unii Europejskiej, „Logistyka”, nr 12. s. 1674.

Autor: Anna Tas