Cech rzemiosł różnych

Cech rzemiosł różnych - to powiązane grupy rzemieślników na terenie Polski, które wraz z rozwojem gospodarczym prowadzą swoją wytwórczość w terenach wiejskich i miejskich, a specjalizowały się m.in. w piekarnictwie, krawiectwie, garbarstwie, kowalstwie, czy kamieniarstwie. Grupy rzemieślnicze posiadały swoje charakterystyczne znaki. Nazwa "cech" wywodzi się od słowa "zeichen", które w języku niemieckim oznacza znak. Od roku 2001 w Polsce przedstawicielem rzemieślników-pracodawców jest Związek Rzemiosła Polskiego, reprezentujący grupę ponad 250 tyś rzemieślniczych podmiotów gospodarczych.

Historia założenia

W historii Polski cech rzemiosł wywodził się z czasów Piastów, powstający od grup wytwarzających podobne wyroby. Było to początkiem powstawania sprecyzowanych zawodów, które znamy do dziś: piekarz, garncarz, kamieniarz itd. Przebieg powstania cechów aż po obecne czasy, rozwijał się w przedziałach czasowych:

• X-XIII wiek to czas przekształcenia produkcji terenów wiejskich w miejskie grupy rzemieślnicze, które wspólnie angażowały się o odpowiedni poziom produkcji oraz odpowiednie warunki sprzedaży
• XIV wiek to moment zaistnienia poważnych zrzeszeń rzemieślników miejskich, które w większych miastach Polski jak Kraków. Pojawiły się surowe reguły regulujące jakość wyrobów oraz dbałość o wartość sprzedaży
• XV wiek jest rozwojem powstania cechów funkcjonujących u boku zakonów lub parafii, gdzie wzajemna troska członków grupy, pomagała w codziennym funkcjonowaniu oraz opiece medycznej. W tym okresie powstały określenia mistrz, czyli pracodawca o doświadczeniu w rzemiośle oraz czeladnik, czyli pracownik, który został wyszkolony i posiada wiedzę, doświadczenie i zdany egzamin czeladniczy
• XVIII wiek to spowolnienie rozwoju rzemiosła na skutek wzrostu przemysłu
• XIX wiek to przekształcenie w zorganizowane grupy związkowe cechów
• XX wiek to czas powstania pierwszych izb rzemieślniczych, a w dalszym toku Związku Izb Rzemieślniczych
• XXI wiek mamy Związek Rzemiosła Polskiego, który jest przedstawicielem wszystkich rzemieślniczych przedsiębiorstw.

Cech rzemiosł w świetle prawa

Obecnie podstawą prawną do prowadzenia działalności rzemieślniczej jest Prawo Przedsiębiorców. W przypadku zgrupowania przedsiębiorców wykonujących dane rzemiosło o takim samym charakterze, konieczne jest ich skorelowanie i dbanie o właściwy poziom efektów ich pracy oraz nauczanie nowych kandydatów. W przypadku kiedy grupa rzemieślników robi się coraz bardziej liczna, wtedy konieczne jest reprezentowanie tej grupy, choćby w kwestii relacji z administracją publiczną. W tym przypadku właściwym jest utworzenie cechu, jako organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła. Zgodnie z zapisem Ustawy z dnia 22 marca 1989 r. rozdziału I o rzemiośle, opis cechu jest następujący: "Art. 9. 1. Cechy są organizacjami samorządu gospodarczego rzemiosła zrzeszającymi rzemieślników według kryterium terytorialnego lub według rodzaju działalności gospodarczej. 2. Podstawowym zadaniem cechu jest w szczególności utrwalanie więzi środowiskowych, postaw zgodnych z zasadami etyki i godności zawodu, a także prowadzenie na rzecz członków działalności społeczno-organizacyjnej, kulturalnej, oświatowej i gospodarczej, a także reprezentowanie interesów członków wobec organów administracji i sądów".

Zadania cechu, jako samorządu gospodarczego rzemiosła

Do głównych zadań cechu według Ustawy z dnia 22 marca 1989 r. rozdziału I o rzemiośle Art.7.5. m. in. należy:

1. promocja działalności gospodarczej i społeczno-zawodowej rzemiosła;
2. nadzór nad organizacją i przebiegiem procesu przygotowania zawodowego w rzemiośle;
3. udzielanie pomocy rzemieślnikom i innym przedsiębiorcom zrzeszonym w organizacjach samorządu gospodarczego rzemiosła;
4. reprezentowanie interesów środowiska rzemieślniczego wobec organów administracji publicznej;
5. uczestniczenie w realizacji zadań z zakresu oświaty i wychowania w celu zapewnienia wykwalifikowanych kadr dla gospodarki, w tym prowadzenie szkół.

Cechy, jako organizacje samorządu gospodarczego powinny dbać o przestrzeganie przez rzemieślników odpowiednich zasad etyki oraz stać na straży odpowiedniego poziomu jakościowego rzemiosła.

Przypisy

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Bibliografia

• Bielawska A., Łukasik G. (2014), Rzemiosło w społeczeństwie i gospodarce, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Nr 799
• Gadocha M. (2012), Cech piekarzy i handel chlebem w Krakowie w okresie nowożytnym, Księgarnia Akademicka Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej, Kraków
• Serafin P. (2007), Rola sektora organizacji pozarządowych w rozwoju obszarów wiejskich województwa małopolskiego, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Nr 746
• Prawo przedsiębiorców (2018), Dz.U. 2018 poz. 646
• Ustawa o rzemiośle (2018), Opracowana na podstawie: t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1267, 2245, z 2019 r. poz. 1495
• Związek Rzemiosła Polskiego, (2022)

Autor: Jakub Wilczek