Cech rzemiosł różnych

Cech rzemiosł różnych - to powiązane grupy rzemieślników na terenie Polski, które wraz z rozwojem gospodarczym prowadzą swoją wytwórczość w terenach wiejskich i miejskich, a specjalizowały się m.in. w piekarnictwie, krawiectwie, garbarstwie, kowalstwie, czy kamieniarstwie. Grupy rzemieślnicze posiadały swoje charakterystyczne znaki. Nazwa "cech" wywodzi się od słowa "zeichen", które w języku niemieckim oznacza znak. Od roku 2001 w Polsce przedstawicielem rzemieślników-pracodawców jest Związek Rzemiosła Polskiego, reprezentujący grupę ponad 250 tyś rzemieślniczych podmiotów gospodarczych.

Historia założenia

W historii Polski cech rzemiosł wywodził się z czasów Piastów, powstający od grup wytwarzających podobne wyroby. Było to początkiem powstawania sprecyzowanych zawodów, które znamy do dziś: piekarz, garncarz, kamieniarz itd. Przebieg powstania cechów aż po obecne czasy, rozwijał się w przedziałach czasowych:

• X-XIII wiek to czas przekształcenia produkcji terenów wiejskich w miejskie grupy rzemieślnicze, które wspólnie angażowały się o odpowiedni poziom produkcji oraz odpowiednie warunki sprzedaży
• XIV wiek to moment zaistnienia poważnych zrzeszeń rzemieślników miejskich, które w większych miastach Polski jak Kraków. Pojawiły się surowe reguły regulujące jakość wyrobów oraz dbałość o wartość sprzedaży
• XV wiek jest rozwojem powstania cechów funkcjonujących u boku zakonów lub parafii, gdzie wzajemna troska członków grupy, pomagała w codziennym funkcjonowaniu oraz opiece medycznej. W tym okresie powstały określenia mistrz, czyli pracodawca o doświadczeniu w rzemiośle oraz czeladnik, czyli pracownik, który został wyszkolony i posiada wiedzę, doświadczenie i zdany egzamin czeladniczy
• XVIII wiek to spowolnienie rozwoju rzemiosła na skutek wzrostu przemysłu
• XIX wiek to przekształcenie w zorganizowane grupy związkowe cechów
• XX wiek to czas powstania pierwszych izb rzemieślniczych, a w dalszym toku Związku Izb Rzemieślniczych
• XXI wiek mamy Związek Rzemiosła Polskiego, który jest przedstawicielem wszystkich rzemieślniczych przedsiębiorstw.

Cech rzemiosł w świetle prawa

Obecnie podstawą prawną do prowadzenia działalności rzemieślniczej jest Prawo Przedsiębiorców. W przypadku zgrupowania przedsiębiorców wykonujących dane rzemiosło o takim samym charakterze, konieczne jest ich skorelowanie i dbanie o właściwy poziom efektów ich pracy oraz nauczanie nowych kandydatów. W przypadku kiedy grupa rzemieślników robi się coraz bardziej liczna, wtedy konieczne jest reprezentowanie tej grupy, choćby w kwestii relacji z administracją publiczną. W tym przypadku właściwym jest utworzenie cechu, jako organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła. Zgodnie z zapisem Ustawy z dnia 22 marca 1989 r. rozdziału I o rzemiośle, opis cechu jest następujący: "Art. 9. 1. Cechy są organizacjami samorządu gospodarczego rzemiosła zrzeszającymi rzemieślników według kryterium terytorialnego lub według rodzaju działalności gospodarczej. 2. Podstawowym zadaniem cechu jest w szczególności utrwalanie więzi środowiskowych, postaw zgodnych z zasadami etyki i godności zawodu, a także prowadzenie na rzecz członków działalności społeczno-organizacyjnej, kulturalnej, oświatowej i gospodarczej, a także reprezentowanie interesów członków wobec organów administracji i sądów".

Zadania cechu, jako samorządu gospodarczego rzemiosła

Do głównych zadań cechu według Ustawy z dnia 22 marca 1989 r. rozdziału I o rzemiośle Art.7.5. m. in. należy:

1. promocja działalności gospodarczej i społeczno-zawodowej rzemiosła;
2. nadzór nad organizacją i przebiegiem procesu przygotowania zawodowego w rzemiośle;
3. udzielanie pomocy rzemieślnikom i innym przedsiębiorcom zrzeszonym w organizacjach samorządu gospodarczego rzemiosła;
4. reprezentowanie interesów środowiska rzemieślniczego wobec organów administracji publicznej;
5. uczestniczenie w realizacji zadań z zakresu oświaty i wychowania w celu zapewnienia wykwalifikowanych kadr dla gospodarki, w tym prowadzenie szkół.

Cechy, jako organizacje samorządu gospodarczego powinny dbać o przestrzeganie przez rzemieślników odpowiednich zasad etyki oraz stać na straży odpowiedniego poziomu jakościowego rzemiosła.

Bibliografia

• Bielawska A., Łukasik G. (2014), Rzemiosło w społeczeństwie i gospodarce, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Nr 799
• Gadocha M. (2012), Cech piekarzy i handel chlebem w Krakowie w okresie nowożytnym, Księgarnia Akademicka Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej, Kraków
• Serafin P. (2007), Rola sektora organizacji pozarządowych w rozwoju obszarów wiejskich województwa małopolskiego, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Nr 746
• Prawo przedsiębiorców (2018), Dz.U. 2018 poz. 646
• Ustawa o rzemiośle (2018), Dz.U. 2018 poz. 646
• Związek Rzemiosła Polskiego, (2022)

Autor: Jakub Wilczek