Depresja gospodarcza

Depresja gospodarcza - w ogólnym rozumieniu depresja gospodarcza określana jest jako zjawisko ekonomiczne w gospodarce spowodowane czynnikami wewnętrznymi i zewnętrznymi, które prowadzi do załamania się gospodarki w skali krajowej lub w skali globalnej, czego przejawem jest spadek konsumpcji i produkcji, zahamowanie inwestycji, spadek produktu rajowego brutto (PKB), wzrost bezrobocia, spadek wynagrodzeń i siły nabywczej społeczeństwa oraz bankructwo i upadek firm wraz z kryzysem rynku finansowego i bankowego. Wskazuje się, że depresja gospodarcza w przeciwieństwie do recesji gospodarczej oraz kryzysu to okres trwający co najmniej 2 lub 3 lata, lub też dłużej. Najczęściej utożsamiana jest z kryzysem gospodarczym lub recesją gospodarczą, choć w debacie naukowej trwają spory i rozróżnienia pomiędzy tymi pojęciami. Przyjmuje się, że depresja gospodarcza jest jedną z faz cyklu koniunkturalnego w której pojawia się dno kryzysu, które cechuje się zahamowaniem spadku produkcji, załamaniem zatrudnienia, a także wzrostem cen i spadkiem stopy zysku. Bywa określana również jako długotrwała i głęboka recesja gospodarcza (L. Jasiński 2009, s. 271-272).

TL;DR

Depresja gospodarcza to długotrwałe załamanie gospodarki, charakteryzujące się spadkiem konsumpcji i produkcji, wzrostem bezrobocia i bankructwem firm. Jest jedną z faz cyklu koniunkturalnego. Depresję gospodarczą należy odróżnić od kryzysu gospodarczego i recesji gospodarczej, które mają inne cechy i czas trwania. Recesja gospodarcza to spadek aktywności gospodarczej przez co najmniej dwa kolejne kwartały.

Cykle koniunkturalne

Oddziaływanie depresji gospodarczej na gospodarkę związane jest z teorią cykli koniunkturalnych. Istnieją rozmaite teorie cyklu koniunkturalnego przedstawiające różne założenia dotyczące powstawania i skutków cykli koniunkturalnych w gospodarce. Cykle koniunkturalne określane są co do zasady jako wzrost i spadek produktu krajowego brutto w stosunku do tendencji długoterminowej (D. Kuźbiel 2018, s.11-12.) lub też krótkookresowe odchylenie produkcji od jej stałego trendu (D. Begg, S, Fischer, R. Dornbusch 2014, s. 339). Jednym z elementów cyklu koniunkturalnego jest recesja, a w okresie długoterminowym depresja gospodarcza.

Depresja gospodarcza a kryzys gospodarczy

W literaturze przedmiotu odróżnia się pojęcie kryzysu gospodarczego od depresji gospodarczej oraz recesji gospodarczej. Kryzys gospodarczy określany jest jako sytuacja, gdy dany system ekonomiczny i gospodarczy jest niezdolny do dalszego rozwoju lub nawet funkcjonowania w określonej postaci. Jednocześnie należy zauważyć, że recesja gospodarcza nie zawsze oznacza brak zdolności systemu gospodarczego do istnienia w dotychczasowej postaci. Recesja gospodarcza od kryzysu gospodarczego odróżniana jest również na podstawie kryterium czasu i zjawiska redukcji wartości PKB w ujęciu realnym. Recesja gospodarcza obejmuje co najmniej dwa następujące kwartały, a kryzys gospodarczy obejmuje co najmniej okres dwóch lat w ramach których dochodzi do spadku wartości realnego PKB rozliczanego w ujęciu rocznym, a nie w kwartalnym jak to ma miejsce w przypadku recesji gospodarczej (K. Piech 2012, s. 36-37). Kryzys gospodarczy określono również jako okres w którym roczna stopa inflacji gospodarki przekracza 15%, a roczne tempo wzrostu PKB nie jest dodatnie, przy czym wzrost PKB dotyczy przede wszystkim krajów w których występuje wysoki poziom inflacji. Kryzys gospodarczy odznacza się również gwałtownym załamaniem gospodarki w skali globalnej, co przejawia się poprzez spadek lub całkowicie zahamowanie inwestycji, ograniczenie dostępu do kredytów, wzrost upadłości przedsiębiorstw, wzrost bezrobocia, zniszczenie sektora finansowego oraz spadek i spowolnienie wymiany międzynarodowej (M. Pei, A. D. Adesnik 2000, s.139), co z kolei prowadzi do załamania nie tylko sfery życia gospodarczego i społecznego. Jednocześnie głównym skutkiem jest załamanie w sposób gwałtowny lub narastający różnych sfer życia gospodarczego i spadek aktywności gospodarczej w wymiarze krajowym lub w wymiarze globalnym (A. Nosek, A. Pietrzak 2009, s. 83).

Depresja gospodarcza a recesja gospodarcza

Recesja gospodarcza to sytuacja w której przez określony czas trwający co najmniej dwa następujące po sobie kwartały pojawia się spadek aktywności gospodarczej w gospodarce danego kraju, którego przejawem jest spadek wartości produktu PKB w ujęciu realnym (wartość dóbr i usług wyprodukowanych w danym kraju skorygowanego o stopę inflację). W przypadku tej definicji istnieją wątpliwości, co do uwzględniania poziomu realnego PKB jako kluczowego kryterium przyjmowanego w celu wyznaczanie okresów recesji gospodarczej (M. Dzikowska, M. Gorynia, B. Jankowska 2015, s.735). W innym ujęciu recesja gospodarcza jak i krach gospodarczy oraz depresja gospodarcza to zjawiska, które polegają na zmniejszeniu poziomu PKB w ujęciu realnym w kolejnych dwóch kwartałach danego roku. Istotna różnica pomiędzy tymi terminami określającymi konkretne zjawiska jest długość trwania oraz głębokość spadków (L. Jasiński 2009, s. 271).

Depresja gospodarcza — artykuły polecane

Recesja — Stagnacja — Inflacja krocząca — Koniunktura gospodarcza — Hiperinflacja — Produkt krajowy brutto — Cykl Juglara — Inflacja pełzająca — Megainflacja

Bibliografia

• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Dzikowska M., Gorynia M., Jankowska B. (2015), Globalny kryzys gospodarczy - próba pomiaru efektów dla poszczególnych krajów, Ekonomista, nr 6
• Jaiński L.J. (2009), Gospodarka i teoria ekonomiczna po kryzysie, "Studia Ekonomiczne", nr 3-4
• Kużbiel D. (2018), Analiza wybranych teorii cyklu koniunkturalnego, "Współczesne problemy ekonomiczne w badaniach młodych naukowców. Wzrost, rozwój i polityka gospodarcza", (red.) E. Gruszewska, K. Karpińska, A. Protasiewicz, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa
• Nosek A., Pietrzak A. (2009), Efekt domina czyli międzynarodowa transmisja kryzysów - na przykładzie współczesnego kryzysu finansowego, [w:] Wybrane problemy gospodarki światowej pierwszej dekady nowego wieku, (red.) W. Michalczyk, Wydawnictwo Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław
• Pei M., Adesnik A. (2000), Why Recessions Don’t Start Revolutions, Foreing Policy
• Piech K. (red.) (2012), Kryzysy i światowe recesje: teoria, historia, przykłady, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa
• Wague M. (2009), Międzynarodowe kryzysy gospodarcze i ich konsekwencje, Zeszyty Naukowe SGGW - Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 78

Autor: Tomasz Mirocha