|
|
| Linia 1: |
Linia 1: |
| {{infobox4
| | #REDIRECT [[Wypalenie zawodowe]] |
| |list1=
| |
| <ul>
| |
| <li>[[Wypalenie zawodowe]]</li>
| |
| <li>[[Syndrom wypalenia zawodowego]]</li>
| |
| <li>[[Stres]]</li>
| |
| <li>[[Przyczyny stresu]]</li>
| |
| <li>[[Frustracja]]</li>
| |
| <li>[[Pracoholizm]]</li>
| |
| <li>[[Wyuczona bezradność]]</li>
| |
| <li>[[Skutki stresu]]</li>
| |
| <li>[[Objawy przemęczenia]]</li>
| |
| </ul>
| |
| }}
| |
| | |
| '''Burnout''' inaczej wypalenie, jest to zjawisko psychologiczne polegające na psychofizycznym oraz emocjonalnym wyczerpaniu spowodowanym wykonywaniem danej czynności oraz niechęcią do jej kontynuowania. Wypalenie bardzo często towarzyszy pracy z innymi ludźmi i objawia się negatywnym lub obojętnym podejściem do nich. Charakteryzuje się ono spadkiem poczucia własnej wartości i kompetencji. Jednym z głównych powodów wypalenia jest [[stres]]. Najczęstszą formą burnout'u jest [[wypalenie zawodowe]]<ref>Sęk H. 2009, s. 9-15</ref>.
| |
| ==Przyczyny zjawiska==
| |
| Za główną przyczynę występowania zjawiska uznaje się stres. Może być on spowodowany czynnikami zarówno zewnętrznymi jak i wewnętrznymi. [[Zbyt]] duża presja wywierana przez otoczenie, wysokie wymagania wobec jednostki, wymaganie ciągłej dyspozycyjności, duża liczba obowiązków a także brak czasu na regenerację i odpoczynek, zarówno fizyczny, jak i psychiczny - wszystkie te czynniki należą do grupy zewnętrznych. Do tej drugiej możemy przede wszystkim zaliczyć te, które związane są z cechami charakteru - problemy z kontrolowaniem emocji, [[niska samoocena]], skrywanie emocji czy negatywne nastawienie<ref>Okła W., Steuden S. 1998, s. 122-123</ref>.
| |
| <google>t</google>
| |
| ==Struktura==
| |
| Zostało przyjęte, że wypalenie składa się z trzech elementów<ref>Okła W., Steuden S. 1998, s. 121</ref>:
| |
| * Wyczerpanie emocjonalne - najważniejszy w tym elemencie jest fakt braku satysfakcji z wykonywania danej czynności. Sprawia to, że jednostka jest ciągle zmęczona, zniechęcona, zdenerwowana. Towarzyszy jej brak chęci do życia i działania. W kontaktach z innymi ludźmi staje się oschła lub obojętna.
| |
| * Depersonalizacja - cechuje się zdecydowaną zmianą w podejściu do innych ludzi. Ujawnia się poprzez brak chęci kontaktu psychicznego z innymi, traktowanie ich bezosobowo, brak chęci w niesieniu pomocy.
| |
| * Zaburzenia przystosowania - przejawia się spadkiem poczucia własnej wartości i kompetencji. W tej fazie człowiek może cechować się agresją względem innych lub chęcią ucieczki, również poprzez zachowania autodestrukcyjne.
| |
| ==Wypalenie zawodowe==
| |
| Kiedyś uważano, że wypalenie dotyczy jedynie wybranych zawodów - tych związanych z bezpośrednim kontaktem z drugim człowiekiem i pomocą mu, np. lekarze, pielęgniarki, nauczyciele, psychologowie. Prawdą jest, że ludzie pracujący w tych obszarach są bardziej narażeni. Mówi się, że takie osoby traktowały swoją pracę, jako sens życia, coś co ich uszczęśliwia i przynosi satysfakcję. Ogromne [[obciążenie]] emocjonalne i ciągłe poczucie porażki sprawiają, że stopniową spotykają się z rozczarowaniem.
| |
| Zmiany ekonomiczne sprawiły, że dziś pojęcie burnout'u dotyczy większej liczby zawodów oraz szerszego obszaru<ref>Kraczla M. 2013, s. 75-76</ref>. Bardzo szybkie tempo życia i ciągła walka o pozycję zawodową czy społeczną charakteryzują dzisiejsze [[społeczeństwo]]. Bardzo ważne jest zachowanie równowagi między życiem prywatnym a pracą, gdyż skutkiem wypalenia jest nie tylko wewnętrzna dewastacja człowieka, jak również negatywny wpływ na środowisko ją otaczające<ref>Simpson D. 2013, s. 200</ref>.
| |
| ==Wypalenie w opiece nad członkiem rodziny==
| |
| [[Proces]] wypalania dotyczy nie tylko sfery zawodowej. Pojawia się on także u rodziców dzieci niepełnosprawnych. Powodują go przede wszystkim wyczerpanie opieką, brak pomocy oraz poczucie zbyt małych kompetencji, aby odpowiednio zając się osobą bliską. Uczucia, które towarzyszą rodzicom, to głównie [[frustracja]], bezradność czy osamotnienie w trudnej sytuacji. Podobnie jak w przypadku wypalenia zawodowego rodzic nie jest w stanie poradzić sobie z zaistniałą okolicznością, czuje ciągłą presje oraz ogromną [[odpowiedzialność]]<ref>Sekułowicz M, Kwiatkowski P. 2013, s. 33-34</ref>.
| |
| Podobna sytuacja może zaistnieć w rodzinie, w której pojawia się choroba. Zmienia to [[model]] jej dotychczasowego funkcjonowania, a także plany na przyszłość. Jest to stresor, coś co powoduje uczucie wyczerpania, lęki i bezradności. Choroba może w znacznym stopniu odbić się na osobach bezpośrednio opiekujących się członkiem rodziny i to one są najbardziej zagrożone takimi zaburzeniami, jak depresja czy omawiane wypalenie<ref>Nitka - Siemińska A. 2007, s. 22,23</ref>.
| |
| ==Bibliografia==
| |
| * Kraczla M. [http://www.humanitas.edu.pl/resources/upload/dokumenty/Wydawnictwo/Zarzadzanie_zeszyt/Zarz%202_2013%20podzielone/Kraczla.pdf Wypalenie zawodowe jako efekt długotrwałego stresu], Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. [[Zarządzanie]]
| |
| * Nitka - Siemińska A. (2007),[http://pbc.gda.pl/Content/5305/nitka_sieminska_062298.pdf "Zespół wypalenia" u rodziców osób chorujących na schizofrenię przewlekłą], Akademia Medyczna w Gdańsku
| |
| * Okła W, Steuden S. (1998) [https://www.kul.pl/files/1024/Roczniki_Psychologiczne/1998/RPsych_1998_vol01_119-130_Okla_Steuden.pdf Psychologiczne aspekty zespołu wypalenia], ''Roczniki psychologiczne'', Tom I
| |
| * Sekułowicz M, Kwiatkowski P. (2013), [https://pracownik.kul.pl/files/93237/public/wypalenie/se_25_s_29-50.pdf Wypalanie się sił u rodziców dzieci z niepełnosprawnością- konstrukcja nowego narzędzia badawczego], Studia Edukacyjne, nr 25/2013, Wrocław
| |
| * Sęk H.(2009), ''Wypalenie zawodowe: przyczyny i zapobieganie'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
| |
| * Simpson D. (2013), ''Istota i konsekwencje ekonomiczne wypalenia zawodowego'', [[Biznes]] międzynarodowy w gospodarce globalnej 2013, nr 32, Gdańsk
| |
| | |
| ==Przypisy==
| |
| <references/>
| |
| [[Kategoria:Psychologia]]
| |
| {{a|Agnieszka Bodziony}}
| |
