Zasady księgowania

Zasady księgowania – ogólne zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych są zawarte w rozdziale drugim Ustawy o rachunkowości (Ustawa o rachunkowości 1994, s. 23-34).

Zasady księgowania operacji

Najważniejsze zasady księgowania operacji gospodarczych (R. Machała 2014, s. 43-45):

1. Przychody operacyjne w momencie wystawienia dowodu sprzedaży towaru, produktu lub usługi są księgowane po stronie MA odpowiedniego konta przychodowego i jednocześnie po stronie WN odpowiedniego konta rozrachunkowego.
2. Dokonywane zakupy składników majątku zarówno majątku trwałego, jak i obrotowego zasadniczo księgowane są po stronie WN odpowiedniego konta.
3. Wydatki składające się na koszty operacyjne prowadzonej działalności są księgowane po stronie WN właściwego konta kosztowego i po stronie MA konta środków pieniężnych lub rozrachunkowego.
4. Jeżeli dokonywana sprzedaż podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług VAT, wówczas od nabywcy towaru, produktu lub usługi oprócz kwoty netto pobiera się jeszcze kwotę VAT-u należnego wg właściwej stawki. Kwota VAT-u należnego księgowana jest po stronie MA osobnego syntetycznego konta rozrachunkowego i po stronie WN odpowiedniego konta rozrachunkowego.
5. Jeżeli przy dokonywaniu zakupów sprzedający oprócz kwoty netto pobrał jeszcze kwotę podatku VAT, wówczas kwota ta jest księgowana po stronie WN najczęściej osobnego syntetycznego konta rozrachunkowego i po stronie MA odpowiedniego konta środków pieniężnych lub rozrachunkowego.
6. Na koniec miesiąca obroty obu kont na których księgowane są VAT należny i VAT naliczony przenoszone są na jedno wspólne konto Rozrachunki z Urzędem Skarbowym z tyt. VAT, przy czym przenoszenie w księgowości nie odbywa się przez wyzerowanie konta, lecz przez dokonanie zapisu po jego przeciwnej stronie tak, aby sumy obrotów obu stron były równe.
7. Dokonywane odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych księgowane są po stronie WN odpowiedniego konta kosztowego i po stronie MA odpowiedniego konta umorzeniowego. Nie księguje się odpisów amortyzacyjnych po stronie MA bezpośredniego konta, na którym zaksięgowano po stronie WN zakup danego składnika. Po stronie MA konta środka trwałego lub wartości prawnej księguje się jedynie wartość początkową danego składnika w miesiącu jego sprzedaży.
8. W miesiącu sprzedaży środka trwałego lub wartości prawnej dokonywane są następujące księgowania:

• księgowanie przychodu ze sprzedaży i wzrostu środków pieniężnych lub należności: strona MA - konto analityczne Przychody ze sprzedaży środków trwałych do konta syntetycznego Pozostałe przychody operacyjne, strona WN - konto środków pieniężnych lub rozrachunkowe,
• w przypadku pobrania VAT-u należnego księgowanie VAT-u: strona MA – konto VAT-u należnego, strona WN – konto środków pieniężnych lub rozrachunkowe,
• przeksięgowanie dotychczas odpisów amortyzacyjnych: strona MA – właściwe konto, na którym zaksięgowany został zakup danego składnika, strona WN – konto umorzeniowe danego składnika majątku,
• zaksięgowanie nieplanowanych odpisów amortyzacyjnych (nieodpisanej dotychczas w postaci amortyzacji części wartości początkowej składnika): strona MA - właściwe konto, na którym zaksięgowany został zakup danego składnika, strona WN – konto analityczne Wartość sprzedanych środków trwałych do konta syntetycznego Pozostałe koszty operacyjne.

Konsekwencje niezastosowania się do zasad

Wszelkie nieprawidłowości zaistniałe w zapisach księgowych, które są sprzeczne z przepisami ustawy, są karane grzywną lub pozbawieniem wolności do 2 lat, jest też możliwość odbywania tym kar łącznie (Ustawa o rachunkowości 1994, s. 110-112).

Bibliografia

• Fliegner W. (2013), Procesowy model ewidencji księgowej, "Studia Oeconomica Posnaniensia", vol. 1, nr 8
• Machała R. (2014), Zarządzanie Finansami i Wycena Firmy, Oficyna Wydawnicza UNIMEX, Wrocław
• Ustawa o rachunkowości (1994), Dz.U. Nr 121 poz. 591

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Autor: Joanna Haracz