Zasady etyczne

Zasady etyczne wywodzą się z etyki, która sama w sobie może być rozumiana jako zbiór reguł i standardów postępowania w sposób moralnie właściwy dla interakcji międzyludzkich w danej społeczności bądź grupie zawodowej. Zasady etyczne są także głównym elementem kodeksów etycznych, których treść pomaga nam jasno i precyzyjnie określić normy moralne odnoszące się do danej dziedziny. Przykładem takiego kodeksu może być kodeks etyki zawodowej określający standardy etyczne danej profesji.

Zasad etyki zawodowej

Konieczność opracowywania kodeksów etyki zawodowej wiąże się głównie z profesjami, które dotyczą ważnych dla życia społecznego wartości takich jak:

• zdrowie
• edukacja
• prawo
• bezpieczeństwo
• formowanie osobowości

Zasady etyczne powinny być przestrzegane szczególnie w grupach zawodowych, które mają istotny wpływ na życie publiczne, a także w tych posiadających misję społeczną. Stosowanie się do norm moralnych jest potrzebne także w zawodach, w których pracownik wchodzi w bezpośrednią interakcję z drugim człowiekiem i może decydować o jego dalszym życiu.

Wprowadzanie kodeksów etyki zawodowej powinno mieć miejsce także w kontekście profesji posiadających ryzyko wystąpienia zjawisk niemoralnych jakimi są korupcja czy nepotyzm. Odnosi się to głównie do elementów pracy, w które bardzo łatwo mogą zostać zastąpione nieetycznymi zachowaniami. Z tego powodu w Polsce większe znaczenie nadano kodeksom etyki zawodowej dotyczącym polityków, pracowników administracji publicznej, a także przedsiębiorców.

Dzięki zasadom etyki zawodowej mamy możliwość zrozumienia sytuacji, które nie są zdefiniowane przez powszechną etykę społeczną.

Zasady etyki zawodowej a prawo

Polskie prawo nie traktuje zasad etyki zawodowej jako norm prawnych. W kodeksie etyki zawodowej nie znajdziemy również przepisów prawa. Znajdują się w nich głównie wytyczne informujące o zachowaniach niezgodnych z prawem oraz etyką wiążącą się ze specyfiką danego zawodu. Definiują one w przejrzysty sposób jak nie naruszyć norm prawnych oraz etycznych.

Złamanie zasad etyki zawodowej nie jest karalne prawnie jednak zazwyczaj wiąże się z dotkliwymi sankcjami, do których należą między innymi:

• publiczne ujawnienie nadużyć
• utrata licencji
• doznanie upokorzenia przed społeczeństwem
• utrata klientów
• zwolnienie z danego stanowiska

Zasady zapisane w kodeksie etyki zawodowej mogą mieć jednak znaczenie przy egzekwowaniu prawa, ponieważ istnieją przepisy, które jasno kierują nas do tych zapisów. Jest to przykład istniejącego związku między prawem, a moralnością. Zasady etyki zawodowej w pewnych przypadkach mają także wpływ końcowe orzeczenie sądu lub działania podejmowane przez daną administrację.

Elementy formułowania zasad etycznych w organizacji

Na tworzenie zasad etycznych w organizacji wpływ mają czynniki zewnętrzne i wewnętrzne. Pierwsze z nich wynikają ze standardów etycznych ustanowionych w społeczeństwie. Mają one istotny wpływ na zachowania istniejących w nim organizacji, ponieważ przestrzeganie tych określonych norm wpływa na zaufanie członków danej zbiorowości. Ważnymi elementami wynikającymi z otoczenia zewnętrznego organizacji będą także: prawo, polityka i ustrój gospodarczy.

Wewnętrzne czynniki tworzenia zasad etycznych danej organizacji będą głównie dotyczyć misji danej organizacji. Dla przykładu wyższym celem funkcjonowania instytucji publicznych jest służba społeczeństwu. Istotna w zakresie formułowania norm etycznych danej organizacji będzie także kultura organizacyjna.

Bibliografia

• Breczko A., Poniatowicz M. (2005)

Rola kodeksów etyki zawodowej (ze szczególnym uwzględnieniem zawodów ekonomicznych) [w:] "Ekonomia-Polityka-Etyka. Tom II", A. Bocian (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2005, 159-161

• Kowalski T. (2005). Kodeks etyczny a kształtowanie zasad etycznych w administracji "Studia Lubuskie", 1, 99-108
• Romaniuk P. (2016). Wartości etyczne we współczesnym zarządzaniu uczelnią wyższą i samorządem terytorialnym "Zarządzanie publiczne", 4(36), 344-347

Autor: Dominik Wojdyła

.