Pomiar czasu

Pomiar czasu- czas jest wielkością fizyczną wyznaczającą odstępy czasowe lub kolejność w jakiej dane procesy występowały. Pomiar czasu jest możliwy dzięki jednostką czasowym, w których możemy ten czas zmierzyć. Do zmierzenia czasu, potrzebny nam jest punkt zerowy na skali czasu, czyli moment początkowy, który jest punktem odniesienia.

Najczęściej czas odmierzamy:

• zegarem lub stoperem (czasomierz)
• klepsydrom
• kalendarzem

Jednostki czasowe: sekunda, minuta, kwadrans, godzina, doba (dzień), tydzień, miesiąc, kwartał , rok.

Historia zegarów

Zegar słoneczny- mierzenie czasu ma bezpośredni związek z astronomią. Początkowe metody mierzenia czasu, były oparte na ruchu słońca po niebie. Pierwszym urządzeniem stworzonym do odmierzaniu czasu, była stworzona przez Chińczyków konstrukcja nazywana Gnomonem. Był to postawiony w miejscu publicznym pionowy słup lub pręt, wokoło którego zaznaczone były konkretne godziny, pręt w ciągu dnia przesuwał się na gnomonie wskazując godzinę.

Zegar wodny- pozwalał dużo dokładniej niż zegar słoneczny wyznaczyć godzinę, niezależnie od pory roku. Zasada działania zegara wodnego opierała się na wypływaniu wody z naczynia, które posiadało podziałkę godzinową. Czas był mierzony poprzez przepływ wody przez niewielki otwór w naczyniu. Pomiar czasu był oparty na poziomie wody w naczyniu.

Zegar ogniowy- zegar ten składał się z podstawki oraz miejsca na świecę. Świeca posiadała przedziałkę, która pokazywała upływ czasu, wraz z topieniem się wosku. W świecę były wbite elementy metalowe np. ćwieki lub kulki, które podczas spalania spadały na podstawkę, wskazując upływ kolejnych godzin.

Zegar piaskowy- nazywany również klepsydrą, opierał się na podobnym mechanizmie działania jak zegar wodny. Składał się z 2 szklanych baniek, połączonych rurką która przepuszczała tylko określoną ilość piasku w danym czasie. Kiedy cały piasek górnej banki, przesypał się do dolnej, oznaczało to że określony czas minął. Klepsydry zazwyczaj używane są do odmierzania krótkiego czasu.

Zegar mechaniczny- początkowo zegary mechaniczne były budowane przede wszystkim jako zegary wieżowe. Pierwsze zegary mechaniczne nie posiadały tarczy, czas odmierzały uderzeniami w dzwon. Na przełomie 17 i 18 wieku, oprócz zegarów wieżowych, budowano również zegary domowe, budziki, a także zegarki do noszenia (tzw. kieszonkowe).

Czasomierz- jest to rodzaj zegarka, który działa tylko w określonym czasie, podczas dokonywania pomiaru. Najbardziej znanymi czasomierzami są: stoper, minutnik, timer, sekundomierz.

Historia kalendarzy

Kalendarz- pozwala nam wyznaczyć porę roku oraz datę, mierzą czas wy latach, miesiącach, tygodniach i dniach. Najbardziej popularne są kalendarze słoneczne, których jednostka czasu jest wyznaczana przez ruch ziemi wokół słońca.

Kalendarz egipski- pierwszy kalendarz powstał w starożytnym Egipcie, został wyznaczony na podstawie zjawisk, które występowały w przyrodzie– wylewy nilu, pory suche, a także fazy księżyca. Był on pierwowzorem dla kalendarzy słonecznych, wynalezionych później. Rok posiadał 12 miesięcy, każdy po 30 dni i 5 dni dodatkowych na końcu roku. Rok posiadał 3 pory: wylew nilu, okres siewu i okres żniw.

Kalendarz rzymski- kalendarz ten był uzależniony od faz księżyca, rozpoczynał się od równonocy wiosennej. W miesiącu tylko 3 dni miały nazwę. Kalendae- dzień kończący miesiąc księżycowy, był to dzień po nowiu. Nonae– 3 dni przed idami. Idus- dzień wyznaczający środek miesiąca, był to dzień po pełni.

Kalendarz juliański– wprowadzony w 46 roku p.n.e. przez Juliusza Cezara. To kalendarz słoneczny, opracowany przez greckiego astronoma Sosygenesa. W kalendarzu tym, co czwarty rok był przestępny. Kalendarz juliański do dziś jest używany w wielu kościołach.

Kalendarz gregoriański- wprowadzony ponad 400 lat temu przez papieża Grzegorza XIII. Ustalał on, że każdy rok ma 12 miesięcy i 365 dni, rok przestępny 366. Zastąpił on kalendarz juliański, w przeciwieństwie do niego skonstruowany tak, aby pory roku wypadały zawsze w tym samym czasie roku kalendarzowym. Kalendarz gregoriański jest do dziś powszechnie używany na całym świecie.

Bibliografia

• Kuraś M., Kulik Ł., (2008),Historia innowacji związanych z pomiarem czasu
• Mrugalski Z., (2008),Czas i urządzenia do jego pomiaru
• Strojny B., (1938),Zarys nauki o zegarze

Autor: Patrycja Solska