Tekst źródłowy strony Efektywna roczna stopa procentowa

{{infobox4
|list1=
<ul>
<li>[[Dyskonto]]</li>
<li>[[Oprocentowanie]]</li>
<li>[[Stopa zwrotu]]</li>
<li>[[Model Blacka Scholesa]]</li>
<li>[[Procent składany]]</li>
<li>[[Mnożnik kreacji pieniądza]]</li>
<li>[[Rata]]</li>
<li>[[Wewnętrzna stopa zwrotu]]</li>
<li>[[Odchylenie standardowe]]</li>
</ul>
}}

'''Efektywną roczną stopą procentową''' nazywamy [[Stopa procentowa|stopę oprocentowania]] rocznego równoważną danej stopie oprocentowania składowego. Jest uzależniona od nominalnej stopy procentowej oraz okresów, w jakich następuje [[Kapitalizacja odsetek|kapitalizacja odsetek]], tj. od częstotliwości kapitalizacji. 

Efektywna roczna [[stopa procentowa]] oznacza, o ile procent ''zwiększa'' się [[wartość]] [[Kapitał|kapitału]] ''w ciągu jednego roku''

==Wzór na efektywną roczną stopę procentową==

Efektywną roczną stopę procentową obliczamy ze wzoru:

<math>r_{ef}=(1+\frac{r}{m})^{m}-1</math>

Gdzie:
*<math>r_ef</math> - efektywne oprocentowanie roczne
*<math>r</math> - nominalne oprocentowanie roczne
*<math>m</math> - liczba kapitalizacji w roku (np. dla dla kapitalizacji półrocznej m=2, kwartalnej m=4, miesięcznej m=12)

Jak wynika ze wzoru, '''efektywne oprocentowanie''' roczne '''zależy '''przede wszystkim od:
* nominalnego oprocentowania rocznego <math>r</math>
* liczby kapitalizacji w roku <math>m</math> – występującego zarówno w wykładniku potęgi jak i w mianowniku ułamka
 
<google>ban728t</google>
 

==Wnioski wynikające z analizy wzoru==

Przy ustalonej [[Nominalna stopa procentowa|stopie nominalnej]], uwzględniając zależność stopy efektywnej od rocznego czynnika oprocentowującego, możemy sformułować następujące wnioski:
* stopa efektywna jest równa stopie nominalnej jedynie przy kapitalizacji rocznej
* stopa efektywna jest większa od stopy nominalnej, jeśli okres kapitalizacji jest krótszy od roku 
* stopa efektywna jest tym większa, im częściej kapitalizuje się [[odsetki]] 
* stopa efektywna jest największa przy kapitalizacji ciągłej.

==Przykładowe zadanie dotyczące ustalania <math>r_ef</math>==

'''Treść zadania:'''
*''Do banku zostaje złożony [[Depozyt|depozyt]] na 10% rocznie, przy kapitalizacji półrocznej. należy wyznaczyć efektywną roczną stopę procentową.''

'''Symbole'''
*<math>r</math>= 10%
*<math>m</math>= 2 ([[kapitalizacja]] półroczna)
*<math>r_ef</math> - efektywne oprocentowanie roczne

'''Rozwiązanie:'''
#<math>r_ef=(\frac{1+0,1}{2})^{2}-1,00</math>
#<math>r_ef=(1,05)^{2}-1,00</math>
#<math>r_ef=1,1025-1,00</math>
#<math>r_ef=10,25%</math>

A więc dla podanych warunków efektywne oprocentowanie roczne wyniesie <math>r_ef</math> = '''10,25%''' <ref>Rutkowski A., ''[[Zarządzanie]] finansami'', Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007r.</ref>

==Efektywna stopa procentowa- pozostałe wzory==

'''Kapitalizacja złożona z dołu''' ([[Odsetki|odsetki]] naliczane na końcu okresu kapitalizacji):
*''zgodna'': 
#<math>K_n=K_0*(1+r)^{n}</math>
*''niezgodna'': 
#<math>K_n=K_0*(1+\frac{r}{m})^{m*n}</math> 
#<math>K_0*(1+r)^{n}=K_0*(1+\frac{r}{m})^{n*m}</math>
#<math>r_ef=(1+\frac{r}{m})^{m}-1</math>

'''Kapitalizacja złożona z góry''' (odsetki naliczane na początku okresu kapitalizacji):
*''zgodna'': 
#<math>K_n=K_0*(1-r)^{-n}</math>
*''niezgodna'': 
#<math>K_{m*n}=K_0*(1-\frac{r}{m})^{-m*n}</math>
#<math>K_0*(1-r)^{-n}=K_0*(1-\frac{r}{m})^{-m*n}</math>
#<math>r_ef=1-(1-\frac{r}{m})^{m}</math>

'''Symbole:'''
*<math>K_0</math> - [[Kapitał]] początkowy
*<math>K_n</math> - Kapitał po ''n'' okresach
*<math>m</math> - liczba kapitalizacji
*<math>n</math> - okresy 

==Wpływ różnych okresów kapitalizacji na efektywną roczną stopę procentową ==
Efektywna roczna stopa procentowa jest miarą, która określa rzeczywistą wartość zysku lub kosztu związanych z pożyczką lub inwestycją. Różne okresy kapitalizacji, czyli częstotliwość, z jaką odsetki są naliczane na kapitał, mają wpływ na wysokość tej stopy procentowej. W przypadku kapitalizacji rocznej, odsetki są naliczane i dodawane do kapitału raz w roku. Natomiast w przypadku kapitalizacji półrocznej odsetki są naliczane i dodawane dwa razy w roku, a w przypadku kapitalizacji ciągłej odsetki są naliczane i dodawane bez przerwy przez określony okres.

Różne okresy kapitalizacji wpływają na wysokość efektywnej rocznej stopy procentowej poprzez mechanizm zwanym składką procentową. Im częstsza kapitalizacja, tym większa składka procentowa, czyli większa wartość odsetek, która jest naliczana na kapitał. Dlatego efektywna roczna stopa procentowa przy kapitalizacji półrocznej lub ciągłej jest zwykle wyższa niż przy kapitalizacji rocznej.

Różnica między efektywną roczną stopą procentową przy różnych okresach kapitalizacji wynika głównie z częstotliwości, z jaką odsetki są naliczane i dodawane do kapitału. Przy kapitalizacji półrocznej odsetki są naliczane dwa razy w roku, co prowadzi do większej wartości odsetek niż przy kapitalizacji rocznej. Podobnie, przy kapitalizacji ciągłej odsetki są naliczane bez przerwy przez określony okres, co prowadzi do jeszcze większej wartości odsetek.

W rezultacie, efektywna roczna stopa procentowa przy kapitalizacji półrocznej lub ciągłej jest zwykle wyższa niż przy kapitalizacji rocznej. To oznacza, że [[kredytobiorca]] lub [[inwestor]] będzie musiał zapłacić więcej odsetek przy tych częstszych okresach kapitalizacji.

== Zalety i wady różnych okresów kapitalizacji==
Zaletą kapitalizacji półrocznej lub ciągłej z perspektywy kredytobiorcy jest to, że pożyczkobiorca może otrzymać większą ilość odsetek w porównaniu do kapitalizacji rocznej. Oznacza to, że kredytobiorca może zyskać więcej pieniędzy lub zmniejszyć swoje [[koszty]] pożyczki.

Jednakże, [[wada]] takiej częstszej kapitalizacji jest taka, że kredytobiorca musi płacić większe odsetki w krótszym okresie czasu. Może to prowadzić do większych obciążeń finansowych dla kredytobiorcy i może utrudnić spłatę pożyczki w terminie.

Zaletą kapitalizacji półrocznej lub ciągłej z perspektywy kredytodawcy jest to, że kredytodawca może generować większe zyski z odsetek. Częstsza kapitalizacja oznacza większą wartość odsetek, które są naliczane na kapitał, co prowadzi do większych zysków dla kredytodawcy.

Jednakże, wada takiej częstszej kapitalizacji z perspektywy kredytodawcy jest taka, że kredytobiorcy mogą być mniej skłonni do brania pożyczek lub inwestowania, ponieważ muszą płacić większe odsetki w krótszym okresie czasu. To może ograniczać potencjalne zyski kredytodawcy.

Wybór odpowiedniego okresu kapitalizacji ma istotne znaczenie w różnych sytuacjach. Przykłady takich sytuacji to:
* [[Kredyt]] hipoteczny: Wybór odpowiedniego okresu kapitalizacji może mieć wpływ na całkowity [[koszt]] pożyczki oraz na wysokość miesięcznej raty, którą musi płacić kredytobiorca. Należy wziąć pod uwagę swoje preferencje finansowe, [[zdolność]] do spłacania pożyczki i oczekiwania dotyczące długości okresu kredytowania.
* [[Inwestycje]]: Przy inwestowaniu, wybór odpowiedniego okresu kapitalizacji może wpływać na potencjalne zyski. Częstsza kapitalizacja może oznaczać większe zyski, ale również większe [[ryzyko]]. Należy uwzględnić swoje [[cele]] inwestycyjne, horyzont czasowy i poziom tolerancji ryzyka.
* [[Oszczędności]]: Wybór odpowiedniego okresu kapitalizacji może wpływać na tempo wzrostu oszczędności. Częstsza kapitalizacja może prowadzić do szybszego wzrostu kapitału, ale również może wymagać większego wkładu finansowego. Należy rozważyć swoje cele oszczędzania i [[dostępność]] środków na inwestycje.

==Zastosowanie efektywnej rocznej stopy procentowej w praktyce ==
Efektywna roczna stopa procentowa jest jednym z najważniejszych wskaźników w bankowości. Jest ona wykorzystywana do określania kosztów i zysków związanych z różnymi produktami i usługami bankowymi, takimi jak kredyty, [[lokaty]] czy konta oszczędnościowe. Banki korzystają z efektywnej rocznej stopy procentowej do obliczania oprocentowania dla klientów oraz do określania rentowności swoich produktów.

Klienci banków również korzystają z efektywnej rocznej stopy procentowej, aby porównywać różne oferty bankowe i wybrać najlepsze dla siebie. Dzięki temu mogą ocenić, ile będą musieli zapłacić lub ile zarobią na różnych produktach bankowych.

Efektywna roczna stopa procentowa jest kluczowym czynnikiem wpływającym na decyzje finansowe dotyczące inwestycji. Wysoka efektywna roczna stopa procentowa może oznaczać większe zyski z inwestycji, ale również większe ryzyko. Z kolei niska efektywna roczna stopa procentowa może oznaczać mniejsze zyski, ale również mniejsze ryzyko.

Inwestorzy muszą uwzględnić efektywną roczną stopę procentową przy ocenie rentowności inwestycji oraz przy porównywaniu różnych możliwości inwestycyjnych. Decyzje dotyczące inwestycji powinny być podejmowane na podstawie analizy ryzyka i oczekiwanego zwrotu z inwestycji, uwzględniając efektywną roczną stopę procentową.

Efektywna roczna stopa procentowa jest ważnym wskaźnikiem stosowanym w analizie kredytowej. Banki i inne [[instytucje finansowe]] korzystają z niej do oceny [[zdolności]] kredytowej klientów oraz do określania oprocentowania kredytów.

Przy analizie kredytowej, efektywna roczna stopa procentowa jest uwzględniana w kontekście innych czynników, takich jak historia kredytowa, [[dochody]] i stabilność finansowa klienta. Na podstawie efektywnej rocznej stopy procentowej banki decydują o przyznaniu kredytu oraz o wysokości oprocentowania.

Efektywna roczna stopa procentowa jest istotna przy ocenie rentowności projektów inwestycyjnych. Przy obliczaniu rentowności projektu, efektywna roczna stopa procentowa jest uwzględniana jako koszt kapitału. Im wyższa efektywna roczna stopa procentowa, tym wyższe [[koszty finansowe]] projektu, co może wpłynąć na jego [[rentowność]].

Inwestorzy i menedżerowie projektów muszą uwzględnić efektywną roczną stopę procentową przy ocenie potencjalnych projektów inwestycyjnych i podejmowaniu decyzji o ich realizacji. Wysoka efektywna roczna stopa procentowa może oznaczać większe wymagania zwrotu z inwestycji, co może wpływać na wybór projektów i alokację kapitału.

Efektywna roczna stopa procentowa jest użyteczna przy planowaniu finansowym w zakresie oszczędności i inwestycji. Może pomóc w ocenie potencjalnych zysków i kosztów związanych z różnymi produktami bankowymi oraz pomóc w wyborze najlepszych ofert.

Osoby planujące [[oszczędzanie]] lub [[inwestowanie]] mogą użyć efektywnej rocznej stopy procentowej do obliczenia oczekiwanych zysków lub kosztów związanych z różnymi produktami finansowymi. Dzięki temu mogą podjąć bardziej świadome decyzje dotyczące swoich oszczędności i inwestycji.

==Bibliografia==
* Gemzik-Salwach A., ''Analiza komparatywna koncepcji czasowej struktury stóp procentowych: podejście analityczne i krytyczne'', e-Finanse, rocznik: 2010 tom:6 nr.2 str. 40-52 
* Jakubowski J., Palczewski a., Rutkowski m., ''Matematyka finansowa, [[instrumenty pochodne]]'', Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 2003. 
* Klimkowska J., Podgórska M., ''Matematyka Finansowa'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
* Kłodzińska A., [http://zeszyty.wne.tu.koszalin.pl/images/wydawnictwo/zeszyty/04/dok_06.pdf ''Analiza kointegracji stóp procentowych w Polsce''], Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej 2010 | nr 14 | 107--114 
* Rutkowski A., ''[[Zarządzanie finansami]]'', Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007.
* Pilska S.R., ''Wprowadzenie do matematyki finansowej'', Wydawnictwa Naukowo Techniczne, Warszawa 2005. 

===Przypisy===
<references/>

{{a|Jakub Jarosz, Paweł Dykas}}
[[Kategoria:Bankowość]]
[[Kategoria:Rynki finansowe]]