Pieniądz transakcyjny

Pieniądz transakcyjny można zdefiniować jako instrument finansowy służący do wymiany na inne dobra i usługi. Pieniądze transakcyjne to nazwa środków wykorzystywanych do regulowania bieżących należności i zobowiązań, zgromadzonych na rachunkach bankowych i w postaci gotówki (fizycznej waluty), przeznaczonych do wystawiania czeków, transakcji zakupu i dokonywania przelewów. Za pomocą pieniędzy transakcyjnych dokonuje się transakcji, czyli zawiera się umowę pomiędzy kupującym a sprzedającym, dotyczącą wymiany towarów, usług lub aktywów finansowych w zamian za pieniądze. Środek wymiany to instrument pośredni lub system służący do ułatwiania sprzedaży, zakupu lub handlu towarami między stronami. Aby dany system mógł funkcjonować jako środek wymiany, musi reprezentować pewien standard wartości. Ponadto wszystkie strony muszą akceptować ten standard. Stosowanie środka wymiany pozwala zwiększyć efektywność gospodarki i stymuluje wzrost ogólnej aktywności handlowej (E. Wróbel, T. Łyziak, A. Sznajderska, J. Przystupa, 2011).

Rodzaje transakcji, w których najczęściej bierze udział pieniądz transakcyjny (T. Gruszecki, 2004):

• Transakcja gotówkowa - to każda transakcja, w której pieniądze są wymieniane na towar, usługę lub inny towar. Transakcje gotówkowe mogą dotyczyć przedmiotów kupowanych za pieniądze fizyczne, takie jak monety czy gotówka, lub za pomocą karty debetowej.
• Transakcje zewnętrzne - to wszelkie transakcje biznesowe, w których uczestniczy więcej niż jedna strona. Na przykład za transakcję zewnętrzną uznaje się zakup zapasów przez firmę od dostawcy. Wszystkie transakcje gotówkowe i kredytowe są transakcjami zewnętrznymi, ponieważ wpływają na finanse więcej niż jednej osoby lub grupy.

Motyw transakcyjny

Pieniądz staje się pieniądzem transakcyjnym dzięki motywowi transakcyjnemu, który odnosi się do chęci utrzymywania sald gotówkowych, niezbędnych do przeprowadzania codziennych transakcji firmy. Motyw transakcyjny jest potrzebą utrzymywania sald gotówkowych w celu zaspokojenia rutynowych potrzeb gotówkowych i odnosi się do utrzymywania środków pieniężnych w celu zaspokojenia przewidywanych zobowiązań, których terminy nie są idealnie zsynchronizowane z wpływami gotówkowymi. Motywem transakcyjnym jest także dążenie podmiotu gospodarczego do utrzymania na koncie bankowym środków wystarczających do realizacji czeków z tego konta w celu zaspokojenia codziennych potrzeb i pragnień. Zgodnie z ekonomią keynesowską jest to jeden z trzech motywów, dla których osoby lub firmy żądają płynności. Według Keynesa przedsiębiorstwa przechowują pieniądze w związku z odstępem czasu, jaki pojawia się pomiędzy poniesieniem przez nie kosztów a uzyskaniem wpływów ze sprzedaży. Pieniądze, które służą do regulacji płatności za zobowiązania, które powstają na bieżąco stanowią tzw. rezerwę transakcyjną. Jest ona przechowywana z motywu prowadzenia przedsiębiorstwa. Pozostałe dwa to motyw ostrożnościowy i motyw spekulacyjny. Możemy odnieść te motywy do wydatków konsumpcyjnych gospodarstw domowych .Formalnie rzecz biorąc, zakupy dóbr konsumpcyjnych są takimi samymi transakcjami jak zakupy środków produkcji, które przeprowadzają przedsiębiorstwa. Niektóre produkty mogą być przeznaczone nie tylko na konsumpcję, ale i na zużycie produkcyjne np. węgiel, płody rolne. Różnica pomiędzy transakcjami handlowymi a zakupami dóbr przeznaczonych na bezpośrednią konsumpcję polega na rozmiarze transakcji. W przypadku przedsiębiorstwa zakupów dokonuje się większymi partiami, w drugim nabywa się pojedyncze sztuki. Jednak oba rodzaje zakupów to transakcje kupna-sprzedaży. Stąd też możemy powiedzieć, iż zarówno pieniądze trzymane jako dochód jak i trzymane z tytułu prowadzenia przedsiębiorstwa, będziemy traktowali jako pieniądz transakcyjny (L. Orlikowski, 1999), (A. Kaźmierczak, 2003). Motyw transakcyjny jest ponadto taktyką stosowaną przez inwestorów/ handlowców, polegającą na utrzymywaniu środków pieniężnych w celu jak najlepszego wykorzystania pojawiających się później okazji inwestycyjnych. Utrzymanie odpowiedniej płynności w portfelu jest jednym z najważniejszych priorytetów inwestora. Zazwyczaj inwestorzy trzymają przy sobie pewną ilość gotówki, aby osiągać wyższe zyski. Może się zdarzyć, że w przyszłości stopy procentowe wzrosną, co da wyższe zyski z inwestycji. W takiej sytuacji gotówka odłożona przez inwestora pozwala mu wykorzystać atrakcyjną okazję inwestycyjną. (T. Łyziak, J. Przystupa, A. Sznajderska, E. Wróbel, 2012).

REZERWA GOTÓWKOWA

Pieniądz transakcyjny w postaci rezerwy gotówkowej stanowi swoisty margines bezpieczeństwa, pozwalający na spłatę zobowiązań i należności, który może być użyty do wymiany towarów, długów lub usług. Czasami obejmują również wartość aktywów, które można łatwo i natychmiast zamienić na gotówkę, zgodnie z danymi przedstawionymi przez przedsiębiorstwo. Gotówka w postaci fizycznej jest bowiem najprostszą, najbardziej powszechnie akceptowaną i niezawodną formą płatności, dlatego wiele firm przyjmuje wyłącznie gotówkę. Czeki mogą zostać odrzucone, a karty kredytowe odrzucone, ale gotówka w ręku nie wymaga żadnych dodatkowych czynności. Coraz rzadziej jednak ludzie noszą przy sobie gotówkę, ponieważ bankowość elektroniczna i systemy płatnicze są coraz bardziej niezawodne i wygodne (A. Kaźmierczak, 1998). Chociaż termin "gotówka" odnosi się zazwyczaj do pieniędzy w kasie, może on również oznaczać pieniądze na rachunkach bankowych, czeki lub inne środki płatnicze, które są łatwo dostępne i mogą być szybko zamienione na gotówkę. W finansach i bankowości gotówka oznacza aktywa obrotowe firmy, czyli wszelkie aktywa, które można zamienić na gotówkę w ciągu jednego roku. Przepływy pieniężne w przedsiębiorstwie pokazują ilość netto środków pieniężnych, jakimi dysponuje firma, po uwzględnieniu zarówno wpływających, jak i wypływających środków pieniężnych i aktywów, i mogą być dobrym źródłem informacji dla potencjalnych inwestorów. Rachunek przepływów pieniężnych firmy pokazuje wszystkie wpływające środki pieniężne, takie jak dochód netto, oraz środki pieniężne wychodzące, wykorzystywane na pokrycie wydatków, takich jak wyposażenie i inwestycje (M.Podstawka, 2017).

Bibliografia

• Franc-Dąbrowska J. (2011), Pułapka płynności Keynesa a dylematy oceny płynności przedsiębiorstw rolniczych, Zeszyty naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, nr 91
• Gruszecki T. (2004), Teoria pieniądza i polityka pieniężna. Rys historyczny i praktyka gospodarcza, Oficyna Ekonomiczna, Kraków
• Kaźmierczak A. (2003), Polityka pieniężna w gospodarce rynkowej, PWN, Warszawa
• Kaźmierczak A. (1998), Podstawy polityki pieniężnej, PWN, Warszawa
• Łyziak T., Przystupa J., Sznajderska A., Wróbel E. (2012), Pieniądz w polityce pieniężnej, Narodowy Bank Polski, Warszawa
• Orlikowski L. (1999), Pieniądz, procent i równowaga, Orlik, Poznań
• Podstawka M. (red.) (2017), Finanse, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Wróbel E., Łyziak T., Sznajderska A., Przystupa J. (2011), Pieniądz w polityce pieniężnej, Instytut Ekonomiczny Narodowy Bank Polski, Warszawa
• Żyżyński J. (2015), Kryzys jako skutek kryzysu funkcji pieniądza i kryzysu instytucji, Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego. Studia I Prace, nr 1

Autor: Beata Kowal