Nośnik kosztów

Nośnik kosztów to każdy czynnik, który ma wpływ na zmianę sumy kosztów danego obiektu (działania) ponieważ zmiana tego czynnika pociąga za sobą zmianę na poziomie kosztów całkowitych tego obiektu. Nośnik kosztów to wyrażony w konkretnej jednostce miary czynników kształtujący relację wspólnego zużycia zasobów (kosztów wspólnych) przez poszczególne przedmioty kalkulacji (np. produkty, działania, klientów, obiekty inwestycyjne, kanały dystrybucji) (A. Chmielewski 2009, s. 41).

Nośnikiem kosztów nazywany jest natomiast czynnik, który mając wpływ na zmianę sumy kosztów obiektu (działania) pociąga za sobą zmianę kosztów całkowitych. Niniejszym określeniem definiowane są również czynniki kształtujące relacje wspólnego zużycia zasobów przez poszczególne przedmioty kalkulacji (produkty, obiekty inwestycyjne, kanały dystrybucji), wyrażone w konkretnej jednostce miary. Pojęcie nośnik oznacza przenoszenie i rozdzielanie zużytych zasobów na przedmioty kalkulacji. Dopuszczalna jest sytuacja, w której przedmiot kalkulacji uczestnicząc w dalszych obliczeniach staje się nośnikiem. Dzieje się tak, gdy pierwotnym efektem wyliczeń jest koszt wytworzenia półproduktu, który wchodzi w skład wyrobu gotowego podlegającego wyliczeniu kosztów w kolejnym etapie (E. Milewska 2016, s. 40).

Najczęściej stosowanym nośnikiem kosztów służącym do rozliczania kosztów (szczególnie kosztów wynagrodzeń) na działania i poszczególnych pacjentów jest czas pracy. Informacje na temat czasu pracy lekarzy można uzyskać np. na podstawie analizy planów pracy, rozmów z lekarzami oraz obserwacji (M. Kludacz 2014, s. 46).

Nośnik kosztów to taki czynnik, który wpływa na poziom kosztów, tzn. zmiana poziomu nośnika kosztów powoduje zmiany w poziomie kosztów danego obiektu (na przykład zmiana liczby maszynogodzin na wydziale mechanicznym spowoduje wzrost kosztów remontów i konserwacji maszyn i urządzeń na tym wydziale) (Sobańska i in., 2009, s. 137–138). Nośnik kosztów to parametr, który umożliwia przyporządkowanie kosztów prostych do obiektów kosztów, a także przyporządkowanie kosztów jednych obiektów do innych obiektów (Świderska, 2010, s. 33). W publikacjach, które posługują się starszymi terminami, zamiast pojęcia nośników kosztów używano pojęcia „klucz rozliczeniowy”. Warto jednak podkreślić, że w odróżnieniu od pojęcia „nośnik kosztów” w pojęciu „klucz rozliczeniowy” nie przywiązywano tak dużej uwagi do zachowania właściwego związku przyczynowo-skutkowego w przyporządkowaniu kosztów między obiektami.

Rodzaje nośników kosztów

Możemy wyróżnić dwa podstawowe i główne rodzaje nośników kosztów, tj.

• Nośnik kosztów zasobów (nośnik zasobów), rozumiany jako czynnik podziału kosztów zasobów, czyli miara ilości zasobów wykorzystywanych przez działania. Nośniki zasobów pełnią rolę kluczy rozliczeniowych kosztów zużycia i wykorzystania zasobów, za pomocą których dokonuje się alokacji kosztów zaangażowania poszczególnych zasobów między poszczególne działania. W praktyce oznacza to budowę macierzy „zasoby - działania”, która pozwala na podstawie wskazanych miar przypisać zasoby do działań, według ich procentowego zużycia przez poszczególne, wyróżnione w modelu, działania.
• Nośniki kosztów działań nośnik kosztów działań – łącznik między działaniami a obiektem kosztów,

nazywany również kluczem rozliczeniowym II stopnia; jest miarą częstotliwości i wielkości zapotrzebowania na działania, jakie generują obiekty kosztów. Każdemu działaniu odpowiada jego unikalny nośnik. Nośnikiem kosztów danego działania powinna być wielkość najsilniej skorelowana z jego kosztami, która powinna: wyrażać stopień zapotrzebowania konkretnego obiektu kosztów na dane działanie, odzwierciedlać przyczynę powstawania kosztów, być zrozumiała i łatwa do zmierzenia (A. Skarżyńska 2012, s. 51).

Identyfikując nośnik kosztów działań należy pamiętać by spełnione zostały następujące warunku warunki:

• nośnikiem kosztów danego działania powinna być wielkość najsilniej skorelowana z jego kosztami,
• nośnik kosztów działań powinien wyrażać stopień zapotrzebowania konkretnego obiektu kosztów (produktu) na dane działanie,
• nośnik kosztów działań powinien wyjaśniać przyczynę powstawania kosztów,
• nośnik kosztów działań powinien być zrozumiały i łatwy do zmierzenia.

Przy wyborze właściwego nośnika kosztów działań pomocna jest klasyfikacja zidentyfikowanych działań, pozwalająca wyodrębnić działania dotyczące jednostki produktu, partii produktów, rodzajów produktów i całego przedsiębiorstwa (R. Piechota 2005, s. 33).

Dobór nośnika ma kluczowe znaczenie dla prawidłowości rozliczania kosztów. Większą dokładność i wiarygodność charakteryzują się kalkulacje oparte na ewidencji analitycznej oraz bezpośrednim odwołaniu na obiekty kosztowe. Im większy udział kosztów wyznaczanych z wykorzystaniem kluczy podziału, tym mniejsza dokładność i wiarygodność modelu oraz większe zniekształcenie wyliczonego jednostkowego kosztu wytwarzania wyrobu (E. Milewska 2016, s. 40).

Bibliografia

Piechota R. (2005). Projektowanie rachunku kosztów działań, Difin, Warszawa.

Autor: Angelika Kowalik

..