Niewypłacalność dłużnika

Niewypłacalność dłużnika – w polskim prawie, pojęcie niewypłacalności nie jest ustandaryzowane. Występuje w prawie upadłościowym jako zasadnicza podstawa ogłoszenia upadłości, jest także wspominane w kodeksie cywilnym i kodeksie spółek handlowych (A. Rzetelska 2019, s. 196). Według prawa upadłościowego, "dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące" (Prawo upadłościowe 2003, s. 4-5).

Przepisy dotyczące osób fizycznych i prawnych

W prawodawstwie można znaleźć następujące przepisy dotyczące osób fizycznych i prawnych:

• Odpowiedzialność subsydiarną za zobowiązania jednostki organizacyjnej przejmują jej członkowie, gdy staje się ona niewypłacalna (Kodeks cywilny 1964, s. 6).
• Jeśli jeden z współdłużników jest niewypłacalny, jego część dzieli się między pozostałych (Kodeks cywilny 1964, s. 72).
• Spłata udziałów i długów, gdy majątek spółki nie jest wystarczający do ich pokrycia, przypada na wspólników i dzieli się ona według postanowień umowy. Jeżeli jeden ze wspólników jest niewypłacalny, pozostali pokrywają ten niedobór (Kodeks spółek handlowych 2000, s. 32).
• Istnieje ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika, m.in. czynność prawna dłużnika, która skutkuje jego nie wypłacalnością jest uznawana za czynność dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli (Kodeks cywilny 1964, s. 106-107).
• Jeśli osoba fizyczna będąca dłużnikiem celowo lub wskutek rażącego niedbalstwa doprowadziła do swojej niewypłacalności, sąd może orzec wobec tej osoby zakaz prowadzenia działalności gospodarczej (Prawo upadłościowe 2003, s. 151).

Niewypłacalność państwa

Stan niewypłacalności państwa to brak zdolności finansowej do regulacji zobowiązań finansowych. Państwo jednak nie upada, jak w przypadku podmiotu prawa krajowego. Jest to możliwe tylko jeśli zostaną spełnione przesłanki z prawa międzynarodowego (M. Muszyński 2013, s. 29).

Bibliografia

• Franc-Dąbrowska J., Porada-Rochoń M., Świecka B. (2018), Niewypłacalność przedsiębiorstw i gospodarstw domowych - analiza porównawcza, "Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing", nr 19 (68)
• Kodeks cywilny, (1964), Dz. U. Nr 16 poz. 93
• Kodeks spółek handlowych (2000), Dz. U. Nr 94 poz. 1037
• Kamieński G., Borys A. (2022), Upadłość i niewypłacalność jako pojęcia ekonomiczne i prawne, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny", nr 3
• Muszyński M. (2013), Prawo międzynarodowe wobec problemu niewypłacalności państw, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny" Rok LXXV – zeszyt 2
• Prawo upadłościowe, (2003), Dz.U. Nr 60 poz. 535
• Rzetelska A. (2019), Upadłość przedsiębiorcy. Postępowania restrukturyzacyjne, [w:] Prawo cywilne i handlowe w zarysie, Katner W. J. (red.), Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Joanna Haracz

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.