Objawy wypalenia zawodowego

Objawy wypalenia zawodowego są to konsekwencje wynikające z długotrwałego, przewlekłego stresu spowodowanego wykonywaną pracą zawodową oraz związane z tym wyczerpanie psychiczne i fizyczne.

Zjawisko wypalenia zawodowego (ang. professional burnout), nazywane również syndromem wypalenia zawodowego, zostało po raz pierwszy opisane przez amerykańskiego psychiatrę H.I. Freudenbergera (1974 r.). Zdefiniował on owy syndrom jako „stan, który rozwija się powoli, przez dłuższy okres przeżywania długotrwałego stresu i angażowania całej energii życiowej i który w końcowym efekcie wywiera negatywny wpływ na motywację, przekonania i zachowanie" (Kraczla M. 2013, s.75). Tą samą problematyką zajmowała się w tym czasie amerykańska profesor psychologii C. Maslach, która wypaleniem zawodowym określiła „zespół wyczerpania emocjonalnego, depersonalizacji i obniżonego poczucia dokonań osobistych, który może wystąpić u osób pracujących z innymi ludźmi w pewien określony sposób” (Ostrowska M., Michcik A. 2013, s. 23).

W obecnych czasach praca zawodowa odgrywa istotną rolę w życiu człowieka. Chęć osiągnięcia sukcesu oraz ciągłej wspinaczki po szczeblach kariery powoduje wiele sytuacji stresogennych, które nasilając się, mogą przyczyniać się do poważnych problemów zdrowotnych (wyczerpanie fizyczne oraz emocjonalne) (Sokołowska E. 2007, s.2). Człowiek nie dostrzega wówczas symptomów, które wysyła mu organizm. Przejawiają się one powszechnym zmęczeniem, utratą motywacji i satysfakcji z pracy oraz brakiem zadowolenia z osiągnięć, co prowadzi do syndromu wypalenia zawodowego (Ostrowska M., Michcik A. 2013, s. 22). Przypadłość ta dotyka wielu osób, niezależnie od zajmowanego stanowiska, od których wymaga się poświęcenia emocjonalnego, społecznego oraz kognitywnego (poznawczego). W szczególności jednak narażone są te osoby, które zajmują pozycje kierownicze oraz zawody wymagające wzmożonych kontaktów interpersonalnych (Znańska-Kozłowska K. 2013, s.105).

Fazy wypalenia zawodowego

Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne (American Psychological Association) wyróżnia następujące fazy wypalenia zawodowego:

miesiąc miodowy - to okres, w którym pracownik odczuwa zapał, ekscytację pracą oraz pełną satysfakcję i zadowolenie z osiągnięć zawodowych,
przebudzenie - jest to moment, w którym pracownik dostrzega, że jego idealistyczny obraz pracy jest niewłaściwy i chcąc go utrzymać, pracuje wciąż więcej, poświęcając coraz więcej swojego czasu i energii,
szorstkość - to czas, utożsamiany ze zwiększonym wysiłkiem związanym z wykonywanymi zadaniami zawodowymi oraz pojawiającymi się problemami w kontaktach społecznych,
wypalenie pełnoobjawowe - jest to faza pełnego wyczerpania psychicznego i fizycznego, przygnębienia, osamotnienia oraz chęci ucieczki z pracy,
odradzanie się - to etap rekonwalescencji po skutkach wypalenia w pracy (Kamrowska A. 2007, s.318), (Ostrowska M., Michcik A. 2013, s. 24).