Efekt uboczny

Efekt uboczny jest nieplanowanym rezultatem, który pojawia się jako efekt celowego działania lub decyzji podejmowanych przez kierowników. W zarządzaniu organizacjami oznacza to, że działania realizowane przez pracowników lub decyzje podejmowane przez kierownictwo mają nieoczekiwane konsekwencje. Zagadnienie efektów ubocznych najczęściej rozpatrywane jest z medycznego punktu widzenia, gdzie analizie poddaje się efekty uboczne różnego rodzaju procedur medycznych czy środków farmakologicznych.

Przykłady z obszaru zarządzania

Przykłady efektu ubocznego z obszaru zarządzania organizacjami:

• Wprowadzenie systemu motywacyjnego opartego na premiach finansowych, który miał zwiększyć produktywność pracowników, ale jednocześnie spowodował zwiększenie napięcia między nimi.
• Przeniesienie produkcji do tańszych krajów, aby obniżyć koszty, spowodowało utratę pracy przez pracowników w kraju macierzystym.
• Wprowadzenie nowych technologii, które miały usprawnić procesy, jednocześnie spowodowały trudności dla pracowników w nauce nowych umiejętności.

Skutki efektów ubocznych

Pozytywne efekty uboczne decyzji to te, które przynoszą korzyści dla organizacji i jej interesariuszy, takie jak wzrost zysku, poprawa jakości usług czy zwiększenie zadowolenia klientów. Natomiast negatywne efekty uboczne decyzji to te, które powodują szkody dla organizacji i jej interesariuszy, takie jak obniżenie morale pracowników, utrata klientów czy negatywny wpływ na środowisko.

Ograniczanie negatywnych skutków efektów ubocznych

Aby minimalizować skutki efektów ubocznych w obszarze podejmowania decyzji, należy przestrzegać kilku zasad:

• Analizować skutki decyzji na różnych poziomach organizacji oraz ich wpływ na różne grupy interesariuszy, takie jak pracownicy, klienci, kontrahenci czy społeczność lokalną.
• Wdrażać zmiany wynikające z decyzji stopniowo, tak aby mieć czas na monitorowanie i korygowanie ewentualnych negatywnych skutków.
• Współpracować z interesariuszami, słuchać ich opinii i wykorzystywać ich wiedzę, aby mieć pełniejszy obraz potencjalnych skutków decyzji.
• Monitorować skutki decyzji i reagować na pojawiające się problemy, w razie potrzeby wprowadzać korekty.
• Opracowywać scenariusze awaryjne i przygotowywać plany działania na wypadek negatywnych skutków decyzji.
• Wdrażać systemy i procesy organizacyjne, które pozwalają na łatwe korygowanie działań i decyzji, celów i planów, narzędzi i zasobów.
• Regularnie analizować i oceniać skuteczność podejmowanych działań i na tej podstawie dokonywać dalszych zmian.

Wykorzystanie pozytywnych skutków efektów ubocznych

Efekty uboczne przynoszące skutki pozytywne powinny być identyfikowane, monitorowane a następnie wykorzystywane do celów korygowania działań i decyzji kierownictwa. Kierownik powinien w związku z tym:

• Analizować korzystne skutki decyzji na różnych poziomach organizacji oraz ich wpływ na różne grupy interesariuszy, takie jak pracownicy, klienci, kontrahenci czy społeczność lokalną.
• Stale monitorować skutki podejmowanych decyzji i działań oraz wykorzystywać szanse wynikające z korzystnych efektów ubocznych.
• Współpracować z interesariuszami, słuchać ich opinii i wykorzystywać ich wiedzę, aby mieć pełniejszy obraz potencjalnych skutków decyzji.
• Opracowywać plany działania na wypadek nieoczekiwanych pozytywnych rezultatów podejmowanych działań czy decyzji.
• Wdrażać systemy i procesy organizacyjne, które pozwalają na szybkie reagowanie na pojawiające się szanse i okazje.

Bibliografia

• Ziarko, J., Walas-Trębacz, J. (red.). (2010). Podstawy zarządzania kryzysowego cz. I: Zarządzanie kryzysowe w administracji publicznej. Oficyna Wydawnicza AFM Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne Sp. z oo.
• Zaręba, M. Współczesna filozofia działania: działania o podwójnym skutku 3800-WFD21-S.
• Dukiewicz, Tomasz, and Henryk Spustek. Informacja w zarządzaniu strategicznym. Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie/Politechnika Śląska 92 (2016): 61-71.

Autor: Krzysztof Woźniak