Rachunek porównawczy kosztów

Rachunek porównawczy kosztów jest częścią rachunku zysków i strat. Jest to dynamiczne zestawienie kosztów za dany okres sprawozdawczy liczący jeden rok, zawierający sumę kosztów za cały ten okres. W ostatecznym efekcie rachunek porównawczy kosztów służy do decydowania w kwestiach inwestycyjnych i pomaga w wybraniu optymalnej opcji wśród wielu wariantów realnych, charakteryzujących się identycznymi korzyściami lecz odmiennymi kosztami (E. Nowak 2003). Podstawową zasadą rachunku kosztów jest zasada memoriałowa, według której w rachunku kosztów musi znaleźć się całość osiągniętych i przypadających na rzecz jednostki przychodów oraz wszystkie obciążające ją koszty związane z tymi przychodami, dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty (Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994r. art. 6). Zasada memoriałowa nakłada obowiązek ujęcia w rachunku zysków i strat przychodu wynikającego z wystawionej przez firmę faktury, choćby nie nastąpiła jeszcze jej zapłata (E. Nowak 2003).

Rachunek zysków i strat w części dotyczącej kosztów działalności operacyjnej

Rachunek zysków i strat w części dotyczącej kosztów działalności operacyjnej może występować w dwóch wersjach: w wariancie porównawczym lub kalkulacyjnym. Wyznaczanie wyniku finansowego ma konstrukcję wyznaczania wyników z kolejnych typów działalności, które występują przy działalności gospodarczej każdej jednostki, i ich sumowania. W każdej jednostce może wystąpić każdy z poniższych typów działalności.Działalność podstawowa (operacyjna) jest związana z działalnością, celem której jednostka gospodarcza powstała. Jeżeli jednostka została powołana do działalności budowlanej, to zdarzenia związane z tą działalnością będą generowały przychody ze sprzedaży (a z drugiej strony, koszty działalności operacyjnej dotyczące tych przychodów) oraz będą ujęte w tej właśnie części rachunku. Działalność operacyjna obejmuje pozycje rachunku do litery c (w wariancie porównawczym) lub do litery f (w wariancie kalkulacyjnym). Pozostała działalność operacyjna (litery d‐e – porównawczy; g‐h – kalkulacyjny) ma charakter działalności wspierającej działalność podstawową. Czynności wykonywane w ramach tej działalności nie mają charakteru działalności statutowej. Przykładowo jednostka powołana do świadczenia usług transportowych prowadzi również działania związane ze sprzedażą niepotrzebnych już składników majątku w postaci środków trwałych. I właśnie te przychody i koszty związane z obrotem środkami trwałymi będą zaliczane do pozostałej działalności operacyjnej (I. Sobańska 2010, s. 206 - 210).

Wariant porównawczy rachunku zysków i strat

A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi: l. Przychody netto ze sprzedaży produktów II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie – wartość dodatnia, zmniejszenie – wartość ujemna) III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów B. Koszty działalności operacyjnej l. Amortyzacja II. Zużycie materiałów i energii III. Usługi obce IV. Podatki i opłaty, w tym: – podatek akcyzowy V. Wynagrodzenia VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia VII. Pozostałe koszty rodzajowe VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A–B) D. Pozostałe przychody operacyjne E. Pozostałe koszty operacyjne F. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (C+D–E) G. Przychody finansowe H. Koszty finansowe l. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F+G–H) J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (J.l.–J.II.) l. Zyski nadzwyczajne II. Straty nadzwyczajne K. Zysk (strata) brutto (I±J) L. Podatek dochodowy M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty) N. Zysk (strata) netto (K–L–M)

Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi stanowi suma przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów oraz zmiana stanu produktów (zmniejszenie lub zwiększenie stanu zapasów produktów gotowych lub produkcji w toku i rozliczeń międzyokresowych kosztów) i koszty wytworzenia świadczeń na własne potrzeby zakładu. Najogólniej mówiąc, przychody ze sprzedaży to odzwierciedlenie sumy cen wszystkich sprzedanych w danym okresie produktów i towarów. Ilość sprzedanych produktów(towarów) x cena = przychody Po stronie kosztów, przychodom przeciwstawia się wartość sprzedanych towarów i materiałów oraz sumę tzw. kosztów rodzajowych (zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki i opłaty, wynagrodzenia, świadczenia na rzecz pracowników, amortyzacja i pozostałe) (G. K. Świderska 2004).

Koszty składające się na sumę kosztów działalności operacyjnej w wariancie porównawczym

W wariancie porównawczym na sumę kosztów działalności operacyjnej składają się następujące koszty:

• wartość sprzedanych towarów i materiałów,
• zużycie materiałów i energii -koszty zużytych materiałów, półfabrykatów, paliw, ogumienia, części zapasowych maszyn, materiałów biurowych, oraz energii elektrycznej, cieplnej, wody, chłodu czy sprężonego powietrza,
• usługi obce – koszty usług i robót wykonanych przez inne jednostki np. obróbki, transportu osób i towarów, spedycji, opłat za składowanie materiałów w fazie transportu, opłat za czynności ładunkowe, opłat za wynajem taboru, bocznic, kontenerów, kosztów remontów i konserwacji środków trwałych, usług biurowych, bankowych, komunalnych, projektowych, badań, ekspertyz, poradnictwa, usług rachunkowych i podatkowych, informatycznych, pocztowych, a także czynszów czy wynajmu sprzętu,
• podatki i opłaty,
• wynagrodzenia,
• świadczenia na rzecz pracowników,
• koszty składek z tytułu ubezpieczeń społecznych, i innych narzutów na wynagrodzenia,
• amortyzacja – koszt odzwierciedlający zużycie wartości niematerialnych i prawnych oraz środków trwałych,
• pozostałe – z najważniejszych należą do nich koszty podróży służbowych, oraz reprezentacji i reklamy (Nowak E. 1999).

Bibliografia

• Nowak, E. (1999), Rachunek kosztów. Wrocław: Wydawnictwo Ekspert.
• Nowak, E. (2003), Zaawansowana rachunkowość zarządcza, PWE, Warszawa.
• Nowak, E. Piechota, R., Wierzbiński, M. (2004). Rachunek kosztów w zarządzaniu przedsiębiorstwem., Warszawa: Wydawnictwo PWE.
• Sawicki, K. (2000), Analiza kosztów firmy., Warszawa: Wydawnictwo PWE.
• Sobańska, I. (2010), Rachunkowość zarządcza. Podejście operacyjne i strategiczne., Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa.
• Świderska, G.K. (2004), Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza. Definicje, podstawowe problemy, pytania testowe i zagadnienia sytuacyjne z rozwiązaniami., Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenie Księgowych w Polsce.

Autor: Anna Malik