Pełnomocnictwo szczególne

Pełnomocnictwo szczególne - to upoważnienie pełnomocnika/przedstawiciela do dokonania określonej czynności prawnej wskazanej w pełnomocnictwie. Osoba udzielająca pełnomocnictwa nazywana jest mocodawcą, a przedstawiciel pełnomocnikiem. (I. Postuła 2017, s.58) „Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.” (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny).

Pełnomocnictwo szczególne jest jednym z rodzajów pełnomocnictwa opisywanym w polskim prawie, obok pełnomocnictwa ogólnego i rodzajowego.

I. Nowak wskazuje na dwojakie znaczenie pojęcia pełnomocnictwo: „z jednej strony oznacza pochodzące od mocodawcy umocowanie pełnomocnika do działania w imieniu mocodawcy, z drugiej strony – dokument obejmujący (stwierdzający) to umocowanie”. (2014, s. 187). Treść oświadczenia o udzieleniu pełnomocnictwa szczególnego powinna wyraźnie wskazywać czynność, do której pełnomocnik został upoważniony.

Forma pełnomocnictwa

Prawo nie przewiduje szczególnej formy do udzielenia pełnomocnictwa. Oznacza to, że może być ono udzielone ustnie albo pisemnie. Są dwa wyjątki od tej zasady:

• forma pisemna jest wymagana dla pełnomocnictwa ogólnego pod rygorem nieważności,
• jeżeli do czynności prawnej wymagana jest forma szczególna, np. forma aktu notarialnego jak przy zbyciu lub nabyciu nieruchomości - to pełnomocnictwo również powinno zostać udzielone w takiej samej formie szczególnej. (I. Postuła 2017, s. 60-61).

Reguluje to art. 99 ust. 1 kodeksu cywilnego, który wskazuje, że „jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie”. (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny).

Kto może być umocowany

Pełnomocnictwo szczególne może być udzielone:

• osobie fizycznej,
• osoba prawnej
• lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną.

Pełnomocnik powinien mieć pełną lub ograniczona zdolność do czynności prawnych. Mocodawca ponosi odpowiedzialność i ryzyko wykonania czynności prawnych niezgodnych z jego wolą. Pełnomocnictwo może być zarówno samodzielne jak i łączne. (I. Potuła 2017, s. 61).

Źródła prawa i umocowania

Do najważniejszych ustaw, z których wywodzimy, czym jest pełnomocnictwo należą:

• Ustawa Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r.
• oraz ustawa Kodeks postępowania cywilnego z 17 listopada 1964 r.

Ustawodawca przewiduje dwa źródła umocowania dla przedstawiciela:

1. przepis ustawy
2. oświadczenie samego reprezentowanego (I. Nowak 2014, s. 186)

Przykłady zastosowanie pełnomocnictwa szczególnego

Pełnomocnictwo szczególne charakteryzuje się tym, że jest udzielane w celu dokonania przez pełnomocnika konkretnie wskazanej w nim czynności.

• O ile pełnomocnictwo rodzajowe mogłoby być udzielone np. do sprzedaży rowerów konkretnej marki, o tyle pełnomocnictwo szczególne mogłoby dotyczyć sprzedaży już konkretnego roweru. (I. Postuła 2017, s.60).

• Pełnomocnictwo szczególne może być udzielone np. do zakupu nieruchomości w imieniu mocodawcy lub sprzedaży samochodu osoby aktualnie przebywającej za granicą w jej imieniu.

• Pełnomocnictwo szczególne może być wykorzystane również przy reprezentacji np. przed organami podatkowymi. Wówczas pełnomocnik może np. złożyć w imieniu mocodawcy deklarację podatkową lub odebrać decyzję podatkową, o którą wystąpił mocodawca lub też wystąpić o taką decyzję w jego imieniu.

Pełnomocnictwo szczególne dla spraw podatkowych „może być udzielone: na piśmie, w formie dokumentu elektronicznego lub ustnie do protokołu”. (Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. ordynacja podatkowa)

• Pełnomocnictwo szczególne bardzo często wykorzystywane jest do reprezentacji w sprawach sądowych. Przykładem może być udzielenie pełnomocnictwa szczególnego adwokatowi lub radcy prawnemu do reprezentowania mocodawcy w sprawie zawarcia

ugody przed sądem, czynności dotyczących zabezpieczenia, egzekucji czy zrzeczenia się roszczenia (Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. kodeks postępowania cywilnego).

Jak widać pełnomocnictwo szczególne jest wykorzystywane często w obrocie gospodarczym do prowadzenia spraw w szeroko pojętym obszarze zarządzania i współpracy z administracją państwową.

Bibliografia

• Nowak I (red.) (2014) Pełnomocnictwo w świetle ordynacji podatkowej – stan obecny a planowane zmiany, "Toruński Rocznik Podatkowy", s. 185 - 186
• Postuła I. (2017), Prawo cywilne w zarządzaniu i działalności gospodarczej, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 58-61
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. kodeks postępowania cywilnego Dz.U. z 2014 r., poz. 101 ze zm.
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny Dz.U. z 2014 r., poz. 121 ze zm.
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa Dz. U. 2019, poz. 900, ze zm.

Autor: Jakub Filas

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.