Zastrzeżenie patentowe

Zastrzeżenie patentowe uznawane jest za najistotniejszą część dokumentacji w trakcie zgłaszania wynalazku do otrzymania patentu. Definiują one przedmiot zgłoszenia, jego zakres ochrony na mocy patentu oraz zawartość techniczną poprzez opisanie związanych z nim atrybutów technicznych, które znajdują odzwierciedlenie w jego budowie, kompozycji i sposobie, w jaki funkcjonuje.

Gdy wynalazek zostanie już zatwierdzony przez urząd patentowy, zastrzeżenia patentowe będą określać obszar przedmiotowej wyłączności prawnej (właściciela przedmiotu zgłoszenia) wynikającej z przyznanego patentu.

Zasady formułowania zastrzeżenia patentowego

Właściwie skonstruowane zastrzeżenia patentowe powinny posiadać następujące cechy:

• powinny precyzyjnie określać zakres żądanej ochrony patentowej
• powinny jasno opisywać zgłaszany wynalazek poprzez podanie jego przejrzystej i zwięzłej specyfikacji technicznej
• wprowadzone rozwiązania techniczne wynalazku nie mogą być jedynie pomysłem - muszą być rzeczywiste i opisywać metody realizacji elementów technicznych przedmiotu zgłoszenia
• powinny opisywać cechy przedstawione w opisie wynalazku
• nie powinny wskazywać jakich cech wynalazek nie posiada, tylko te, które faktycznie zawiera
• powinny być ponumerowane cyframi arabskimi, a ich logiczna kolejność i struktura powinny wynikać z charakteru wynalazku będącego przedmiotem zgłoszenia
• każdy podpunkt nie powinien być dłuższy niż jedno zdanie oraz powinien być napisany w sposób jasny i zwięzły
• treść nie powinna zawierać nieprecyzyjnych określeń takich jak: około, w przybliżeniu, duży, wąski, możliwy itd.
• w treści nie powinno stosować się słownych odwołań do opisu bądź schematu technicznego (rysunku) wynalazku, chyba że jest to konieczne dla zdefiniowania wynalazku lub określenia jego zakresu wyłączności prawnej

Warto również wspomnieć, że jeśli cechy wynalazku zawarte w jego opisie i schemacie technicznym (rysunku) nie będą znajdować się w zastrzeżeniach patentowych, to nie zostaną objęte wyłącznością prawną.

W sytuacji, w której wniesione zastrzeżenie patentowe nie definiuje obszaru żądanej ochrony, wnioskujący jest o tym zawiadamiany, a jeśli następnie nie dopełni tego wymogu, to całe zgłoszenie zostaje odrzucone.

Zastrzeżenie patentowe niezależne

Zastrzeżenie patentowe niezależne charakteryzuje się przedstawieniem wszystkich cech przedmiotu zgłoszenia, a w szczególności tych, które są konieczne do jego utworzenia lub wykorzystania w przemyśle. Istnieją dwie formy składania zastrzeżenia patentowego niezależnego. Popularniejszą z nich jest forma dwuczęściowa, która dzieli się na:

• część nieznamienną - określającą atrybuty techniczne konieczne do zdefiniowania istoty wynalazku, które to wyznaczają jego stan techniki
• część znamienną - w której podaje się cechy techniczne wyróżniające go spośród innych tego typu rozwiązań

Dwuczęściowej formy zastrzeżenia patentowego niezależnego nie wykorzystuje się przy zgłoszeniach dotyczących wynalazków związanych z:

• nowymi związkami bądź grupami związków chemicznych
• komponentami biotechnologicznymi
• przeznaczeniem w dziedzinie medycyny

W przypadku tego typu wynalazków stosuje się jednoczęściową formę zastrzeżenia patentowego niezależnego. Powinna ona zawierać cechy opisywane w części znamiennej przy formie dwuczęściowej. Czyli atrybuty techniczne wynalazku, której sprawiają, że jest on inny od tych już istniejących.

Jeśli chodzi o ilość zastrzeżeń patentowych, jakie możemy zawrzeć w jednym zgłoszeniu, to nie powinna ona być większa od liczby wynalazków, na które chcemy uzyskać patent. Podobnie jak w poprzednich kwestiach wszystko powinno być jasne i zwięzłe, dlatego ilość składanych zastrzeżeń niezależnych powinna być zredukowana do minimum potrzebnego do określenia zakresu żądanej ochrony na mocy patentu.

Zastrzeżenie patentowe zależne

Zastrzeżenie patentowe zależne stanowi zazwyczaj formę uzupełnienia do zgłoszenia niezależnego. W jego treści mogą się znaleźć dodatkowe cechy znamienne wynalazku lub takie, które wzbogacają zgłoszenie niezależne. Atrybuty opisane w zgłoszeniu zależnym będą rozpatrywane tylko w zestawieniu do tych zawartych zgłoszeniu, do którego jest ono uzupełnieniem. Zastrzeżenie patentowe zależne może stanowić uzupełnienie do dwóch lub więcej zastrzeżeń z tym, że ostatecznie będzie rozpatrywane osobno przy każdym zgłoszeniu, którego dotyczy. Ze względu na to zastrzeżenia powinny być przejrzyście posortowane tak, żeby łatwo było zidentyfikować występujące między nimi powiązania.

Zastrzeżenie patentowe zależne powinno na samym początku zawierać tytuł wynalazku, którego dotyczy, a następnie należy zamieścić oznaczenie odwołujące się go zgłoszenia, do którego jest uzupełnieniem. W dalszej kolejności należy wymienić cechy znamienne, które chcemy dodatkowo zastrzec.

Bibliografia

• Klaus R. (2012), Budowa świadomości wynalazczej w szkolnictwie technicznym, "Edukacja techniczna dla rynku pracy - 2011"
• Kwapisz A., Kaczmarska B., Gierulski W. (2016), Ochrona patentowa jako element rozwoju innowacyjności urządzeń mechatronicznych, "Mechanik", 12, 1856-1860
• Pyrża A. (red) (2017), Poradnik Wynalazcy, Urząd Patentowy Rzeczy Pospolitej Polskiej, Warszawa, 29-37

Autor: Dominik Wojdyła