Zarządzanie strategiczne

Zarządzanie strategiczne według klasycznej definicji Alfreda Chandlera oznacza określanie długookresowych celów, kierunków rozwoju i metod działania przedsiębiorstwa w kontekście alokacji jego zasobów (Nasierowski W. 2018, s. 13) Zarządzanie strategiczne to także proces informacyjno-decyzyjny, który jest wspierany przez takie funkcje przedsiębiorstwa jak planowanie, organizacja, motywacja i kontrola. Ma wspomagać rozwiązywanie problemów dotyczących jego rozwoju i przetrwania, uwzględniając przy tym wpływ otoczenia (Sołtysik M. 2016, s. 224)

TL;DR

Zarządzanie strategiczne to określanie celów i kierunków rozwoju przedsiębiorstwa oraz proces informacyjno-decyzyjny. Ma wiele cech charakterystycznych i można je podzielić na koncepcje oparte na racjonalności strategicznej i zachowaniach strategicznych. Cykl organizacyjny zarządzania strategicznego składa się z planowania, wdrażania i nadzoru. Skuteczność zarządzania zależy od wymiany informacji, współpracy, zaufania i zaangażowania. Zarządzanie strategiczne ewoluuje, ale wciąż jest potrzebne w dynamicznym świecie biznesu. Wymaga jednak dostosowania do nowych wymagań w procesie zarządzania, podmiotach zarządzania, formach strategii i treściach strategii.

Cechy charakterystyczne

Zarządzanie strategiczne posiada kilka cech charakterystycznych, które wyróżniają go na tle innych koncepcji zarządzania (Nasierowski W. 2018, s. 14,):

• zarządzanie strategiczne bazuje na danych ilościowych,
• niepewność odnosząca się do wyników planowania jest dość wysoka
• strategie zarządzania można opierać na różnych przykładach, regułach i teoriach
• nie ma jednego, najlepszego sposobu opracowywania strategii
• opracowana strategia powinna uwzględniać ilościowe jak i jakościowe podejście, a także metody dedukcyjne czy empiryczne.

Podział koncepcji zarządzania strategicznego

Podstawowy podział koncepcji zarządzania strategicznego wyróżnia: (Lisiński M. 2011 s. 13, Pierścionek Z. 2011, s. 31-32)

1. koncepcje oparte na paradygmacie racjonalności strategicznej, które opierają się na założeniu, że za pomocą strategii można statecznie zarządzać przedsiębiorstwem i zakładają, że można przewidzieć przyszłe warunki otoczenia. Proces przygotowania, wdrażania i nadzoru jest bardzo sformalizowany. W ramach tej grupy koncepcji wyróżnia się: szkołę ilościową, szkołę planowania strategicznego, szkołę harwardzką i szkołę pozycjonowania macierzowego.
2. koncepcje oparte na paradygmacie zachowań strategicznych, które bazują na doświadczeniu i sprawdzonych, praktycznych metodach. Nie wykorzystują przyjętych, teoretycznych technik. Do grupy tych koncepcji należą: szkoła behawioralna, szkoła ewolucyjna.

Cykl organizacyjny zarządzania strategicznego

Zarządzanie strategiczne jest cyklem organizacyjnym złożonym z trzech etapów (Żółtowska I. 2009, Romanowska M. 2017, 23-25):

1. Planowanie Strategiczne - w pierwszej kolejności ustala się cele, które są oparte na analizie przeszłych i teraźniejszych działań przedsiębiorstwa, następnie przygotowuje się plan działania. Etap I w zarządzaniu strategicznym jest częścią konceptualną, która wykorzystuje liczne techniki i sposoby, by wybrać jak najlepszą strategię działania przedsiębiorstwa
2. Wdrażanie strategiczne - jest to etap, który koncentruje się na wprowadzeniu przyjętej koncepcji i realizacji jej założeń, plan powinien być wdrażany przy uwzględnieniu rzeczywistych możliwościach i warunkach. W tym etapie przeprowadza się operacjonalizację celów, tworzy się sprawny system zarządzania i ustala się budżet potrzebny do realizacji strategii
3. Nadzór strategiczny - bardzo ważny etap, który pozwala określić stopień realizacji przyjętych założeń oraz reagowania na błędy i odchylenia. W sprawowaniu kontroli pomaga System Wczesnego Ostrzegania.

Czynniki skuteczności

W każdym przedsiębiorstwie o skuteczności zarządzania strategicznego mogą decydować różne czynniki. Przyjmuje się jednak, że skuteczność w głównej mierze zależy od (Janasz K., Janasz W., Kozioł K., Szopik-Depczyńska K. 2010, s. 30-31):

• procesu wymiany informacji pomiędzy wszystkimi szczeblami decyzyjnymi
• skoordynowanej współpracy poszczególnych szczebli
• wzajemnego darzenia się zaufaniem
• współudziału w procesie ustalania metod wspomagających realizację zamierzonych celów
• zaangażowania w przygotowanie i wypełnienie strategii.

Ewolucja zarządzania strategicznego

Zarządzanie strategiczne wciąż się rozwija, jednak coraz częściej rodzą się wątpliwości czy w obecnie szybko rozwijającym się świecie jest szansa przewidzieć przyszłe warunki rynku i na ich podstawie oprzeć strategię działania firmy. Coraz częściej przedsiębiorstwa wybierają zamiast zarządzania strategicznego koncepcję zarządzania operacyjnego, który zakłada wykorzystywanie bieżących sytuacji i szybkość działania. Warto jednak zauważyć, że coraz częściej pojawiają się liczne problemy i komplikacje, które pokazują, że konieczne jest działanie "z wyprzedzeniem", na przykład przewidzenie wprowadzenia nowego produktu, który w danym okresie będzie najbardziej opłacalny. Zarządzanie strategiczne ma zatem rację bytu, jednak potrzebne są zmiany, które pozwolą dostosować się do obecnych wymagań. Ewolucja powinna dotyczyć czterech wymienionych niżej obszarów:

1. procesu zarządzania strategicznego, gdzie konieczne jest znalezienie złotego środka pomiędzy uporządkowanymi regułami działania, a elastycznością
2. podmiotów zarządzania strategicznego, czyli umożliwienie uczestnictwa w procesie zarządzania większemu gronu uczestników
3. formy strategii, której zapis będzie prosty, uniwersalny i elastyczny
4. treści strategii, czyli podejmowanie jasnych i konkretnych wyborów strategii uwzględniając kompromis z przeciwstawnymi rozwiązaniami (Kaleta A. 2017, s. 41-42)

Zarządzanie strategiczne — artykuły polecane

Analiza scenariuszy — Planowanie strategiczne — Controlling strategiczny — Analiza SWOT — Projektowanie systemów informatycznych — Plan zarządzania interesariuszami — Metodyka społeczna Checklanda — Prognozowanie przychodów i kosztów — Plan marketingowy

Bibliografia

• Janusz K., Janusz W., Kozioł K., Szosik-Depczyńska K. (2010), Zarządzanie strategiczne. Koncepcje. Metody. Strategie, Difin, Warszawa
• Kaleta A. (red.) (2011), Ewolucja zarządzania strategicznego w trakcie rozwoju przedsiębiorstw, C.H.Beck, Warszawa
• Lisiński M. (2011), Przegląd paradygmatów zarządzania strategicznego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, nr 856
• Nasierowski W. (2018), Formułowanie strategii przedsiębiorstwa. Klasyka, Difin, Warszawa
• Pierścionek Z. (2011), Zarządzanie strategiczne w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Romanowska M. (2017), Planowanie strategiczne w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Sołtysik M. (2016), Metodyka projektowania strategii organizacyjnych przedsiębiorstwa, rozprawa doktorska, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków
• Żółtowska M. (2009), Zarządzanie Strategiczne, Konspekt wykładu ZAH

Autor: Dominika Skura