Ocena punktowa

Oceny punktowe stanowią jedną z grup metod skalowania. Metody te pozwalają na ocenę kilku lub nawet kilkunastu oddzielnych cech jakościowych badanego produktu. Skonstruowane są w ten sposób, że dla określonych cech jakościowych, poszczególnym stopniom skali są przypisywane określenia słowne i odpowiadające im umowne liczby-punkty (T. Jędryka 1986, s. 32)

Zaletą metod punktowych jest to, iż ujmują one wszystkie oceniane oddzielnie cechy produktu w jedną liczbę. (E. Babicz-Zielińska 2008, s. 56) Suma poszczególnych ocen doprowadza do oceny ogólnej poziomu jakości produktu.

TL;DR

Ocena punktowa to metoda skalowania, która pozwala na ocenę cech jakościowych produktu. Skala pięciopunktowa jest jednym z najczęściej stosowanych rodzajów skal punktowych. Metoda ta znajduje zastosowanie w logistyce przy ocenie dostawców. Proces wyboru dostawcy polega na wyborze kryteriów oceny, selekcji dostawców, ocenie spełnienia kryteriów przez dostawców i porównaniu wyników. Metoda oceny punktowej ma różne odmiany, m.in. metodę średniej arytmetycznej.

Wymagania

Poprawna skala punktowa powinna spełniać następujące wymagania:

1. Każdy stopień skali powinien odpowiadać określonej jakości, czyli skale powinny być oparte o progi różnicy jakościowej uchwytne dla oceniającego.
2. Liczba stopni skali dla oceny każdej cechy powinna być równa i nie przekraczać 10-11; dla ocen o dopuszczalnej mniejszej dokładności liczba stopni skali powinna być mniejsza (lecz nie mniejsza niż 5).
3. Skala powinna być proporcjonalna, tzn., że odległość pomiędzy każdą sąsiednia parą punktów powinna być jednakowa. Powinna być ona powiązana z klasami jakościowymi - przedziały dla poszczególnych klas powinny obejmować jednakową liczbę punktów (stopni) skali.
4. Każdemu stopniowi skali powinna odpowiadać ściśle określona, jednoznaczna definicja jakościowa (N. Baryłko-Pikielna 1975, s. 309)

Skala pięciopunktowa

Skale punktowe mogą różnic się pod względem stopnia ich rozbudowania. Skala pięciopunktowa obejmuje pięć poziomów jakości dla oceny każdej z cech jakości:

• jakość bardzo dobra - 5 punktów,
• jakość dobra - 4 punkty,
• jakość dostateczna - 3 punkty,
• jakość niedostateczna - 2 punkty,
• jakość zła - 1 punkt.

Skalę można rozszerzyć, stosując oceny pośrednie: 4,5; 3,5; 2,5; 1,5 (E. Babicz-Zielińska 2008, s. 131) Metoda oceny pięciopunktowej jest jedną z najczęściej stosowanych metod punktowych. Zaletą metody jest możliwość dokonania oceny poszczególnych wyróżników jakościowych produktu oraz jego jakości ogólnej w skali pięciostopniowej (E. Babicz-Zielińska 2008, s. 57)

Precyzja uzyskanych wyników zależy od poprawnego zdefiniowania poszczególnych poziomów jakości i jest to pierwszy warunek by uzyskać poprawne wyniki. Drugim - niemniej ważnym - jest wyszkolenie zespołu oceniającego, pozwalające na jednoznaczne rozumienie definicji poszczególnych cech obiektu (J. Gawęcka, T. Jędryka 2001, s. 57]. Gdy chodzi o możliwie szybkie uzyskanie wyników dużej liczby badanych próbek, ocena punktowa może być w codziennej kontroli jakości zwężona do wyróżników krytycznych, tj. cech wykazujących największą zmienność i w najwyższym stopniu wpływających na ocenę ogólną. (T. Jędryka 2001, s. 62)

Ocena punktowa w logistyce

Ocena punktowa często znajduje swoje zastosowanie w logistyce przy dokonywaniu selekcji dostawców. Proces wyboru i oceny dostawców jest jednym z najważniejszych aspektów działania przedsiębiorstwa, ponieważ skupia się na obszarze zaopatrzenia w sposób szczegółowy (T. Nowakowski 2012, s. 935)

Stosując metodę oceny punktowej w celu wybrania odpowiedniego dostawcy możemy wymienić następujące etapy:

1. Wybór kryteriów, na podstawie których będziemy dokonywać oceny dostawcy

Do kryteriów zasadniczych zaliczamy np. cenę, jakość towaru, wizerunek dostawcy, lokalizację, kondycję finansową dostawcy, jego potencjał czy niezawodność.

1. Zbieranie ofert i wstępna selekcja.

Wybierając kilku potencjalnych dostawców przyjmujemy zazwyczaj skalę ocen od 1 do 5, gdzie 1 to ocena niedostateczna, a 5 - ocena bardzo dobra.

1. Posługując się przyjętą skalą ocen, wyznaczenie stopnia spełnienia kryteriów wyboru przez każdego z potencjalnych dostawców.

Uzyskane dane pozwolą określić ogólny oraz przeciętny wynik. Ogólny wynik jest sumą ocen, którą dzielimy przez liczbę przyjętych kryteriów by uzyskać przeciętny wynik.

1. Zestawienie i porównanie wyników.

Wywnioskować możemy z niego, który z dostawców w największym stopniu spełnia nasze wymagania, biorąc pod uwagę przyjęte wcześniej kryteria (S. Juszczyk 2008, s. 25)

Odmiana

Podstawową odmianę metody oceny punktowej stanowi metoda średniej arytmetycznej. Fundamentalne jest w niej założenie, że wszystkie kryteria są jednakowe pod względem ważności. Ocena dostawcy jest średnią arytmetyczną ocen. Nieścisłość metody średniej arytmetycznej wymusza wprowadzenie wagi dla każdego kryterium, dzięki czemu istnieje możliwość ustalenia wartości dla każdej cechy (metoda oceny punktowej z przypisanymi wagami). (T. Nowakowski 2012, s. 951-952)

Ocena punktowa — artykuły polecane

Wartościowanie jakości — Karta wzorcowa — Badania porównawcze — Skala ocen — Metody porównawcze — Metoda rangowania — Analiza przyczynowa — Metoda punktacji — Współczynnik zmienności

Bibliografia

• Babicz-Zielińska E., Rybowska A., Obniska W. (2008), Sensoryczna ocena jakości żywności, Wydawnictwo Akademii Morskiej, Gdynia
• Baryłko-Pikielna N. (1975), Zarys analizy sensorycznej żywności, Wydawnictwa Naukowo - Techniczne, Warszawa
• Gawęcka J., Jędryka T. (2001), Analiza sensoryczna - wybrane metody i przykłady zastosowań, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań
• Jędryka T. (2001), Metody sensoryczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Jędryka T., Kozłowski T. (1986), Materiały do ćwiczeń z analizy sensorycznej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Juszczyk S. (2008), Zdolność kredytowa w ocenie banku na przykładzie małych i średnich przedsiębiorstw, Zeszyty Naukowe SGGW Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, nr 66
• Nowakowski T., Werbińska-Wojciechowska S. (2012), Porównanie metod oceny i wyboru dostawców w przedsiębiorstwie - case study, Logistyka - Nauka, nr 2
• Nowakowski T., Werbińska-Wojciechowska S. (2012), Porównanie metod oceny i wyboru dostawców w przedsiębiorstwie - case study, Logistyka - Nauka, nr 2

Autor: Justyna Ciuk, Olga Szymonik