Badania kontrolne

Badania kontrolne – to badania konieczne do wykonania przez pracownika, który powraca do pracy bezpośrednio po zwolnieniu lekarskim, które trwało powyżej 30 dni. Skierowanie na takie badania otrzymuje również kobieta, która wraca do pracy z urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego jeżeli podczas trwania okresu ciąży przebywała na zwolnieniu lekarskim, które trwało ponad 30 dni (K. Dobkowska 2019, s. 82).

Badania kontrolne

W myśl Art. 211. Pkt. 5 Kodeksu pracy pracownik jest zobowiązany do przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracownik jest zobowiązany do poddawania się m.in. badaniom kontrolnym, które zostały zlecone mu przez pracodawcę, a ponadto stosować się do zaleceń lekarza (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141 z późn. zm.).

Kodeks pracy dokładnie precyzuje kto powinien poddać się badaniom kontrolnym. W myśl art. 229. § 2. „w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega ponadto kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku” (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141 z późn. zm.).

W myśl art. 229. § 4 Kodeksu pracy pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy musi posiadać jego aktualne orzeczenie, które stwierdza, że nie posiada on przeciwskazań do pracy w określonych warunkach i na danym stanowisku. Kontrolne badania lekarskie są przeprowadzane na podstawie skierowania, które pracownik uzyskuje od pracodawcy. Dopuszczenie pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia jest niemożliwe (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141 z późn. zm.). Co istotne koszty badań kontrolnych pokrywa pracodawca, jest to jasno określone w art. 229. § 6 Kodeksu pracy (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141 z późn. zm.).

Zgodnie z treścią art. 229. § 3 Kodeksu pracy kontrolne badania lekarskie powinny być przeprowadzane w miarę możliwości w godzinach pracy pracownika. Ponadto pracodawca jest zobowiązany wypłacić wynagrodzenie pracownikowi, za czas pracy podczas którego poddał się badaniom kontrolnym. Co istotne jeżeli badania kontrolne zlecone przez pracodawcę wykonywane są w miejscowości innej niż miejsce zamieszkania pracownika, to pracodawca zobligowany jest pokryć koszty dojazdu na badania według zasad dotyczących podróży służbowych (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141 z późn. zm.).

Z kolei Art. 304. Kodeksu pracy uzupełnia, że badaniom kontrolnym powinna się poddać również każda osoba fizyczna, która podejmuje pracę na innej podstawie niż stosunek pracy i osoba, która prowadzi działalność gospodarczą na własny rachunek (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141 z późn. zm.).

Skierowanie na badania

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 roku, skierowanie na badania kontrolne wydawane jest w dwóch egzemplarzach i powinno zawierać (Dz.U. 2016 poz. 2067):

• zakres badań jakie mają zostać wykonane;
• wskazanie stanowiska pracy na którym pracownik jest zatrudniony;
• opis warunków pracy z zawarciem informacji o czynnikach niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia pracownika, wraz z podaniem aktualnych pomiarów tych czynników.

Odwołanie od orzeczenia lekarskiego

Zarówno pracownikowi jak i pracodawcy przysługuje odwołanie od orzeczenia lekarskiego. Pisemne odwołanie wraz z jego uzasadnieniem należy wnieść za pośrednictwem lekarza przeprowadzającego badanie w terminie 7 dni od daty jego otrzymania. Odwołanie należy kierować do jednego z podmiotów odwoławczych wśród których można wymienić Wojewódzkie Ośrodki Medycyny Pracy odpowiednie do miejsce świadczenia pracy lub siedziby jednostki organizacji, w której zatrudniony jest pracownik (Dz.U. 2016 poz. 2067)

Konsekwencje za dopuszczenie do pracy bez aktualnego orzeczenia

W myśl art. 283. § 1. Kodeksu pracy pracodawca jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy. Dopuszczenie do pracy osoby nieposiadającej aktualnego orzeczenia lekarskiego może się wiązać z karą grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł (Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141 z późn. zm.). Brak lub nieważność orzeczenia lekarskiego może być uznana za zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy (Wyrok SA w Gdańsku z 11 stycznia 2017 r., sygn. akt III AUa 1443/16).

Bibliografia

• Dobkowska K (2019) Prawo pracy w praktyce - Powrót do pracy po długiej nieobecnośc, HR Business Partner. Praktyczny magazyn dla profesjonalistów HR"
• Kotowska L. (2018) Bezpieczeństwo w pracy, Badania profilaktyczne pracowników, Państwowa Inspekcja Pracy, wydanie 1/2018
• Marcinkiewicz A., Walusiak-Skorupa J. (2015) Dobre praktyki w opiece profilaktycznej nad pracującymi – kwalifikacje udaru mózgu jako wypadku przy pracy. Potrzeba prowadzenia prewencji wtórnej u osób powracających do pracy po ostrych incydentach mózgowo-naczyniowych, Nr 66 (4), Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Łódź
• Marcinkiewicz A., Wojda M., Walusiak-Skorupa J., Hanke W., Rydzyński K., (2017) Analiza zadań służby medycyny pracy realizowanych w Polsce w latach 1997-2014. Czy w pełni wykorzystujemy potencjał badań profilaktycznych? Nr 68 (1), Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Łódź
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy, Dz.U. 2016 poz. 2067
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, Dz. U. 1974 Nr 24 poz. 141 z poźn. zm.
• Wyrok SA w Gdańsku z 11 stycznia 2017 r., sygn. akt III AUa 1443/16).

Autor: Joanna Wilkosz