Pełnomocnictwo szczególne: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Zarządzania
(LinkTitles.)
Nie podano opisu zmian
Linia 1: Linia 1:
'''[[Pełnomocnictwo]] szczególne''' - to [[upoważnienie]] pełnomocnika do działania w określonym zakresie udzielone przez mocodawcę w konkretnej sprawie.  
'''Pełnomocnictwo szczególne''' - to upoważnienie pełnomocnika/przedstawiciela do dokonania określonej czynności prawnej wskazanej w pełnomocnictwie.
Jest to jeden z rodzajów pełnomocnictwa opisywany w polskim prawie.
Osoba udzielająca pełnomocnictwa nazywana jest mocodawcą, a przedstawiciel pełnomocnikiem. (I. Postuła 2017, s.58)
„Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.” (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny).


Do najważniejszych ustaw, z których wywodzimy, czym jest pełnomocnictwo oraz jakie może ono mieć rodzaje należą:
Pełnomocnictwo szczególne jest jednym z rodzajów pełnomocnictwa opisywanym w polskim prawie, obok pełnomocnictwa ogólnego i rodzajowego.
* [[ustawa]] [[Kodeks]] cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r.
 
* oraz ustawa Kodeks postępowania cywilnego z 17 listopada 1964 r.
I. Nowak wskazuje na dwojakie znaczenie pojęcia pełnomocnictwo:
Obydwa dokumenty pochodzą z 1964r. Oczywiście, od tamtego czasu wielokrotnie były nowelizowane. Pomimo obecności w literaturze przedmiotu i prawie tego zagadnienia od dawna, jak podkreśla M. Kućka, „[[dyskusja]] nad tym zjawiskiem zdaje się nie gasnąć” (2019, s. 99).
„'''z jednej strony oznacza pochodzące od mocodawcy umocowanie pełnomocnika do działania w imieniu mocodawcy, z drugiej strony – dokument obejmujący (stwierdzający) to umocowanie”'''. (2014, s. 187).  
Treść oświadczenia o udzieleniu pełnomocnictwa szczególnego powinna wyraźnie wskazywać czynność, do której pełnomocnik został upoważniony.  
 
==Forma pełnomocnictwa==
Prawo nie przewiduje szczególnej formy do udzielenia pełnomocnictwa. Oznacza to, że może być ono udzielone ustnie albo pisemnie.  
Są dwa wyjątki od tej zasady:
# forma pisemna jest wymagana dla pełnomocnictwa ogólnego pod rygorem nieważności,
# jeżeli do czynności prawnej wymagana jest forma szczególna, np. forma aktu notarialnego jak przy zbyciu lub nabyciu nieruchomości - to pełnomocnictwo również powinno zostać udzielone w takiej samej formie szczególnej. (I. Postuła 2017, s. 60-61).
 
Reguluje to art. 99 ust. 1 kodeksu cywilnego, który wskazuje, że „jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie”. (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny).  


==Zastosowanie instytucji==
==Kto może być umocowany==  
Pełnomocnictwo stosuje się wówczas, '''gdy osoby fizyczne lub prawne nie musząc wykonywać danych czynności prawnych osobiście''' czynią to przez swoich przedstawicieli.  
Pełnomocnictwo szczególne może być udzielone:
Wykonana przez przedstawiciela [[czynność prawna]] powoduje skutki w sferze praw i obowiązków mocodawcy.  
*osobie fizycznej,
Brak obowiązku osobistego działania w niektórych czynnościach i stosunkach prawnych wpisuje się w [[potrzeby]] rynku i obrotu prawnego, nie tylko ze względu na preferencje uczestników tego rynku, ale też ze względu na mogące się pojawić obiektywne okoliczności (I. Nowak i in. 2014, s. 185 - 186)
*osoba prawnej
*lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną.
Pełnomocnik powinien mieć pełną lub ograniczona zdolność do czynności prawnych. Mocodawca ponosi odpowiedzialność i ryzyko wykonania czynności prawnych niezgodnych z jego wolą. Pełnomocnictwo może być zarówno samodzielne jak i łączne. (I. Potuła 2017, s. 61).


==Dwa źródła umocowania==
'''Ustawodawca przewiduje dwa źródła umocowania dla przedstawiciela''':
* przepis ustawy
* oraz oświadczenie samego reprezentowanego.


W kodeksie cywilnym w art. 95 ust. 1 mamy [[zapis]], który mówi, iż „z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela” (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. [[kodeks cywilny]]).
==Źródła prawa i umocowania ==
:Z kolei ust. 2 tego artykułu mówi, iż „czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.” (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny).
Do najważniejszych ustaw, z których wywodzimy, czym jest pełnomocnictwo należą:
* ustawa Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r.
* oraz ustawa Kodeks postępowania cywilnego z 17 listopada 1964 r.


'''„W praktyce największe znaczenie ma pełnomocnictwo rozumiane jako jednostronna czynność prawna mocodawcy o charakterze upoważniającym, „mocą której upoważnia on inną osobę (pełnomocnika) do dokonywania czynności prawnych w swoim imieniu i ze skutkiem bezpośrednim dla siebie""''' (I. Nowak i in. 2014, s. 187).
'''Ustawodawca przewiduje dwa źródła umocowania dla przedstawiciela''':
# przepis ustawy
# oświadczenie samego reprezentowanego (I. Nowak 2014, s. 186)


'''Pojęcie „pełnomocnictwa” ma dwojakie znaczenie''',
# z jednej strony oznacza pochodzące od mocodawcy umocowanie pełnomocnika do działania w imieniu mocodawcy,
# z drugiej strony – [[dokument]] obejmujący (stwierdzający) to umocowanie”. (I. Nowak i in. 2014, s. 187).


Z uwagi na [[zakres]] umocowania pełnomocnika pełnomocnictwo dzielimy na:
==Przykłady zastosowanie pełnomocnictwa szczególnego ==
* pełnomocnictwo ogólne,
Pełnomocnictwo szczególne charakteryzuje się tym, że jest udzielane w celu dokonania przez pełnomocnika konkretnie wskazanej w nim czynności.
* pełnomocnictwo rodzajowe,
* pełnomocnictwo szczególne.
Najszerszy zakres umocowania obejmuje pełnomocnictwo ogólne, przyznające [[kompetencje]] do dokonywania czynności tzw. zwykłego zarządu. Reguluje to art. 98 kodeksu postępowania cywilnego (I. Postuła (red.) 2017, s. 59).


==Charakter pełnomocnictwa szczególnego==
*O ile pełnomocnictwo rodzajowe mogłoby być udzielone np. do sprzedaży rowerów konkretnej marki, o tyle pełnomocnictwo szczególne mogłoby dotyczyć sprzedaży już konkretnego roweru. (I. Postuła 2017, s.60).
„Pełnomocnictwo rodzajowe obejmuje umocowanie od czynności prawnych określonego typu. Wskazuje na rodzaj i przedmiot czynności prawnych, do dokonywania których umocowany jest pełnomocnik”. „Pełnomocnictwo rodzajowe może obejmować czynności zwykłego zarządu oraz czynności przekraczające zakres zwykłych czynności” (I. Postuła (red.), s. 60).


Pełnomocnictwo szczególne charakteryzuje się tym, że '''jest udzielane w celu dokonania przez pełnomocnika konkretnie wskazanej w nim czynności.'''
*Pełnomocnictwo szczególne może być udzielone np. do zakupu nieruchomości w imieniu mocodawcy lub sprzedaży samochodu osoby aktualnie przebywającej za granicą w jej imieniu.  
'''Treść oświadczenia o udzieleniu pełnomocnictwa powinna wyraźnie wskazywać czynność, do której pełnomocnik został upoważniony.'''


O ile pełnomocnictwo rodzajowe mogłoby być udzielone np. do sprzedaży rowerów konkretnej marki, o tyle pełnomocnictwo szczególne mogłoby dotyczyć sprzedaży konkretnego roweru.  
*Pełnomocnictwo szczególne może być wykorzystane również przy reprezentacji np. przed organami podatkowymi. Wówczas pełnomocnik może np. złożyć w imieniu mocodawcy deklarację podatkową lub odebrać decyzję podatkową, o którą wystąpił mocodawca lub też wystąpić o taką decyzję w jego imieniu.          
W przypadku pełnomocnictwa szczególnego „mocodawca może udzielić pełnomocnictwa zarówno do dokonania czynności przekraczającej zwykły [[zarząd]], jak i czynności zwykłego zarządu” (I. Postuła (red.) s.60).
Pełnomocnictwo szczególne dla spraw podatkowych „może być udzielone: na piśmie, w formie dokumentu elektronicznego lub ustnie do protokołu”. (Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. ordynacja podatkowa)
'''Wartym podkreślenia jest też fakt, iż przepisy prawa nie definiują ani pojęcia czynności zwykłego zarządu, ani pojęcia czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu'''.  
Rozumienie tych określeń powinno być określane za każdym razem w sposób indywidualny, w stosunku do danej sprawy (I. Postuła (red.) s.60).


==Mocne powiązania pełnomocnictwa szczególnego z pozostałymi==
*Pełnomocnictwo szczególne bardzo często wykorzystywane jest do reprezentacji w sprawach sądowych. Przykładem może być udzielenie pełnomocnictwa szczególnego adwokatowi lub radcy prawnemu do reprezentowania mocodawcy w sprawie zawarcia
Jednym z często spotykanych w praktyce w obszarze pełnomocnictwa szczególnego, a jednocześnie opisanym w ustawie kodeks postępowania cywilnego jest pełnomocnictwo procesowe, gdzie w art. 88 jest napisane, iż „pełnomocnictwo może być albo procesowe – bądź to ogólne, bądź do prowadzenia poszczególnych spraw – albo do niektórych tylko czynności procesowych”. (Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. kodeks postępowania cywilnego)
ugody przed sądem, czynności dotyczących zabezpieczenia, egzekucji czy zrzeczenia się roszczenia (Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. kodeks postępowania cywilnego).
Art. 91 tej samej ustawy mówi, iż (Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. kodeks postępowania cywilnego)
„pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do:
* wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich wniesieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy;
* wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji;
* udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu;
* zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie;
* odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej”.


==Pełnomocnictwo szczególne obecne w ordynacji podatkowej==
Jak widać pełnomocnictwo szczególne jest wykorzystywane często w obrocie gospodarczym do prowadzenia spraw w szeroko pojętym obszarze zarządzania i współpracy z administracją państwową.
W praktyce gospodarczej z pełnomocnictwem szczególnym często spotykamy się też w prawie podatkowym, gdzie '''najczęściej jest ono udzielane pełnomocnikowi do reprezentowania mocodawcy przed organami podatkowymi lub składania deklaracji podatkowych w jego imieniu.'''
Zgodnie z art. 138a ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. [[ordynacja podatkowa]], pełnomocnictwo może być ogólne, szczególne i do doręczeń (Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa).


'''Ustanowienie pełnomocnika może polegać:'''
* zarówno na udzieleniu pełnomocnictwa ogólnego do reprezentowania strony we wszystkich kategoriach spraw podatkowych,
* jak i na udzieleniu pełnomocnictwa do konkretnej sprawy (określonej kategorii spraw), jak i do doręczeń (I. Nowak i in. 2014, s. 194).


'''Pełnomocnictwo szczególne,''' analogicznie jak w obowiązującej Ordynacji Podatkowej, '''będzie upoważniało do działania we wskazanej sprawie podatkowej lub innej wskazanej należącej do właściwości organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej''' (Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa).
Pełnomocnictwo szczególne może zostać udzielone: na piśmie, w formie dokumentu elektronicznego lub ustnie do protokołu. 


Ustanowienie, [[zmiana]] zakresu, [[odwołanie]] lub wypowiedzenie pełnomocnictwa szczególnego wywiera skutek od dnia zawiadomienia organu podatkowego. Pełnomocnictwo szczególne, które zostało udzielone na piśmie wraz z zawiadomieniem o jego zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu, składa się do akt sprawy w oryginale lub jego notarialnie poświadczony odpis (I. Nowak i in. s. 198).  
==Bibliografia==
Jak widać '''pełnomocnictwo szczególne jest wykorzystywane często w obrocie gospodarczym''', do prowadzenia spraw w szeroko pojętym obszarze zarządzania i współpracy z administracją państwową.
* Nowak I (red.) (2014) [https://www.researchgate.net/profile/Ireneusz_Nowak2/publication/338409483_Pelnomocnictwo_w_swietle_Ordynacji_podatkowej_-_stan_obecny_a_planowane_zmianyPower_of_attorney_in_the_light_of_the_Tax_Ordinance_Act_-_current_status_and_planned_amendments/links/5e1344bda6fdcc28375a1e73/Pelnomocnictwo-w-swietle-Ordynacji-podatkowej-stan-obecny-a-planowane-zmiany-Power-of-attorney-in-the-light-of-the-Tax-Ordinance-Act-current-status-and-planned-amendments.pdf ''Pełnomocnictwo w świetle ordynacji podatkowej – stan obecny a planowane zmiany''], "Toruński Rocznik Podatkowy", s. 185 - 186
* Postuła I. (2017), ''Prawo cywilne w zarządzaniu i działalności gospodarczej'', Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 59
* [http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19640430296/U/D19640296Lj.pdf ''Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. kodeks postępowania cywilnego''] Dz.U. z 2014 r., poz. 101 ze zm.
* [http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20140000121/U/D20140121Lj.pdf ''Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny''] Dz.U. z 2014 r., poz. 121 ze zm.
* [http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190000900/U/D20190900Lj.pdf ''Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa''] Dz. U. 2019, poz. 900, ze zm.


==Bibliografia==
==Bibliografia==
* Kućka M. (2019), ''O pełnomocnictwie. Przyczynek do analizy podstawowych konstrukcji cywilistycznych'', "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, Rok LXXXI", zeszyt 4, s. 99
* Nowak I (red.) (2014) [https://www.researchgate.net/profile/Ireneusz_Nowak2/publication/338409483_Pelnomocnictwo_w_swietle_Ordynacji_podatkowej_-_stan_obecny_a_planowane_zmianyPower_of_attorney_in_the_light_of_the_Tax_Ordinance_Act_-_current_status_and_planned_amendments/links/5e1344bda6fdcc28375a1e73/Pelnomocnictwo-w-swietle-Ordynacji-podatkowej-stan-obecny-a-planowane-zmiany-Power-of-attorney-in-the-light-of-the-Tax-Ordinance-Act-current-status-and-planned-amendments.pdf ''Pełnomocnictwo w świetle ordynacji podatkowej – stan obecny a planowane zmiany''], "Toruński Rocznik Podatkowy", s. 185 - 186
* Nowak I (red.) (2014) [https://www.researchgate.net/profile/Ireneusz_Nowak2/publication/338409483_Pelnomocnictwo_w_swietle_Ordynacji_podatkowej_-_stan_obecny_a_planowane_zmianyPower_of_attorney_in_the_light_of_the_Tax_Ordinance_Act_-_current_status_and_planned_amendments/links/5e1344bda6fdcc28375a1e73/Pelnomocnictwo-w-swietle-Ordynacji-podatkowej-stan-obecny-a-planowane-zmiany-Power-of-attorney-in-the-light-of-the-Tax-Ordinance-Act-current-status-and-planned-amendments.pdf ''Pełnomocnictwo w świetle ordynacji podatkowej – stan obecny a planowane zmiany''], "Toruński Rocznik Podatkowy", s. 185 - 186
* Postuła I. (2017), ''[[Prawo]] cywilne w zarządzaniu i działalności gospodarczej'', Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 59
* Postuła I. (2017), ''[[Prawo]] cywilne w zarządzaniu i działalności gospodarczej'', Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 59

Wersja z 02:53, 21 maj 2020

Pełnomocnictwo szczególne - to upoważnienie pełnomocnika/przedstawiciela do dokonania określonej czynności prawnej wskazanej w pełnomocnictwie. Osoba udzielająca pełnomocnictwa nazywana jest mocodawcą, a przedstawiciel pełnomocnikiem. (I. Postuła 2017, s.58) „Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.” (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny).

Pełnomocnictwo szczególne jest jednym z rodzajów pełnomocnictwa opisywanym w polskim prawie, obok pełnomocnictwa ogólnego i rodzajowego.

I. Nowak wskazuje na dwojakie znaczenie pojęcia pełnomocnictwo: „z jednej strony oznacza pochodzące od mocodawcy umocowanie pełnomocnika do działania w imieniu mocodawcy, z drugiej strony – dokument obejmujący (stwierdzający) to umocowanie”. (2014, s. 187). Treść oświadczenia o udzieleniu pełnomocnictwa szczególnego powinna wyraźnie wskazywać czynność, do której pełnomocnik został upoważniony.

Forma pełnomocnictwa

Prawo nie przewiduje szczególnej formy do udzielenia pełnomocnictwa. Oznacza to, że może być ono udzielone ustnie albo pisemnie. Są dwa wyjątki od tej zasady:

  1. forma pisemna jest wymagana dla pełnomocnictwa ogólnego pod rygorem nieważności,
  2. jeżeli do czynności prawnej wymagana jest forma szczególna, np. forma aktu notarialnego jak przy zbyciu lub nabyciu nieruchomości - to pełnomocnictwo również powinno zostać udzielone w takiej samej formie szczególnej. (I. Postuła 2017, s. 60-61).

Reguluje to art. 99 ust. 1 kodeksu cywilnego, który wskazuje, że „jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie”. (Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny).

Kto może być umocowany

Pełnomocnictwo szczególne może być udzielone:

  • osobie fizycznej,
  • osoba prawnej
  • lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną.

Pełnomocnik powinien mieć pełną lub ograniczona zdolność do czynności prawnych. Mocodawca ponosi odpowiedzialność i ryzyko wykonania czynności prawnych niezgodnych z jego wolą. Pełnomocnictwo może być zarówno samodzielne jak i łączne. (I. Potuła 2017, s. 61).


Źródła prawa i umocowania

Do najważniejszych ustaw, z których wywodzimy, czym jest pełnomocnictwo należą:

  • ustawa Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r.
  • oraz ustawa Kodeks postępowania cywilnego z 17 listopada 1964 r.

Ustawodawca przewiduje dwa źródła umocowania dla przedstawiciela:

  1. przepis ustawy
  2. oświadczenie samego reprezentowanego (I. Nowak 2014, s. 186)


Przykłady zastosowanie pełnomocnictwa szczególnego

Pełnomocnictwo szczególne charakteryzuje się tym, że jest udzielane w celu dokonania przez pełnomocnika konkretnie wskazanej w nim czynności.

  • O ile pełnomocnictwo rodzajowe mogłoby być udzielone np. do sprzedaży rowerów konkretnej marki, o tyle pełnomocnictwo szczególne mogłoby dotyczyć sprzedaży już konkretnego roweru. (I. Postuła 2017, s.60).
  • Pełnomocnictwo szczególne może być udzielone np. do zakupu nieruchomości w imieniu mocodawcy lub sprzedaży samochodu osoby aktualnie przebywającej za granicą w jej imieniu.
  • Pełnomocnictwo szczególne może być wykorzystane również przy reprezentacji np. przed organami podatkowymi. Wówczas pełnomocnik może np. złożyć w imieniu mocodawcy deklarację podatkową lub odebrać decyzję podatkową, o którą wystąpił mocodawca lub też wystąpić o taką decyzję w jego imieniu.

Pełnomocnictwo szczególne dla spraw podatkowych „może być udzielone: na piśmie, w formie dokumentu elektronicznego lub ustnie do protokołu”. (Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. ordynacja podatkowa)

  • Pełnomocnictwo szczególne bardzo często wykorzystywane jest do reprezentacji w sprawach sądowych. Przykładem może być udzielenie pełnomocnictwa szczególnego adwokatowi lub radcy prawnemu do reprezentowania mocodawcy w sprawie zawarcia

ugody przed sądem, czynności dotyczących zabezpieczenia, egzekucji czy zrzeczenia się roszczenia (Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. kodeks postępowania cywilnego).

Jak widać pełnomocnictwo szczególne jest wykorzystywane często w obrocie gospodarczym do prowadzenia spraw w szeroko pojętym obszarze zarządzania i współpracy z administracją państwową.


Bibliografia

Bibliografia

Autor: Jakub Filas

Uwaga.png

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych.

Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Źródło: „https://mfiles.pl/pl/index.php?title=Pełnomocnictwo_szczególne&oldid=116670”