Tekst źródłowy strony Wiedza jawna

'''Wiedza jawna''' to rodzaj wiedzy, który jest łatwo dostępny i formalnie udokumentowany. Jest to wiedza, która może być udostępniana publicznie i łatwo przekazywana innym osobom. W przeciwieństwie do wiedzy tajnej lub poufnej, wiedza jawna jest ogólnie dostępna i nie jest objęta żadnymi ograniczeniami ani zabezpieczeniami. Może być łatwo znaleziona, wykorzystana i podzielona przez różne podmioty.

Przykłady wiedzy jawnej obejmują podręczniki, artykuły naukowe, raporty finansowe, [[prawa autorskie]], [[patent]]y i wiele innych. Są to [[informacje]], które są ogólnie dostępne i mogą być wykorzystywane przez innych. Podręczniki zawierają wiedzę zgromadzoną w danym obszarze tematycznym i są powszechnie wykorzystywane w [[proces]]ie edukacji. Artykuły naukowe są publikowane w czasopismach naukowych i stanowią [[przegląd]] najnowszych badań i odkryć w [[dane]]j dziedzinie. Raporty finansowe dostarczają informacji o finansowej kondycji organizacji, co jest istotne dla [[inwestor]]ów i [[interesariusz]]y. Prawa autorskie i patenty chronią prawa twórców do ich dzieł i wynalazków, ale jednocześnie udostępniają innym informacje na temat tychże dzieł i wynalazków.

Wiedza jawna odgrywa kluczową rolę w [[zarząd]]zaniu wiedzą. Jest to wiedza, która może być łatwo udostępniana i wykorzystywana przez organizacje do doskonalenia procesów [[biznes]]owych, rozwoju [[produkt]]ów, rozwiązywania problemów itp. Przekazywanie wiedzy jawnej w [[organizacja]]ch jest niezbędne do tworzenia i utrzymywania [[kapitał]]u intelektualnego organizacji. Dzięki wiedzy jawnej organizacje mogą korzystać z najlepszych praktyk, informacji i doświadczeń zgromadzonych na zewnątrz. Wiedza jawna umożliwia również efektywną komunikację i współpracę między [[pracownik]]ami, co przyczynia się do poprawy [[wynik]]ów organizacji.

==Metody przekazywania wiedzy jawnej==
Przekazywanie wiedzy jawnej w organizacjach odbywa się za pomocą różnych metod i narzędzi. Niektóre z najczęściej stosowanych metod to:
* Szkolenia i szkoleniowcy: Organizacje korzystają z szkoleń i szkoleniowców, aby przekazać wiedzę jawna swoim pracownikom. Szkolenia mogą obejmować szkolenia z [[zakres]]u nowych technologii, procedur, polityk itp.
* Bazy danych i [[system]]y zarządzania wiedzą: Organizacje tworzą bazy danych i systemy zarządzania wiedzą, w których gromadzą i udostępniają wiedzę jawna. Dzięki temu pracownicy mają łatwy dostęp do informacji i mogą z nich korzystać w swojej pracy.
* [[Procedury i instrukcje]]: Organizacje tworzą procedury i instrukcje, które opisują kroki do wykonania w określonych sytuacjach. Procedury i instrukcje są udokumentowaną wiedzą jawna, która może być łatwo przekazywana i stosowana przez pracowników.
* Wewnętrzne portale wiedzy: Organizacje tworzą wewnętrzne portale wiedzy, które zawierają różnego rodzaju informacje, [[dokument]]y, raporty itp. Pracownicy mają dostęp do tych portali i mogą poszukiwać potrzebnych informacji.
* [[Intranet]]y i systemy komunikacji wewnętrznej: Organizacje wykorzystują intranety i systemy komunikacji wewnętrznej, aby umożliwić pracownikom łatwą komunikację, wymianę informacji i udostępnianie wiedzy jawnej.

Przekazywanie wiedzy jawnej w organizacjach jest istotne dla efektywnego zarządzania wiedzą i umożliwia organizacjom wykorzystanie dostępnych zasobów w celu osiągnięcia strategicznych celów.

==Wiedza jawna i jej rodzaje==
Wiedza jawna odnosi się do wiedzy, która jest publicznie dostępna i udostępniona dla innych osób. Jest to wiedza, która może być łatwo skomunikowana, dzielona i wykorzystywana przez różne jednostki, organizacje, społeczności czy instytucje. W przeciwieństwie do wiedzy poufnej, wiedza jawna nie jest objęta żadnymi ograniczeniami prawno-prawnymi lub umownymi.

Wiedza jawna ma wiele rodzajów, które różnią się swoim charakterem oraz stopniem formalizacji. Wśród tych rodzajów wiedzy jawnej można wyróżnić wiedzę konceptualną oraz wiedzę usystematyzowaną.

<google>n</google>

===Wiedza konceptualna===
Wiedza konceptualna to rodzaj wiedzy, który jest ogólny, abstrakcyjny i dotyczy zasad oraz koncepcji. Obejmuje ona szerokie spektrum dziedzin, takich jak filozofia, [[nauki społeczne]], nauki przyrodnicze czy sztuka. Wiedza konceptualna opiera się na ideach, teoriach i [[model]]ach, które mają charakter ogólny i mają zastosowanie w różnych kontekstach.

Przykładem wiedzy konceptualnej może być teoria ewolucji Darwina, która opisuje procesy ewolucyjne i zmiany w organizmach na podstawie doboru naturalnego. Ta teoria jest ogólna i abstrakcyjna, dotyczy różnych gatunków i ma zastosowanie zarówno w biologii, jak i w innych dziedzinach nauki.

Wiedza konceptualna jest istotna, ponieważ umożliwia nam zrozumienie podstawowych zasad, które leżą u podstaw różnych dziedzin wiedzy. Dzięki niej możemy budować bardziej kompleksowe [[modele]] i teorie, które pomagają nam w lepszym zrozumieniu świata.

===Wiedza usystematyzowana===
Wiedza usystematyzowana to rodzaj wiedzy, który jest zorganizowany i systematyczny. Jest to wiedza, która jest formalnie udokumentowana i łatwo dostępna dla innych osób. Przykłady wiedzy usystematyzowanej to podręczniki, encyklopedie, bazy danych czy raporty naukowe.

Wiedza usystematyzowana jest ważna, ponieważ umożliwia łatwiejsze dzielenie się wiedzą z innymi osobami. Dzięki formalnej dokumentacji i organizacji, wiedza ta może być łatwo przekazywana i wykorzystywana przez innych. Przykładowo, podręczniki akademickie są przykładem wiedzy usystematyzowanej, która jest wykorzystywana przez studentów do zdobywania wiedzy i rozwoju [[umiejętności]] w danej dziedzinie.

Wiedza usystematyzowana jest istotna w procesie nauki i rozwoju, ponieważ umożliwia nam gromadzenie i przekazywanie wiedzy na przestrzeni czasu. Dzięki niej możemy korzystać z wcześniej zdobytej wiedzy, budować na niej i tworzyć nowe odkrycia oraz rozwijać się jako jednostki i społeczności.

Podsumowując, wiedza jawna obejmuje różnorodne [[rodzaje wiedzy]], które są publicznie dostępne i udostępnione dla innych osób. Wiedza konceptualna dotyczy ogólnych zasad i koncepcji, natomiast wiedza usystematyzowana jest zorganizowana i systematyczna. Oba rodzaje wiedzy są istotne w procesie nauki, rozwoju i dzielenia się wiedzą z innymi.

==Typy aktywów wiedzy==
===Wiedza doświadczalna===
Wiedza doświadczalna to forma wiedzy oparta na praktyce i doświadczeniach. Jest to rodzaj wiedzy, który jest zdobywany poprzez próby i błędy oraz uczenie się na własnych doświadczeniach. Wiedza doświadczalna rozwija się w wyniku bezpośredniego zaangażowania jednostki w konkretne sytuacje i interakcje z otoczeniem. Jest ona często nazywana "wiedzą empiryczną", ponieważ wynika z obserwacji, [[eksperyment]]ów i praktycznego działania.

Wiedza doświadczalna jest szczególnie wartościowa w dziedzinach, gdzie istnieje wiele zmiennych i czynników wpływających na wynik i gdzie istnieje [[potrzeba]] ciągłego doskonalenia. Przykłady dziedzin, w których wiedza doświadczalna ma duże znaczenie, to medycyna, inżynieria, psychologia i rolnictwo. W tych dziedzinach, eksperci opierają swoje decyzje na własnym doświadczeniu i wiedzy zdobytej w wyniku praktycznej pracy.

===Wiedza konceptualna===
Wiedza konceptualna to forma wiedzy oparta na teoriach i modelach. Jest to rodzaj wiedzy, który jest ogólny i abstrakcyjny, dotyczy zasad i koncepcji. Wiedza konceptualna opiera się na systematycznym badaniu i analizie różnych zjawisk oraz tworzeniu teorii i modeli wyjaśniających ich istotę i zależności. 

Wiedza konceptualna jest szczególnie przydatna w dziedzinach, gdzie istnieje potrzeba zrozumienia złożonych procesów i zjawisk oraz ich wpływu na różne dziedziny życia. Przykłady dziedzin, w których wiedza konceptualna ma duże znaczenie, to filozofia, nauki społeczne, nauki przyrodnicze i nauki humanistyczne. W tych dziedzinach, badacze tworzą teorie, modele i ramy konceptualne, które pomagają zrozumieć i wyjaśnić istotę różnych zjawisk.

===Wiedza syntetyczna===
Wiedza syntetyczna to forma wiedzy, która jest tworzona poprzez łączenie różnych elementów i informacji. Jest to rodzaj wiedzy, który pochodzi ze zrozumienia i analizy różnych źródeł. Wiedza syntetyczna polega na integracji różnych perspektyw, danych i informacji w celu tworzenia nowych wartości i rozwiązań.

Wiedza syntetyczna jest szczególnie cenna w dziedzinach, gdzie istnieje potrzeba twórczego myślenia i innowacji. Przykłady dziedzin, w których wiedza syntetyczna ma duże znaczenie, to [[projekt]]owanie, [[badania naukowe]], [[marketing]] i [[zarządzanie]]. W tych dziedzinach, eksperci muszą korzystać z różnych źródeł informacji, analizować je i integrować w celu tworzenia nowych produktów, usług i strategii.

===Wiedza rutynowa===
Wiedza rutynowa to forma wiedzy, która jest powtarzalna i rutynowa. Jest to rodzaj wiedzy, który jest wykorzystywany do wykonywania rutynowych zadań i procesów. Wiedza rutynowa opiera się na [[procedura]]ch, [[standard]]ach i wypracowanych praktykach, które są stosowane w określonych sytuacjach.

Wiedza rutynowa jest szczególnie istotna w dziedzinach, gdzie istnieje potrzeba skutecznego i efektywnego wykonywania powtarzalnych czynności. Przykłady dziedzin, w których wiedza rutynowa ma duże znaczenie, to [[produkcja]] [[przemysł]]owa, [[logistyka]], obsługa [[klient]]a i [[rachunkowość]]. W tych dziedzinach, pracownicy muszą posiadać wiedzę na temat ustalonych procedur i standardów, aby skutecznie wykonywać swoje codzienne zadania.

==Wiedza spersonalizowana==
Wiedza spersonalizowana jest jednym z ważnych rodzajów wiedzy, która jest ściśle związana z jednostką. Odnosi się do wiedzy, która jest wynikiem doświadczeń, intuicji i umiejętności jednostek. Składniki wiedzy spersonalizowanej obejmują umiejętności, doświadczenia, intuicję, [[zdolności]] interpersonalne i wiele innych czynników.

[[Definicja]] wiedzy spersonalizowanej wskazuje, że jest to wiedza, która jest silnie powiązana z jednostką. Oznacza to, że jest ona wynikiem indywidualnych doświadczeń i zdolności danej osoby. Wiedza ta nie jest łatwo ujęta w formalnych strukturach organizacyjnych i trudno ją przekazać innym. Jest to wiedza, którą jednostka zdobywa przez lata pracy, eksploracji i rozwoju swoich umiejętności.

Przykłady wiedzy spersonalizowanej są różnorodne. Może to być wiedza specjalistyczna, którą osoba zdobyła w wyniku [[dług]]otrwałego doświadczenia w konkretnej dziedzinie. Może to być także umiejętność przywództwa, którą posiada [[lider]] organizacji. Wiedza spersonalizowana może również obejmować zdolności kreatywne, które jednostka rozwijała przez lata. Ważne jest, że wiedza ta jest niezwykle cenna dla organizacji, ponieważ przyczynia się do osiągania lepszych wyników i przewagi konkurencyjnej.

Rdzeń wiedzy spersonalizowanej stanowi najważniejszą i najbardziej wartościową część tej wiedzy. Odnosi się do kluczowych informacji, umiejętności i doświadczeń, które jednostka posiada i które mają największy wpływ na [[sukces]] organizacji. Rdzeń ten jest niezwykle cenny i zarazem trudny do skopiowania przez innych. Dlatego jest to wiedza, która powinna być szczególnie chroniona i rozwijana w organizacji.

Wiedza spersonalizowana odgrywa istotną rolę w zarządzaniu organizacją. Jej wykorzystanie może przynieść wiele korzyści, takich jak zwiększenie konkurencyjności, [[innowacyjność]] i [[efektywność]] działania. Dlatego ważne jest, aby organizacje starały się zarządzać tą wiedzą w sposób efektywny i twórczy, aby wykorzystać jej pełen [[potencjał]].

Wiedza spersonalizowana jest niezwykle wartościowym zasobem organizacji. Jej [[rozwój]] i wykorzystanie może przyczynić się do osiągnięcia przewagi konkurencyjnej i długoterminowego sukcesu. Dlatego organizacje powinny inwestować w rozwój wiedzy spersonalizowanej swoich pracowników oraz tworzyć odpowiednie struktury i procesy, które umożliwią zarządzanie tą wiedzą w sposób efektywny.

==Wiedza nieformalna i ukryta==
===Wprowadzenie do wiedzy nieformalnej i ukrytej===
Wiedza nieformalna i ukryta odgrywają istotną rolę w organizacjach, ponieważ zawierają unikalne umiejętności i wiedzę, które mogą być wykorzystane do doskonalenia działań i rozwoju. Wiedza nieformalna odnosi się do wiedzy, która nie jest formalnie udokumentowana, ale jest w posiadaniu jednostek. Jest to wiedza, która opiera się na doświadczeniach, intuicji i praktyce. Z kolei wiedza ukryta to wiedza, która jest trudno dostępna i niejawna. Często jest ona w posiadaniu jednostek lub grup, ale nie jest udostępniana publicznie.

===Definicja wiedzy nieformalnej i ukrytej===
'''Wiedza nieformalna''' to wiedza, która nie jest formalnie udokumentowana, ale jest w posiadaniu jednostek. Jest to wiedza, która opiera się na doświadczeniach, intuicji i praktyce. Pracownicy zdobywają tę wiedzę w trakcie pracy i wykorzystują ją do rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji i realizowania zadań. Przykłady wiedzy nieformalnej to umiejętności praktyczne, zdolności interpersonalne, wiedza o procesach organizacyjnych, sposoby radzenia sobie w trudnych sytuacjach itp.

Wiedza nieformalna jest cennym zasobem dla organizacji, ponieważ pracownicy, którzy posiadają tę wiedzę, mogą skutecznie wykorzystać ją w codziennej pracy. Jest to również wiedza, która może być przekazywana innym pracownikom poprzez [[mentor]]ing, szkolenia lub nieformalne rozmowy. Wiedza nieformalna przyczynia się do elastyczności i innowacyjności organizacji, ponieważ pozwala na szybkie reagowanie na zmiany i adaptację do nowych warunków.

'''Wiedza ukryta''' to wiedza, która jest trudno dostępna i niejawna. Jest to wiedza, która jest często w posiadaniu jednostek lub grup, ale nie jest udostępniana publicznie. Przykłady wiedzy ukrytej to wiedza specjalistyczna, tajemnice handlowe, [[know-how]], wiedza o klientach, strategie marketingowe itp.

Wiedza ukryta jest często chroniona przez organizacje, ponieważ jest to ich konkurencyjna przewaga. Organizacje, które posiadają unikalną wiedzę ukrytą, mogą skuteczniej konkurować na rynku. Jednak wiedza ukryta może być również [[zagrożenie]]m, gdy pracownicy z niej korzystają, opuszczają organizację i przenoszą ją do konkurencji. Dlatego organizacje muszą dbać o odpowiednie zabezpieczenia, aby chronić swoją wiedzę ukrytą.

===Przekształcanie wiedzy ukrytej w wiedzę jawną===
Organizacje mogą przekształcać wiedzę ukrytą w wiedzę jawną poprzez różne działania i procesy. Jednym z takich sposobów jest dokumentowanie procesów i procedur, co pozwala na udostępnienie wiedzy ukrytej innym pracownikom. Tworzenie baz wiedzy, w których przechowywane są informacje i doświadczenia pracowników, także przyczynia się do przekształcania wiedzy ukrytej w wiedzę jawną. Organizacje mogą również organizować szkolenia i [[warsztat]]y, aby umożliwić pracownikom zdobycie wiedzy ukrytej.

Przekształcanie wiedzy ukrytej w wiedzę jawną jest szczególnie ważne dla organizacji, ponieważ pozwala na wykorzystanie unikalnej wiedzy i umiejętności w sposób bardziej efektywny. Dzięki temu organizacje mogą zwiększyć swoją [[konkurencyjność]], doskonalić działania i realizować innowacyjne rozwiązania.

===Znaczenie wiedzy nieformalnej i ukrytej w organizacjach===
Wiedza nieformalna i ukryta są ważne dla organizacji, ponieważ zawierają unikalne umiejętności i wiedzę, które mogą być wykorzystane do doskonalenia działań i rozwoju. Wiedza nieformalna, oparta na doświadczeniach, intuicji i praktyce, pozwala pracownikom skuteczniej podejmować decyzje i realizować zadania.

Wiedza ukryta, będąca trudno dostępną i niejawna, może być konkurencyjną przewagą organizacji. Jednak konieczne jest jej odpowiednie [[zabezpieczenie]] przed nieautoryzowanym dostępem. Przekształcanie wiedzy ukrytej w wiedzę jawną poprzez dokumentowanie procesów, tworzenie baz wiedzy i szkolenia umożliwia organizacjom wykorzystanie wiedzy ukrytej w sposób bardziej efektywny.

Wiedza nieformalna i ukryta wpływają na [[elastyczność]], innowacyjność i konkurencyjność organizacji. Pracownicy, którzy posiadają tę wiedzę, stanowią cenny [[zasób]] dla organizacji i są kluczowi dla jej sukcesu. Dlatego ważne jest, aby organizacje doceniały i wspierały rozwój wiedzy nieformalnej i ukrytej w swoich strukturach.

{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Metafora organizacji]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Epistemologia]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Paradygmat]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Wiedza]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Analiza danych]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Analityczne myślenie]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Hipoteza]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Introspekcja]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Hipoteza badawcza]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Model SECI]]}} }}

==Bibliografia==
<noautolinks>
* Budzisz B., Urban W., Wasiluk A. (2008), ''Stymulowanie rozwoju przedsiębiorstwa'', Difin, Warszawa
* Hejduk I. (red.) (2004), ''Przedsiębiorstwo przyszłości'', Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle ORGMASZ, Warszawa
* Jashapara A. (2006), ''Zarządzanie wiedzą'', Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
* Kossowska M. (2002), ''Szkolenia pracowników a rozwój organizacji'', Oficyna Ekonomiczna, Kraków
* Koźmiński A., Jemielniak D. (2008), ''Zarządzanie od podstaw'', Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa
* Mikuła B. (2006), ''Organizacje oparte na wiedzy'', Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
* Wrycza S. (red.) (2010), ''Informatyka ekonomiczna. Podręcznik akademicki'', Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
</noautolinks>

[[Kategoria:Zarządzanie wiedzą]]

{{#metamaster:description|Wiedza jawna to rodzaj wiedzy, który jest łatwo dostępny i formalnie udokumentowany.}}