Tekst źródłowy strony Wycena rzeczowych składników majątku obrotowego

'''[[Wycena]] rzeczowych składników majątku obrotowego''', czyli [[zapas]]ów polega na wycenie według [[cena|ceny]] nabycia i [[koszty wytwarzania|kosztów wytworzenia]]. [[Materiały]] i [[towar]]y są wyceniane po cenie nabycia w związku z tym ze zostały zakupione od innej [[podmiot gospodarczy|jednostki gospodarczej]], natomiast [[produkt]]y są wyceniane po koszcie wytworzenia jako, że zostały przez nas wyprodukowane.

Wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego dokonuje się na dzień [[bilans]]owy. Nie można ich jednak wyceniać rzadziej<ref>art. 28 ustawy o rachunkowości</ref> Jednostka powinna szczegółowo opisać w polityce rachunkowości jakie przyjęła metody wyceny<ref>P. Szczypa 2016, s. 335</ref> W praktyce wyróżniamy 2 rodzaje cen, według których dokonuje się wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego: ceny ewidencyjne, ceny rzeczywiste <ref>P. Szczypa 2016, s. 335</ref>

Zgodnie z art. 28 ust.1 pkt 6 Rzeczowe składniki aktywów obrotowych wycenia się według "cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od cen ich sprzedaży netto na dzień bilansowy". Wyceny dokonuje się w celach sprawozdawczych i ewidencyjnych<ref> art. 28 ust.1 pkt 6 ustawy o rachunkowości</ref>

==Ceny i koszty==
===Cena zakupu===
jest to [[cena]], którą musi zapłacić nabywca za dostarczone mu [[Zapasy: materiały, towary, produkcja w toku, produkty gotowe|materiały]] lub [towar|[[towary]]]] oczywiście bez naliczonego [[podatek VAT|podatku VAT]]. Cena zakupu netto jest stosowana przez podmioty zarejestrowane do VAT, którym przysługuje [[prawo]] odliczenia naliczonego VAT od należnego VAT.<ref>P. Szczypa 2016, s. 333</ref> Jeżeli materiały lub towary zostały sprowadzone z zagranicy cena zakupu powiększona zostaje dodatkowo o [[cło]], [[podatek importowy]] od [[towar]]ów sprowadzanych lub nadsyłanych z zagranicy i [[podatek akcyzowy]]. [[Koszt]]y zakupu, jakie ponosi [[odbiorca]] nie są wliczane do ceny zakupu. Cena zakupu [[wynik]]a z dowodu zakupu, np. rachunku, faktury<ref>P. Szczypa 2016, s. 333</ref>

===Cena nabycia===
jest to cena zakupu powiększona o [[koszty]] zakupu, które bezpośrednio odnoszą się do tego zakupu. Są to min. koszty:
* [[transport]]u,
* załadunku,
* wyładunku,
* ubezpieczenia.

Cena nabycia może być zmniejszona dzięki [[rabat]]om, [[opust]]om, które oferuje [[sprzedawca]].
W przypadku, kiedy cena nabycia składnika aktywów nie jest możliwa do ustalenia, np. w drodze darowizny, wówczas dany składnik aktywów wycenia się według ceny sprzedaży dokładnie takiego samego lub jeśli nie jest to możliwe - podobnego przedmiotu<ref>P. Szczypa 2016, s. 334</ref>

<google>n</google>

===Cena sprzedaży netto===
"Na dzień bilansowy [[zapasy]] rzeczowych składników majątku obrotowego wycenia się według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od ich cen sprzedaży netto na dzień bilansowy". <ref>I. Olechowicz 2001, s. 178 </ref>

'''cena sprzedaży netto = cena sprzedaży - [[podatek]] VAT - podatek akcyzowy - rabaty, opusty i inne podobne - koszty związane z przystosowaniem tego składnika do sprzedaży oraz dokonaniem tej sprzedaży + [[dotacja]] przedmiotowa''' <ref>I. Olechowicz 2001, s. 178 </ref>

===Koszty wytworzenia===
obejmują koszty, które są w sposób bezpośredni związany z [[produkcja|produkcją]] poszczególnych [[produkt]]ów oraz te [[koszty pośrednie]], które przypadają na okres ich wytworzenia. Do [[koszt]]ów wytworzenia nie zalicza się kosztów ogólnego [[zarząd]]u oraz kosztów [[sprzedaż]]y.

W ciągu roku obrotowego składniki rzeczowego majątku obrotowego również mogą być ujmowane w innych cenach niż ceny rzeczywiste. Należy jednak pamiętać, aby ująć różnice między tymi cenami, tj. między "innymi" cenami a rzeczywistymi cenami po których zostały nabyte lub kosztami wytworzenia<ref>I. Olechowicz 2001, s. 176 </ref>

==Metoda stałych cen ewidencyjnych==
Z reguły w jednostce gospodarczej mamy do czynienia z różnorodnym [[asortyment]]em materiałów. W związku z tym wycena rozchodów materiałów według rzeczywistej ceny nabycia byłaby bardzo uciążliwa, dlatego też wiele jednostek gospodarczych stosuje stałe ceny ewidencyjne. Podstawowa cech stałych cen ewidencyjnych jest ich niezmienność w ciągu [[rok obrachunkowy|roku obrotowego]] lub [[cykl produkcyjny|cyklu produkcyjnego]]. Za podstawę ustalenia tych cen przyjmuje się te ceny nabycia lub zakupu, które występowały najczęściej. Podczas stosowania stałych cen ewidencyjnych prowadzi się tzw. [[rachunek]] odchyleń. Po prostu ustala się dla każdej [[transakcja|transakcji]] różnice pomiędzy rzeczywistą wyceną zakupu a stałą ceną ewidencją.

[[Metoda]] ta ma wiele zalet:
* usprawnia znacznie wycenę, [[dokument]]ację,
* umożliwia uproszczenie techniki rachunkowej,
* pozwala na zaobserwowanie różnic pomiędzy cenami zaplanowanymi a cenami, które rzeczywiście są płacone w ciągu roku,
* umożliwia sprawniejszą ewidencję przyjęcia i wydania materiałów oraz sprawniejsza kontrole kosztów ich zakupu.

Metody stałych cen ewidencyjnych nie można stosować, gdy różnice pomiędzy cenami są duże gdyż może to spowodować zniekształcenie wyceny.

==Metoda rzeczywistej jednostkowej ceny nabycia==
Przy stałych w czasie cenach nabycia wycena rozchodów [[rzeczowy majątek obrotowy|rzeczowych składników majątku obrotowego]] opiera się na metodzie rzeczywistej jednostkowej ceny nabycia bądź kosztu wytworzenia rozchodowego składnika. Zdarza się jednak tak, że koszty zakupu każdej partii tego samego materiału mogą być rożne. Może to być związane z [[inflacja|inflacją]] czy też nawet położeniem siedziby [[dostawca|dostawcy]]. Przy wycenie rozchodów materiałów można zastosować opisane poniżej rozwiązania.

===Metoda FIFO===
Przyjęcie ceny najwcześniejszej, czyli [[FIFO]] [first in - first out, czyli pierwsze weszło - pierwsze wyszło] - dowody rozchodów są wyceniane na podstawie pierwszej dostawy, która znajduje się w [[magazyn]]ie a po jej wyczerpaniu na podstawie dostawy następnej. Metoda ta jest stosowana najczęściej i jest najlepsza w przypadku szybkiej rotacji materiałów,

===Metoda LIFO===
Przyjęcie ceny najpóźniejszej, czyli [[LIFO]] [last in - last out, czyli ostatnie weszło " pierwsze wyszło] - rozchody wycenia się na podstawie ostatniej dostawy, która zalega w magazynie, a po ich wyczerpaniu według cen dostawy, która była wcześniej. Metoda ta jest najlepsza w warunkach inflacji.

===Metoda ceny przeciętnej===
Polega na przyjęciu ceny przeciętnej. Po każdej dostawie ustala się cenę średnia, którą można policzyć ze wzoru:

'''([[wartość]] stanu poprzedniego + ostatni [[przychód]] materiałów) / ilość odpowiadająca tym wartościom'''

W przypadku przyjęcia cen przeciętnych należy pamiętać, ze wymagają one każdorazowego ustalenia ich od nowa w kolejnych [[okres sprawozdawczy|okresach sprawozdawczych]].

==Metoda oceny według wartości rynkowej==
Metoda oceny według wartości rynkowej jest jedną z metod wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego, która opiera się na aktualnej wartości rynkowej [[towarów]] lub surowców. Oznacza to, że koszt jednostki jest wyceniany na podstawie ceny, po której można by ją sprzedać na rynku. Metoda ta jest często stosowana w przypadku rzadkich lub unikalnych produktów, dla których nie ma łatwo dostępnych danych o kosztach produkcji lub zakupu. Może być również używana w określonych [[branża]]ch, takich jak sztuka, antyki czy nieruchomości.

[[Wartość rynkowa]] zapasów może się zmieniać z powodu wielu czynników, takich jak [[popyt]] i [[podaż]], [[trend]]y rynkowe, sezonowość oraz inne czynniki zewnętrzne. Może być również ustalana na podstawie transakcji na rynku, w których podobne produkty są sprzedawane lub kupowane. W przypadku rzadkich lub unikalnych produktów, wartość rynkowa może być ustalana na podstawie opinii ekspertów, aukcji lub innych metod oceny wartości, które uwzględniają specyfikę [[dane]]go produktu.

Zaletą metody oceny według wartości rynkowej jest to, że odzwierciedla ona aktualną wartość rynkową towarów lub surowców, co może być szczególnie istotne w przypadku rzadkich lub unikalnych produktów. Metoda ta może być również bardziej obiektywna, ponieważ opiera się na rzeczywistych [[transakcja]]ch lub opinii ekspertów. Jednak metoda oceny według wartości rynkowej może być trudna do zastosowania w przypadku braku dostępnych danych rynkowych lub gdy nie ma jednoznacznej wartości rynkowej. Może również być bardziej podatna na zmienność cen na rynku, co może wpływać na wartość wyceny i wyniki finansowe przedsiębiorstwa.

Metoda oceny według wartości rynkowej różni się od innych metod wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego, takich jak [[metoda FIFO]] czy metoda LIFO, głównie pod względem źródła wyceny. Metoda oceny według wartości rynkowej opiera się na aktualnej wartości rynkowej, podczas gdy metody FIFO i LIFO opierają się na kosztach nabycia lub produkcji. Różnice te mogą prowadzić do różnych wartości bilansowych, kosztów wytworzenia oraz wyników finansowych, które są odzwierciedleniem zastosowanej metody wyceny.

==Wpływ zmian cen na wartość wyceny==
Ceny surowców lub towarów mogą być podatne na wiele czynników, takich jak popyt i podaż na rynku, zmiany w kosztach produkcji, [[inflacja]], [[kurs]]y walutowe, zmiany regulacji [[rząd]]owych, zmiany sezonowe oraz inne czynniki zewnętrzne. Czynniki te mogą mieć wpływ zarówno na krótkoterminowe, jak i [[dług]]oterminowe zmiany cen, co może mieć konsekwencje dla wartości wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego.

W celu uwzględnienia zmian cen w [[proces]]ie wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego, można stosować różne metody, takie jak aktualizacja kosztów w oparciu o aktualne ceny, wykorzystanie [[indeks]]ów cen lub innych [[wskaźnik]]ów, lub użycie metod przewidywania przyszłych zmian cen. Metody te mogą być stosowane zarówno w kontekście metody FIFO, metody oceny według wartości rynkowej, jak i innych metod wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego.

Wystąpienie istotnych zmian cen surowców lub towarów może mieć istotne konsekwencje dla wartości wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego. W przypadku wzrostu cen, może to prowadzić do wyższych kosztów wytworzenia lub zakupu, co może wpływać na marże [[zysk]]u lub [[konkurencyjność]] przedsiębiorstwa. Z drugiej strony, w przypadku spadku cen, może to prowadzić do obniżenia wartości bilansowej zapasów, co może mieć wpływ na wyniki finansowe przedsiębiorstwa.

W celu zarządzania ryzykiem związanym ze [[zmiana]]mi cen w kontekście wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego, przedsiębiorstwa mogą stosować różne strategie, takie jak zabezpieczanie cen, [[dywersyfikacja]] dostawców lub surowców, [[negocjacje]] [[kontrakt]]ów długoterminowych, [[monitorowanie]] rynku i analiza trendów cenowych. Strategie te mogą pomóc w minimalizacji wpływu zmian cen na wartość wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego oraz w zabezpieczeniu przed ryzykiem związanym z [[fluktuacja]]mi cen.

Regulacje prawne dotyczące uwzględniania zmian cen w procesie bilansowania zapasów i kosztów wytworzenia mogą się różnić w zależności od jurysdykcji i branży. W niektórych przypadkach istnieją określone zasady i metody, które przedsiębiorstwa muszą stosować, takie jak określone indeksy cen lub metody aktualizacji kosztów. Należy pamiętać, że w przypadku zmian cen surowców lub towarów, przedsiębiorstwa powinny przestrzegać obowiązujących przepisów i standardów rachunkowości, aby zapewnić [[wiarygodność]] i [[rzetelność]] wyceny rzeczowych składników majątku obrotowego.

{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Wycena składników bilansu]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Metoda ceny przeciętnej]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Metoda LIFO]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Materiał]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Wyrób gotowy]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Tabela amortyzacji]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Wycena środków trwałych]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Produkty wielokrotnej sprzedaży]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Koszt wytworzenia produktu]]}} }}

==Przypisy==
<references />

==Bibliografia==
<noautolinks>
* Dziuba-Burczyk A. (2003), ''Podstawy rachunkowości w świetle międzynarodowych standardów'', Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, Kraków
* Micherda B. (2005), ''Podstawy rachunkowości. Aspekty teoretyczne i praktyczne'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
* Nita Bartłomiej (red.) (2015), ''Podstawy rachunkowości'', Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław, s. 176-187
* Olchowicz I. (2001), ''Podstawy rachunkowości'', Difin, Warszawa
* Olchowicz I. (2001), ''Podstawy rachunkowości'', Difin, Warszawa
* Sawicki K. (2002), ''Podstawy rachunkowości'', Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
* Szczypa P. (red.) (2017), ''Podstawy rachunkowości. Od teorii do praktyki'', Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa
* ''Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości.'' [https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19941210591 Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591]
* Walczak M. (red.) (2008), ''Sprawozdawczość i analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem'' Tom I, Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, Łódź
</noautolinks>

{{a|Joanna Kawalec, Jesica Pawłowicz}}
[[Kategoria:Metody wyceny]]

{{#metamaster:description|Wycena zapasów to ustalenie wartości na podstawie ceny nabycia lub kosztów wytworzenia. Istnieją dwie rodzaje cen: ewidencyjne i rzeczywiste. Wyceny mają charakter sprawozdawczy i ewidencyjny.}}