Tekst źródłowy strony Zadanie, uprawnienie, odpowiedzialność

{{infobox4
|list1=
<ul>
<li>[[Struktura promienista]]</li>
<li>[[Stosunek pracy]]</li>
<li>[[Konsultant]]</li>
<li>[[Centralizacja]]</li>
<li>[[Likwidator]]</li>
<li>[[Kierowanie]]</li>
<li>[[Dyrektor]]</li>
<li>[[Job sharing]]</li>
<li>[[Władza]]</li>
</ul>
}}

'''Zadanie''' - "to, co należy wykonać”. (Internetowy Słownik PWN)

'''Uprawnienie''' – "[[prawo]] do czegoś”, dopuszczenie do działania w obszarze objętym przepisami prawnymi. W początkowym okresie sprawowania nowych uprawnień przez [[pracownik|pracownika]], niezwykle ważne jest wsparcie i [[kontrola]] ze strony [[przełożony|przełożonego]]. (Internetowy Słownik PWN)

W przedsiębiorstwach często mamy do czynienia z '''delegowaniem uprawnień'''. Zjawisko to polega na przekazaniu przez przełożonego podległemu sobie pracownikowi części funkcji, które są mu niezbęde do wykonania powierzonego zadania. [[Delegowanie]] uprawnień wiąże się ze zwiększeniem [[autonomia|autonomii]] pracownika, przy jednakowym zmniejszeniu się możliwości sprawowania kontroli przez przełożonego. Tak więc [[delegowanie uprawnień]] wymaga zaufania ze strony przełożonego wobec pracownika. (A. Kozina 2015, s. 27-28)

'''[[Odpowiedzialność]]''' – "[[obowiązek]] moralny lub prawny odpowiadania za swoje lub czyjeś czyny” lub "przyjęcie na siebie obowiązku zadbania o kogoś lub coś” (Internetowy Słownik Języka Polskiego PWN) 

==TL;DR==
Artykuł omawia pojęcia zadania, uprawnienia i odpowiedzialności w organizacji. Delegowanie uprawnień polega na przekazaniu części funkcji pracownikowi, zwiększając jego autonomię. Zakres zadań można projektować w sposób szczegółowy lub ogólny. Odpowiedzialność w organizacji może być pracownika wobec pracodawcy lub pracodawcy wobec pracownika. Odpowiedzialność społeczna dotyczy ochrony i wzmacniania społeczności, w tym udziałowców zewnętrznych, środowiska przyrodniczego i ogólnego dobrobytu społecznego.

== Powiązania między pojęciami ==
[[Pracownik]] otrzymuje [[zakres]] obowiązków (zadań). Musi mieć możliwość ich zrealizowania ([[uprawnienia]]). Chcemy, aby było możliwe także jego rozliczenie z wykonywanej [[praca|pracy]](odpowiedzialność). Uprawnienia i odpowiedzialność wiążą się z możliwością lub koniecznością [[podejmowanie decyzji|podejmowania decyzji]]. Przyjmujemy, że niezależnie od przypisanego zakresu odpowiedzialności, każdy odpowiada za swoje obowiązki tylko w zakresie, w którym posiada uprawnienia do decydowania. Zatem przygotowując zakres zadań należy zapewnić równowagę pomiędzy uprawnieniami a odpowiedzialnością.

[[Kodeks pracy]] nie wymaga już opracowania w firmie zakresu zadań dla pracowników. Jest to jednak wymaganie racjonalnej organizacji pracy. Trudno o dobrze zorganizowaną firmę, w której nie określono zakresów zadań. Zakresy te możemy projektować na dwa sposoby - szczegółowy i ogólny. Szczegółowy jest wskazany w większych, bardziej stabilnych [[organizacja]]ch. Natomiast ogólny pasuje do mniejszych i szybciej rozwijających się.

W ujęciu szczegółowym do każdego zadania przyporządkowujemy jedno lub kilka uprawnień i odpowiedzialności.
<google>ban728t</google>

'''Tab. 1. Zakres zadań - ujęcie szczegółowe'''
{| border="1"
| Zadanie
| Uprawniony do
| Odpowiedzialny za
|-
| rzecz, którą pracownik wykonuje
| decyzje, które może podejmować samodzielnie; dostęp do akt i [[system]]ów informatycznych; możliwość samodzielnego kontaktowania się z klientami czy kontrahentami, itp.
| to, z czego będziemy pracownika rozliczać - terminowość, prawidłowość, uzyskanie określonego poziomu wyników, itp.
|}

W ujęciu ogólnym uprawnienia i odpowiedzialność są przyporządkowywane pracownikowi, a nie poszczególnym zadaniom.

'''Tab. 2. Zakres zadań - ujęcie ogólne'''
{| border="1" width="100%"
| '''Zadania:'''
* zadanie 1
* zadanie 2
* zadanie 3

'''Uprawniony do:'''
* uprawnienie a
* uprawnienie b
* uprawnienie c

'''Odpowiedzialny za:'''
* odpowiedzialność X
* odpowiedzialność Y
* odpowiedzialność Z

|}

Jak łatwo zauważyć, zakres szczegółowy jest znacznie bardziej pracochłonny. Jednak tak naprawdę tylko z niego jesteśmy w stanie korzystać. Jeżeli [[organizacja]] osiągnie poziom stabilności wystarczający do wprowadzania zakresu szczegółowego, należy to zrobić. Zakresy ogólne mogą być realnie wykorzystane tylko w firmach, które dynamicznie się rozwijają.

== Rodzaje odpowiedzialności w organizacji ==
Odpowiedzialność za działania podejmowane w organizacji spoczywa zarówno na pracowniku, jak i na pracodawcy.

Według Kodeksu Pracy odpowiedzialność możemy podzielić na ([[Kodeks]] Pracy 1974, s. 58-60): 

'''1. Odpowiedzialność pracownika wobec pracodawcy:'''
* odpowiedzialność porządkowa (dotyczy przestrzegania przez pracowników przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kar za nieprzestrzeganie przepisów obowiązujących w danym przedsiębiorstwie)
* odpowiedzialność materialna
'''W tym:'''
* odpowiedzialność za wyrządzoną pracodawcy szkodę przez pracownika (dotyczy głównie odpowiedzialności pieniężnej za wyrządzone przez pracownika szkody, a także nienależyte wykonanie obowiązków pracownika lub ich niewykonanie)
* odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi (dotyczy powierzonych pracownikowi pieniędzy do rozliczenia lub zwrotu oraz innego mienia powierzonego pracownikowi do rozliczenia lub zwrotu)
'''2. Odpowiedzialność pracodawcy wobec pracownika:'''
* odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika (dotyczy obowiązków pracodawcy, m.in. zapewnienia bezpieczeństwa pracy, zawierania umów między pracownikiem a pracodawcą i wynikających z nich obowiązków m.in. zasad wynagradzania, jak również kar za nieprzstrzeganie obowiązków pracodawcy)

== Odpowiedzialność a organizacja ==
Działalność organizacji w dużej mierze polega na wchodzeniu w stosunki z otoczeniem organizacji, które nie rzadko wiażą się z dylematami i decyzjami etycznymi. Ponieważ [[etyka]] odnosi się do głównie jednostek, a same organizacje nie posiadają etyki, to w takiej sytuacji mówimy o '''odpowiedzialności społecznej'''.

'''Odpowiedzialność społeczna''' - to zbiór zobowiązań organizacji co do ochrony i wzmacniania społeczności, w której funkcjonuje. Możemy zatem mówić o odpowiedzialności wobec: udziałowców zewnętrznych, środowiska przyrodniczego i wobec ogólnego dobrobytu społecznego.

Zdarza się, że organizacje przywiązują wagę do wszystkich trzech obszarów odpowiedzialności społecznej, jednak najczęściej skupiają się tylko na jednym obszarze.

'''Podział odpowiedzialności:'''

* Odpowiedzialność '''wobec udziałowców zewnętrznych''', czyli wobec tych osób i organizacji, które są zainteresowane działaniami i wynikami tego przedsiębiorstwa. Kluczowe grupy to klienci, pracownicy i inwestorzy.
* Odpowiedzialność '''wobec środowiska naturalnego''', czyli sposób w jaki przedsiębiorstwa usuwają zanieczyszczenia i [[odpady]] oraz minimalizują wpływ działalności organizacji na środowisko przyrodnicze.
* Odpowiedzialność '''za ogólny [[dobrobyt]] społeczny''', najczęściej przejawia się w postci datków na [[cele]] dobroczynne, akcji charytatywnych organizowanych przez przedsiębiorstwa, wspieranie fundacji itp. (R.W.Griffin (2017), s. 126-127)

==Bibliografia==
<noautolinks>
* Griffin R.W., (2017), ''Podstawy zarządzania organizacją'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
* [https://sjp.pwn.pl/sjp/;2493511 Internetowy Słownik Języka Polskiego PWN]
* [https://sjp.pwn.pl/slowniki/zadanie.html Internetowy Słownik PWN]
* Kozina A.,(2015) ''Wybrane problemy zarzadzania relacjami w przedsiębiorstwie'', Wydawnictwo mifiles.pl, Kraków
* Malara Z., Kroik J.,(2012), [file:///C:/Users/Kala/Downloads/NR_1_150_2012.pdf Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa - konstytuowanie koncepcji w perspektywie strategicznej], "Organizacja i kierowanie", nr 1 / 2012 (150)
* Świątkowski A.M., (2012), Kodeks Pracy. Komentarz., Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa
* ''Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.'' [https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19740240141 Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141]
* Zieleniewski J.,(1969), ''Organizacja i zarządzanie'', PWN, Warszawa
</noautolinks>
{{a|[[Sławomir Wawak]], Karolina Węgrzyn}}

<!--[[en:Task, entitlement, responsibility]]-->

[[Kategoria:Struktura organizacyjna]]

{{#metamaster:description|Definicje i wyjaśnienia pojęć zadanie, uprawnienie i odpowiedzialność. Dowiedz się, jak są stosowane w różnych kontekstach. Informacje o delegowaniu uprawnień i odpowiedzialności pracownikom."}}