Lokaty

Lokaty to operacje finansowe oparte na ulokowaniu środków pieniężnych w poszczególne instrumenty finansowe lub materialne po to, aby zabezpieczyć kapitał przed utratą jego wartości i tym samym czerpać z niego określony przychód. Lokaty to prosta, powszechna forma oszczędności dla konsumentów, które można zdeponować poprzez: lokaty bankowe, inwestycje finansowe, inwestycje rzeczowe czy poprzez nabycie dzieł sztuki.

Najbardziej popularne wśród gospodarstw domowych są lokaty terminowe. Lokaty terminowe to lokaty, które zostają ulokowane w instytucji na wcześniej ustalony okres czasu. Zdeponowana kwota pieniężna ma na celu zwiększyć swoją wartość w zależności od oprocentowania, natomiast ewentualny dochód z lokaty może zostać wypłacony dopiero po wyznaczonym okresie jej trwania. Zerwanie lokaty grozi sankcjami, najczęściej utratą wszystkich lub części zgromadzonych pieniędzy z oprocentowania. Zaletami lokat terminowych jest przewidywalność i stabilność, ponieważ przeważnie konsumenci są w stanie przewidzieć jaką kwotą i kiedy będą dysponować po upływie czasu trwania lokaty (E. Milic-Czerniak 2016, s. 127).

TL;DR

Lokaty to operacje finansowe, które pozwalają ulokować środki pieniężne w różne instrumenty w celu zabezpieczenia kapitału i osiągnięcia zysku. Najpopularniejsze są lokaty terminowe, które są ulokowane na określony czas i gwarantują przewidywalność i stabilność. Istnieje wiele rodzajów lokat, takich jak długoterminowe, krótkoterminowe, jednodniowe, call, skarbonki i a vista. Lokaty mogą mieć różne parametry, takie jak wysokość oprocentowania, sposób naliczania odsetek, waluta, sankcje za zerwanie lokaty, minimalny kapitał, możliwość przedłużenia okresu itp. Istnieją również lokaty połączone z produktami innych placówek finansowych, takie jak fundusze inwestycyjne, depozyty strukturyzowane i lokaty z polisą.

Rodzaje lokat

I. Lokaty terminowe (A. Bień, W. Bień 2009, s. 63; E. Bogacka-Kisiel 2012, s. 136; S. Owsiak 2015, s. 232-233):

• Lokaty długoterminowe - charakteryzują się ulokowaniem środków pieniężnych na okres przynajmniej jednego roku w papiery wartościowe/depozyty bankowe/fundusze inwestycyjne/dobra materialne, aby powiększyć kapitał i tym samym uchronić wartość majątku przed inflacją,
• Lokaty krótkoterminowe - charakteryzują się ulokowaniem środków pieniężnych na czas krótszy niż jeden rok w placówkach bankowych lub w krótkoterminowych papierach dłużnych, aby utrzymać wartość kapitału na tym samym lub wyższym poziomie. Do nich możemy zaliczyć również operacje spekulacyjne, które są dokonywane na giełdzie;
• Lokaty jednodniowe (lokaty overnight) - są to transakcje polegające na pożyczeniu przez bank środków pieniężnych innej placówce bankowej, która ma 24 godziny na spłatę długu od wykonanej akcji,
• Lokaty call, czyli takie, z których w każdej chwili można wycofać ulokowane pieniądze za powiadomieniem i na żądanie właściciela lokaty,
• Lokaty typu skarbonka, które wyróżniają się od innych, ponieważ posiadają możliwość dopłacania środków pieniężnych przez cały okres trwania lokaty,
• Lokaty a vista, które nie mają wyznaczonego z góry czasu obowiązywania.

II. Lokaty spełniające inne parametry (E. Bogacka-Kisiel 2012, s. 137):

• Wysokość oprocentowania - do nich zaliczane są lokaty o oprocentowaniu stałym lub zmiennym, a także lokaty dynamiczne, które możemy podzielić na progresywne i degresywne (w przypadku zerwania takiej lokaty zazwyczaj kapitał zostanie pomniejszony lub utracony o odsetki nabyte tylko w ostatnim okresie rozliczeniowym),
• Metodę naliczenia oprocentowania - najczęściej w placówkach bankowych odsetki z lokaty naliczane są "z dołu", co oznacza, że kwota z oprocentowania naliczana jest do kapitału na końcu okresów,
• Sposób wypłaty naliczonych odsetek - istnieje możliwość bieżącego powiększania obecnego kapitału o naliczane odsetki lub przelanie ich na określony wcześniej rachunek bankowy, co nosi nazwę lokat rentierskich,
• Rodzaj waluty w jakiej zostaje zawarta lokata,
• Negocjowanie wysokości oprocentowania lokaty - często możliwe przy lokowaniu większego kapitału, tak zwane lokaty negocjowane,
• Określenie typu sankcji w przypadku wcześniejszego zerwania lokaty,
• Wymóg posiadania minimalnego kapitału własnego do zawarcia danej lokaty,
• Możliwość kolejnego przedłużenia okresu lokaty z opcją dopisania naliczonych odsetek do kapitału, określane mianem lokat odnawialnych.

III. Lokaty połączone z produktami innych placówek finansowych:

• Lokata z funduszem inwestycyjnym - polega na inwestowaniu pewnej części kapitału w fundusze inwestycyjne, natomiast druga część jest przeznaczana jest na tradycyjną lokatę bankową (najczęściej 25%-50% z dysponowanej kwoty),
• Lokaty/depozyty strukturyzowane - muszą być złożone przynajmniej z dwóch instrumentów finansowych o charakterze oszczędnościowym oraz inwestycyjnym. To zestawienie z jednej strony ma uchronić konsumenta przed utartą środków pieniężnych, tak więc z reguły przeznacza on przynajmniej 70% kapitału na tradycyjną lokatę, za to pozostałe środki inwestuje w celu osiągnięcia zysku,
• Lokaty z polisą- w swojej strukturze przypominają odnawialną lokatę terminową o stałym oprocentowaniu, natomiast są poszerzone o możliwość uzyskania świadczenia ubezpieczeniowego.

W wyniku połączenia lokat z produktami innych placówek finansowych ukształtowały różnią się od lokat tradycyjnych tym, że instytucje bankowe są ich dystrybutorami, a ich struktura nie daje gwarancji depozytów bankowych (E. Milic-Czerniak 2016, s. 128-129).

Lokaty — artykuły polecane

Depozyt bankowy — Okres zapadalności — Certyfikat depozytowy — Instrumenty rynku pieniężnego — Obligacje — Depozyt — Stopa dyskontowa — Kredyt rewolwingowy — Rata

Bibliografia

• Bień A., Bień W. (2010), Słownik finansów, Difin, Warszawa
• Bogacka-Kisiel E. (red.) (2012), Finanse osobiste. Zachowania-produkty-strategie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Milic-Czerniak E. (red.) (2016), Finanse osobiste, Difin, Warszawa
• Owsiak S. (2015), Finanse, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Parlińska A. (2009), Ubezpieczyciele na rynku kapitałowym, Wiadomości Ubezpieczeniowe, nr 2

Autor: Aleksandra Steg