Zobowiązanie podatkowe

Zobowiązanie podatkowe
Polecane artykuły
Umowa powiernicza Klauzula wykonalności Pełnomocnictwo Sądowy tytuł egzekucyjny Prawo zastawu Darowizna Wierzytelność Zabezpieczenie Umowa zastawu

Zobowiązanie podatkowe- wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.(W. Nykiel i in. 2011, s. 32). Zobowiązanie podatkowe powstaje pod warunkiem, że najpierw lub w tym samym czasie powstanie obowiązek podatkowy. Istnieje możliwość, że obowiązek powstanie, a zobowiązanie podatkowe nie.(W. Nykiel i in. 2011, s. 32). Przykładem jest przedawnienie terminu, w jakim organ podatkowy miał dostarczyć decyzję z ustaloną wysokością zobowiązania podatkowego. (Z. Ofiarski 2010, s. 107-108). Podatnik ma prawo nie zapłacić podatku, jeśli zobowiązanie podatkowe jest niedopracowane. Dzieje się w przypadku braku, np. skonkretyzowanego miejsca zapłaty.(A. Gomułowicz 2013, s. 349).

Obowiązek podatkowy a zobowiązanie podatkowe

Obowiązek podatkowy można określić jako wynikającą z ustaw podatkowych nieskonkretyzowaną powinność poniesienia przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach. (A. Gomułowicz 2013, s. 347-348). Zobowiązanie podatkowe powstaje w wyniku przeobrażenia obowiązku podatkowego jako nieskonkretyzowanego i abstrakcyjnego wymogu dokonania świadczenia pieniężnego, w skonkretyzowany. Konkretyzacja odnosi się do miejsca, terminu zapłaty oraz jej wysokości. (R. Oktaba 2016, s. 47).

Cechy zobowiązania podatkowego:

• Występuje po obowiązku podatkowym
• Stanowi ukonkretnienie obowiązku podatkowego
• Nie istnieje, jeśli nie powstał obowiązek podatkowy

(D. Żurawska 2011, s. 62).

Powstawanie zobowiązania podatkowego

Zobowiązanie podatkowe może powstać na dwa sposoby:

1. Powstaje zdarzenie, które zgodnie z ustawą podatkową powoduje zaistnienie zobowiązania podatkowego, czyli zobowiązanie powstałe z mocy prawa
2. W wyniku otrzymania decyzji od organu podatkowego określającej wysokość zobowiązania

Ustawa dotycząca danego podatku określa sposób zaistnienia zobowiązania podatkowego. W przypadku powstania zobowiązania z mocy prawa, ustawa określa jego wysokość lub zostaje ona obliczona przez podatnika/płatnika. W sytuacji, gdy zobowiązanie zostało utworzone z mocy prawa, podatnik nie dokonał zapłaty w całości/części, nie dokonał złożenia deklaracji lub rozmiar zobowiązania nie zgadza się z deklaracją, organ podatkowy orzeka wysokość zobowiązania w formie decyzji. Ma ona charakter deklaratoryjny. Nie tworzy zobowiązania, wyłącznie je potwierdza. (W. Nykiel 2011, s. 33). Wydanie decyzji jest niezbędne, aby w związku z niezapłaconą kwotą dokonać postępowania egzekucyjnego. (A. Majchrzycka-Guzowska 2011, s. 255). Natomiast, gdy zobowiązanie tworzy się poprzez sporządzenie i dostarczenie decyzji ma ona charakter konstytutywny. (W. Nykiel 2011, s. 33).

Odpowiedzialność za zobowiązanie podatkowe

1. Odpowiedzialność podatnika – odpowiada całością posiadanego majątku lub w sytuacji, gdy podatnik jest w związku małżeńskim i istnieje wspólność majątkowa odpowiedzialność dotyczy własnego majątku i majątku wspólnego z małżonkiem.
2. Odpowiedzialność płatnika i inkasenta – odpowiedzialność całym majątkiem, zwana osobistą

(W. Nykiel i in. 2011, s. 68-70)

Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych

Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych polega na ochronie przyszłych interesów wierzyciela podatkowego.(R. Oktaba 2016, s. 52). Zabezpieczenie ma na celu zagwarantowanie wywiązania się dłużnika podatkowego z zobowiązania podatkowego. (R. Oktaba 2016, s. 52). Zabezpieczenie na majątku podatnika wykonuje się, gdy powstaje zagrożenie niewykonania zobowiązania. Obawa taka powstaje jeśli:

• podatnik stale nie reguluje zobowiązań
• zbywa majątek zakłócając egzekucję

Zabezpieczenie opiera się na decyzji. (D. Żurawska 2011, s. 136).

Wyróżnia się cztery rodzaje zabezpieczeń zobowiązań podatkowych:

• Zabezpieczenie przedegzekucyjne – możliwe jest zabezpieczenie, spełnienie zobowiązania zanim upłynie termin lub zanim zostanie wydana decyzja podatkowa.
• Zabezpieczenie dobrowolne– na wniosek strony istnieje szansa na dokonanie zabezpieczenia zobowiązania. Strona może zdecydować jedynie o formie zabezpieczenia. Zabiezpieczenie to występuje m.in. w formie:

1. Zagwarantowania z banku
2. Poręki bankowej
3. Weksla z poręczeniem wekslowym banku
4. Czeku uwierzytelnionego przez bank krajowy wystawcy

(R. Oktaba 2016, s. 52)

• Hipoteka przymusowa- powstaje za pomocą wpisu dokonanego przez sąd rejonowy do ksiąg wieczystych lub w sytuacji, gdy przedmiot hipoteki przymusowej nie posiada księgi wieczystej, zobowiązania podatkowe można zabezpieczyć postulując o wpis do dokumentów. (A. Gomułowicz 2013, s. 394). Czynnikiem powodującym wpis hipoteki przymusowej są głównie decyzje podatkowe. (Z. Ofiarski 2010, s. 125-126). Przedmiotem omawianej hipoteki są m.in. użytkowanie wieczyste i wierzytelność zabezpieczona hipoteką.(Z. Ofiarski 2010, s. 125)
• Zastaw skarbowy- powstaje w wyniku zanotowania w rejestrze zastawów skarbowych. Wpisem i usunięciem z rejestru zajmuje się naczelnik urzędu skarbowego. (R. Oktaba 2016, s. 64-65). Jego przedmiotem są prawa majątkowe, które można zbyć, a nie należą do przedmiotów hipoteki oraz własność w postaci rzeczy ruchomych. (Z. Ofiarski 2010, s. 127).

Wygasanie zobowiązania podatkowego

Zobowiązania podatkowe mogą wygasać za pomocą metod: efektywnej i nieefektywnej. Metoda efektywna polega na wygaśnięciu zobowiązania i jednoczesnym zaspokojeniu wierzyciela. Do tych metod należą m.in. uiszczenie podatku i pobranie należności podatkowej. Metoda nieefektywna polega na wygaśnięciu podatku przy niezaspokojeniu wierzyciela. Przykładem metody jest odstąpienie od poboru. (D. Żurawska 2011, s. 88)

Bibliografia:

• Gomułowicz A. (2013). Podatki i prawo podatkowe. Wydanie 7, LexisNexis, Warszawa
• Kulicki J. (2010). Zakres władztwa podatkowego w obecnym systemie prawnym w Polsce, Analizy BAS, nr 16 (41)
• Majchrzycka-Guzowska A. (2011). Finanse i prawo finansowe, LexisNexis, Warszawa
• Nykiel W. (red.) (2011). Polskie prawo podatkowe. Podręcznik akademicki, Difin, Warszawa
• Ofiarski Z. (2010). Ogólne prawo podatkowe. Zagadnienia materialnoprawne i proceduralne. Wydanie 1, LexisNexis, Warszawa
• Oktaba R. (2016). Prawo podatkowe. 2.wydanie, C.H.Beck, Warszawa
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa Dz.U.1997 Nr 137 poz. 926
• Żabska M. (2013). Optymalizacja podatkowa a oszustwa podatkowe, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 765. Finanse, rynki finansowe, ubezpieczenia", nr 61
• Żurawska D. (2011). Prawo podatkowe. Część ogólna, Difin, Warszawa

Autor: Magdalena Nowak

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.