Zestawienie zmian w kapitale własnym

Zestawienie zmian w kapitale własnym
Polecane artykuły
Sprawozdanie finansowe - informacja dodatkowa Konto wynikowe Moment bilansowy Przychody finansowe Odpisy aktualizujące należności Sprawozdania F01 i F02 Struktura bilansu Skonsolidowane sprawozdania finansowe Kapitał zapasowy

Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym - to obowiązkowy element sprawozdania finansowego dla jednostek poddawanych corocznym, obligatoryjnym badaniom przez biegłego rewidenta. Po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego dokument ten podlega publikacji. Stanowi uzupełnienie bilansu oraz |rachunku zysków i strat. Zostało wprowadzone w 1999 roku w polskim systemie rachunkowości. Przedstawia majątkowo - finansową sytuacje przedsiębiorstwa oraz informacje na temat zmian zachodzących w składnikach kapitału (funduszu) własnego za dwa okresy, mianowicie za poprzedni oraz bieżący rok obrotowy i przyczyn ich zaistnienia.

Z punktu widzenia bilansu dokument ten zawiera informacje i wyjaśnienia dotyczące zmian (zmniejszenie lub zwiększenia) w strukturze kapitału własnego. Natomiast z punktu widzenia rachunku zysków i strat, stanowi ono uzupełnienie przychodów i kosztów bieżącego okresu, które ujmowane są w wyniku finansowym.

Zachodzące zmiany można podzielić następująco:

1. zmiany wynikające z decyzji właściciela kapitału, nie stanowiące przychodów (kosztów) kapitałowych oraz
2. zmiany wynikające z zasad rachunkowości, stanowiące przychody (koszty) kapitałowe

Źródło danych

Im bardziej szczegółowe jest zestawienie, tym bardziej będzie ono przydatne. Źródło danych do sporządzenia zestawienia stanowią zapisy kont:

• Kapitał (fundusz) podstawowy
• Kapitał (fundusz) zapasowy
• Kapitał (fundusz) rezerwowy
• Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
• Rozliczenie wyniku finansowego
• Wynik finansowy

Obroty stron kredytowych kont księgi głównej, na której prowadzi się ewidencję zmian kapitału własnego, wskazują na zwiększenie, a obroty stron debetowych – na zmniejszenie.

Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym sporządza się według szczegółowego wzoru. Pomimo jego otwartego charakteru, jednostka może pominąć pozycje, które nie pojawiły się w bieżącym lub poprzednim roku obrotowym oraz uzupełnić go o istotne dane, które wystąpiły. Kwestia, które dane zostaną uzupełnione zależy od formy prawnej jednostek.

Cel sprawozdania

Zestawienie zmian w kapitale własnym sporządza się w celu wykazania zmian w strukturze elementów wchodzących w skład kapitału własnego (m.in. w kapitale podstawowym, kapitale zapasowym), oraz ukazania kierunku zmian tych elementów.

"W ramach zestawienia zmian w kapitale własnym ujmuje się:

1. transakcje kapitałowe z właścicielami kapitału (np. emisja kapitału, dywidendy),
2. przychody i koszty bieżącego okresu ujęte, zgodnie z zasadami rachunkowości, bezpośrednio w kapitale własnym (np. skutki aktualizacji majątku finansowego długoterminowego),
3. korekty błędów i korekty z tytułu zmian polityki rachunkowości, czyli przychody i koszty lat poprzednich,
4. niepodzielony wynik finansowy netto lat poprzednich,
5. zysk/stratę bieżącego okresu, czyli przychody i koszty ujęte w rachunku zysków i strat bieżącego okresu.” (red. Walińska E., Meritum Rachunkowość, Wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2014, str. 1219)

Sprawozdanie to charakteryzuje się tym ze daje bardzo szczegółowy opis tych zmian, ich przyczyn oraz skutków mających wpływ na przepływ kapitału w przedsiębiorstwie (np. skutki zobowiązań bezwarunkowo umorzonych w drodze postępowania ugodowego).

Ukazuje się tu wszystkie zmiany, szczególnie te które nie zostały ujęte w Rachunku zysków i strat.

Jest szczególnie istotne dla udziałowców, ponieważ ilustruje jak w drodze zachodzących zmian w kapitale własnym kształtują się ich udziały w majątku przedsiębiorstwa.

Struktura i opis zestawienia

Schemat uproszczony obejmuje:

Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym

• I. Kapitał (fundusz) własny na początek okresu (BO)
  • - zmiany przyjętych zasad (polityki) rachunkowości
  • - korekty błędów
• I.a. Kapitał (fundusz) własny na początek okresu (BO), po korektach
  • 1. Kapitał (fundusz) podstawowy na początek okresu
  • 1.1. Zmiany kapitału (funduszu) podstawowego
  • 1.2. Kapitał (fundusz) podstawowy na koniec okresu
  • 2. Kapitał (fundusz) zapasowy na początek okresu
  • 2.1. Zmiany kapitału (funduszu) zapasowego
  • 2.2. Stan kapitału (funduszu) zapasowego na koniec okresu
  • 3. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny na początek okresu - zmiany przyjętych zasad (polityki) rachunkowości
  • 3.1. Zmiany kapitału (funduszu) z aktualizacji wyceny
  • 3.2. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny na koniec okresu
  • 4. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe na początek okresu
  • 4.1. Zmiany pozostałych kapitałów (funduszy) rezerwowych
  • 4.2. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe na koniec okresu
  • 5. Zysk (strata) z lat ubiegłych na początek okresu
  • 5.1. Zysk z lat ubiegłych na początek okresu
  • 5.2. Zysk z lat ubiegłych na początek okresu, po korektach
  • 5.3. Zysk z lat ubiegłych na koniec okresu
  • 5.4. Strata z lat ubiegłych na początek okresu
  • 5.5. Strata z lat ubiegłych na początek okresu, po korektach
  • 5.6. Strata z lat ubiegłych na koniec okresu
  • 5.7. Zysk (strata) z lat ubiegłych na koniec okresu
  • 6. Wynik netto
• II. Kapitał (fundusz) własny na koniec okresu (BZ)
• III. Kapitał (fundusz) własny, po uwzględnieniu proponowanego podziału zysku (pokrycia straty)

Na samym początku pojawia się pozycja kapitał (fundusz) własny na początek okresu, korygowany o skutki korekt błędów lub zmiany polityki rachunkowości (wykazywane jako zysk/strata z lat ubiegłych). Następnie wykazywany jest stan kapitału własnego, po naniesieniu korekt.

Kolejna część przedstawia informacje o zmianach składników kapitału (funduszu) własnego za bieżący i poprzedni rok obrotowy. Zmiany dotyczą:

• kapitału (funduszu) podstawowego – którego stan wykazywany w zestawieniu jest zgodnym ze stanem wykazywanym w bilansie. Na jego korektę wpływają: należne wpłaty na kapitał, posiadane akcje/udziały na dzień bilansowy.
• kapitału (funduszu) zapasowego – wykazuje się go w zależności od formy prawnej jednostki. W spółkach akcyjnych, z ograniczoną odpowiedzialnością i komandytowo-akcyjnej będzie to kapitał zapasowy; w przedsiębiorstwach państwowych fundusz przedsiębiorstwa; a w spółdzielniach fundusz zasobowy.
• kapitału (funduszu) z aktualizacji wyceny – nie ma charakteru kapitału własnego jednostki. Stanowi go różnica wyceny składników majątkowych, które prezentowane są w bilansie.
• kapitałów (funduszy) rezerwowych – należą do nich kapitały tworzone z zysku netto. Zysk ten musi mieć określone przeznaczenie. Istnieją jednostki, które nie tworzą kapitałów (funduszy) rezerwowych.
• zysku (straty) z lat ubiegłych – nierozdzielony zysk netto lub niepokrytą stratę netto z lat ubiegłych koryguje się o skutki zmian polityki rachunkowości, kwoty korekt pominięć i błędów, stratę na sprzedaży udziałów (akcji własnych) i przedstawia się w tej pozycji.

Zakończenie zestawienia zmian w kapitale własnym stanowi wynik netto, który został wypracowany przez rok obrotowy. Ta pozycja prezentuje przewidywany stan kapitału, który zostanie poddany podziałowi zysku lub pokryciu straty.

Bibliografia

• Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września1994 roku, Dziennik Ustaw Rok 2002, Nr.76, poz.694
• Dziuba- Burczyk A. Podstawy rachunkowości w świetle międzynarodowych standardów, Krakowska Szkoła Wyższa im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Kraków 2003, s. 83-113
• Wprowadzenie do rachunkowości. Podręcznik z przykładami, zadaniami i testami, pr. zbior. pod red. E. Śnieżek, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2004, s. 376-380
• Rachunkowość finansowa., pr. zbior. pod red. K. Sawickiego, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1999, s. 365-372
• Walińska E. (red.) (2014), Meritum Rachunkowość. Rachunkowość i sprawozdawczość finansowa, Wyd. Wolters Kluwer, Warszawa
• Adamczyk J., Zamknięcie roku 2015. Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym, Wyd. Rachunkowość, Warszawa
• Buk H. (2013) Zróżnicowana informacja o dochodach spółki w zależności od stosowanych standardów sprawozdawczości finansowej-Czasopismo Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, Nr 278
• Buh H. (2012) Czytelność informacji o kapitałach własnych prezentowanych w sprawozdaniu finansowym-Czasopismo Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, Nr 262

Autor: Anna Dorynek, Magdalena Szopa

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.