Wymiar sprawiedliwości

Z Encyklopedia Zarządzania
Wersja z dnia 12:07, 19 maj 2020 autorstwa Sw (dyskusja | edycje) (Infobox update)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Wymiar sprawiedliwości
Polecane artykuły


Wymiar sprawiedliwości - to funkcja państwa polegająca na rozstrzyganiu prawnych sporów oraz konfliktów. Według słownika PWN podstawową definicją wymiaru sprawiedliwości jest działalność państwa, realizowana przez niezawisłe sądy, które w formie procesowej rozstrzygają konflikty prawneoraz działalność państwa realizowana przez sądy w dziedzinie orzecznictwa karnego i cywilnego[1].

Wymiar sprawiedliwości w Polsce

1. Organy sprawujące funkcje wymiaru sprawiedliwości w Rzeczpospolitej Polskiej według Konstytucji to:

Sądy

  • Sąd Najwyższy
  • sądy powszechne
  • sądy administracyjne
  • sądy wojskowe
  • sąd wyjątkowy - tylko na czas wojny[2].

Trybunały

Sądy i Trybunały charakteryzują się władzą odrębną i niezależną - od władzy ustawodawczej oraz wykonawczej[3]. Ich niezależność identyfikowana jest z wyłącznością sądów oraz trybunałów w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz z wykluczeniem ingerencji pozasądowych organów w orzecznictwo[4].

2. Osoby wymierzające sprawiedliwość w Polsce to funkcjonariusze publiczni zwani sędziami [5]. Sędziowie powoływani na czas nieokreślony przez Prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, bez możliwości usunięcia ich ze stanowiska[6]. W sprawowaniu urzędu są oni niezawiśli oraz podlegają jedynie Konstytucji RP oraz ustawom[7].

Niezawisłość sędziowską należy rozumieć jako:

  • niezależności sędziów od organów władzy ustawodawczej oraz wykonawczej w wydawaniu postanowień i wyroków
  • podleganie wyłącznie ustawom oraz Konstytucji
  • swobodę podejmowania decyzji w granicach zakreślonych przez ustawę
  • orzekanie na podstawie własnego sumienia[8].

Na straży niezależności sądów oraz niezawisłości sędziów stoi Krajowa Rada Sądownictwa, składająca się z: "Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Ministra Sprawiedliwości, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i osoby powołanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej, piętnastu członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych, czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch członków wybranych przez Senat spośród senatorów"[9].

Międzynarodowy wymiar sprawiedliwości

Międzynarodowe organy sprawiedliwości:

  • Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS)
  • Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK)
  • Sąd Pierwszej Instancji (SPI)
  • Europejski Trybunał Sprawiedliwości inaczej zwany Trybunałem Unii Europejskiej (TSUE)
  • Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC)[10]

Międzynarodowy wymiar sprawiedliwości jest podstawowym środkiem pokojowego rozstrzygania międzynarodowych sporów. W tradycyjnym ujęciu ogranicza się do rozpatrywania jurydycznych problemów powstałych w konfliktach między państwami. Obecnie mogą być rozstrzygane spory pomiędzy wszystkimi rodzajami jego podmiotów, także (w konkretnych przypadkach) pomiędzy podmiotami fizycznymi[11].

Międzynarodowe sądy i trybunały działają subsydiarnie do państwowego sądownictwa, czyli działają jedynie wtedy, gdy rozstrzygnięcie danej sprawy w ramach prawa krajowego nie jest możliwe. Więcej informacji na ten temat - Subsydiarność.

Bibliografia

Przypisy

  1. L. Drabik 2018
  2. Konstytucja RP 1997, art. 175
  3. Konstytucja RP 1997, art. 173
  4. Machnikowska A. 2014, s. 265
  5. L. Drabik 2018
  6. Konstytucja RP 1997, art. 179,180
  7. Konstytucja RP 1997, art. 178
  8. K. Filipek 2006, s. 7
  9. Konstytucja RP 1997, art. 186,187
  10. P. Daranowski, J.Połatyńska 2011, s. 18,19
  11. T. Widłak 2016, s. 466,467

Autor: Karolina Mączek