Umowa nienazwana
| Umowa nienazwana |
|---|
| Polecane artykuły |
Umowami nienazwanymi (contractus innominati) są te umowy niemające w ogóle odrębnego, normatywnego odniesienia, nie zostały one uregulowane ani w kodeksie cywilnym, ani w innych aktach prawnych porządku krajowego.
W obrocie handlowym panuje podział na umowy nazwane i umowy nienazwane, w zależności od kryterium, jakim jest istnienie lub brak regulacji normatywnych w odniesieniu do danego rodzaju umowy. Kontrowersyjne w nauce jest wyróżnienie umów mieszanych. Treść umów nienazwanych nie jest przewidziana przez żadną z postaci umów nazwanych. Nie da się jej bez reszty przyporządkować jakiejkolwiek umowie typowej. Ze względu na zasadę swobody umów, stosunki prawne regulowane umową nienazwaną kreowane są przez strony w sposób dowolny i odpowiadający stronom. Treść umowy nienazwanej nie może być sprzeczna z prawem, tzn. jej cel, zapisy i efekty nie mogą naruszać żadnych przepisów prawa.
“Umowy nienazwana są kreowane w celu zaspokojenia zindywidualizowanych potrzeb lub nowych potrzeb. Potrzeba ich tworzenia uwzględnia sytuacje gospodarcze, dla których katalog umów nazwanych nie oferuje odpowiednich wzorcowych rozwiązań”.(M.Szczepańska 2011, s. 49)
Systematyka umów w obrocie gospodarczym
Ze względu na kryterium funkcjonalne, można podzielić w obrocie handlowym następujące grupy umów:
- prowadzące do przeniesienia własności rzeczy i praw w obrocie towarowym,
- regulujące korzystanie i używanie praw i rzeczy,
- inwestycyjne,
- regulujące przewóz rzeczy i związane z nim usługi,
- regulujące pośrednictwo handlowe,
- umowy menedżerskie,
- regulujące stosunki przedsiębiorców z bankami,
- umowy rozliczeniowe i zabezpieczające, również dotyczące papierów wartościowych,
- umowy ubezpieczenia gospodarczego.
Warunki prawne i cechy umowy nienazwanej
Warunki prawne: (M.Szczepańska 2011, s. 51)
- ”dwustronna czynność prawna, będąca ważną umową,
- brak jej nazwania, choć to nazwanie nie musi wystąpić wprost przez jakiś tytuł, pojęcie itp., może wynikać z kontekstu lub opisania,
- brak określenia essentialia negotii (elementy przedmiotowo istotne) takiej umowy w kodeksie cywilnym lub w innej ustawie, mimo że mogą być tam umieszczone wskazówki, co umowa ma w swej treści zawierać,
- brak tożsamości umowy z umową nazwaną albo takiego podobieństwa, które wskazywałoby na rodzaj umowy nazwanej, albo istotny wyjątek od zasad konkretnej umowy nazwanej,
- określenie stron umowy, jej przedmiotu i treści, w tym zwłaszcza praw i obowiązków stron,
- pozostawanie w zgodzie z porządkiem prawnym tzn. w zgodności kreowanego stosunku prawnego (jego treści i celu) z jego właściwościami (naturą), ustawami i zasadami słuszności, jak też dobrymi obyczajami (nazywanymi obecnie w art. 353 k.c. zasadami współżycia cywilnego.)”
Cechy umowy nienazwanej: (M.Szczepańska 2011, s. 52)
- Subsydiarność,
- Relatywność: Umowy nienazwanej nie możemy nazwać “nienazwaną” dopóki nie przywołamy definicji pozostałych umów nazwanych.
- Przejściowość: Powielanie relacji prawnych i ich standaryzacja skutkuje wykształceniem się essentialia negotii wcześniejszej umowy nienazwanej.
Kwalifikacja umów nienazwanych
Podział umów nienazwanych:
- Czysta: umowy nienazwane wykazują wszystkie cechy odrębne od jakiegokolwiek istniejącego typu umowy,
- Mieszana: niektóre cechy umowy nienazwanej możemy przyporządkować istniejącym typom umów, a pozostałe odbiegają zupełnie od jakiegokolwiek typu.
Inny podział umów nienazwanych: (M.Szczepańska 2011, s. 53)
- umowy “czyste”,
- umowy, które mają w różnym stopniu nasilenia odniesienie do umów nazwanych,
- umowy “eksperymentalne”,
- umowy indywidualne, które powstają w wyniku jednorazowej potrzeby stron,
- umowy mieszane, konstruowane na podstawie umów nienazwanych oraz nazwanych.
Typy umów nienazwanych
Najczęściej spotykanymi i rozpowszechnionymi w praktyce umowami nienazwanymi są umowy:
- franchisingu,
- factoringu,
- forfaitingu,
- sponsoringu,
- know-how,
- konsultingu,
- najmu statku bez załogi,
- kontraktów ilościowe,
- kontraktów autoryzacyjne,
- umowy dystrybucyjne
- konsorcjum,
- umowy lombardowe
- różne postaci licencji,
- campingu,
- rentingu,
- itp.
Umowy te są cechą zmian gospodarczych, jaką jest występowanie coraz większej liczby umów nienazwanych. Ich ranga w obrocie gospodarczym jest zróżnicowana.
Bibliografia
- Chajęcki A., Bojar M., Chajęcki M. Umowy nienazwane na przykładzie franczyzy jako instrument tworzenia nowych warunków inwestycyjnych. s. 227-236.
- Kruczalak K.(2002). Zarys prawa handlowego, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa.
- Kruczalak K.(1997). Prawo handlowe, zarys wykładu, Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa.
- Nowak t.(2011). Rynek gwarancji ubezpieczeniowych w Polsce, Wiadomości Ubezpieczeniowe, Nr 3, s. 97-112.
- Okolski J.(1999). Prawo handlowe,"KiK" Konieczny i Kruszewski, Warszawa.
- Romanowski M.(2013). Umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym w świetle przepisów Kodeksu cywilnego i projektowanych w tym zakresie zmian. Wiadomości Ubezpieczeniowe, Nr 3.
- Szczepańska M.(2011). Ubezpieczenie na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, LEX, Warszawa.
Autor: Joanna Dziwik, Agnieszka Wójcik
