Typy produkcji
| Typy produkcji |
|---|
| Polecane artykuły |
Typem organizacji produkcji (typem produkcji) nazywamy stopień specjalizacji poszczególnego stanowiska roboczego i związany z nim poziom stabilności związany z wykonywaniem wyznaczonych części i operacji procesu produkcyjnego. Typ produkcji wynika z częstotliwości przezbrajania stanowiska roboczego, odnosi się do konkretnego stanowiska roboczego, które stanowi decydujące ogniwo produkcyjne w strukturze podstawowego procesu wytwórczego.
Do określenia typu produkcji wykorzystywane są dwa mierniki: współczynnik liczby detalooperacji przypadających na stanowisko robocze (dla istniejących jednostek produkcyjnych)
\(k = \frac{\sum{dli}}{Ld}\)
- k - współczynnik detalooperacji (liczy przezbrojeń) w badanej komórce produkcyjnej
- dli - liczba (suma) wykonywanych detalooperacji (przezbrojeń) w diagnozowanej komórce produkcyjnej
- Ld- liczba stanowisk roboczych w diagnozowanej komórce produkcyjnej
Zakresy współczynnika k wyznaczają poszczególne typy produkcji:
- k=1t typ produkcji masowej
- k=2÷10 typ produkcji wieloseryjnej
- k=10÷20 produkcji średnioseryjnrj
- k=20÷30 produkcji małoseryjnej
- k >30 produkcji jednostkowej
współczynnik obciążenia stanowiska roboczego określoną detalooperacją (dla nowo projektowanych jednostek produkcyjnych)
\(\eta ij = \frac{Zgi}{Mgij} = \frac{Nni * tij}{Fj * \phi j}\)
- ηij - współczynnik obciążenia j-tego stanowiska roboczego ij-tą detalooperacją
- Zgi - zadanie godzinowe i-tego detalu
- Mgij - możliwość godzinowa ij-tej detalooperacji
- Nni - program produkcyjny i-tego detalu
- Fj - fundusz czasu pracy j-tego stanowiska roboczego
- tij - pracochłonność jednostkowa (normatywna) ij-tej detalooperacji
- φj - planowany, korekcyjny współczynnik wykonania normy
Przy użyciu współczynnika ηij wyróżnia się następujące typy produkcji:
- ηij = 1 typ produkcji masowej
- ηij = 0,5÷0,2 typ produkcji wielkoseryjnej
- ηij = 0,2÷0,05 typ produkcji średnioseryjnej
- ηij = 0,05÷0,03 typ produkcji małoseryjnej
- ηij < 0,03 typ produkcji jednostkowej
Typy produkcji
Ze względu na charakter organizacji procesu produkcyjnego wyróżnia się następujące typy produkcji: Produkcja jednostkowa (indywidualna) - jest produkcją pojedynczych wyrobów (niewielka ilość wyrobów) o najmniej stabilnym charakterze produkcji na stanowiskach roboczych i najniższym stopniu specjalizacji. Produkcja jednostkowa zapewnia produkuwanie różnorodnych produktów o niestabilnej nomenklaturze i ograniczonej konsumpcji. Najważniejsze cechy tego typu produkcji:
- zróżnicowane produkty, najczęściej niepowtarzające się,
- organizacja miejsca pracy zgodnie ze specjalizacją technologiczną;
- wykorzystanie uniwersalnego sprzętu i oprzyrządowania,
- duża ilość procesów ręcznego montażu i operacji wykańczania,
- przeważająca liczba wykwalifikowanych pracowników-uniwersałów biorących udział w procesie produkcyjnym; długi czas trwania cyklu produkcyjnego,
- znaczna ilość produkcji w toku; decentralizacja planowania operacyjnego oraz zarządzania produkcją,
- nieracjonalności zautomatyzowania procesów kontroli jakości produktów,
- niemożliwość stosowania metod statystycznych w zarządzaniu jakością produkcji; stosunkowo wysokie koszty pracy żywej.
Różnorodnością produkcj jednostkowej jest indywidualna produkcja, na przykład, wytwarzanie części dla przemysłu kosmicznego.
Seryjna produkcja obejmuje jednoczesne wytwarzanie wielu jednorodnych produktów powtarzane przez długi czas. W ramach serii jest rozumiane wydanie szeregu strukturalnie identycznych produktów wprowadzanych do partii produkcyjnych, jednocześnie lub kolejno, w sposób ciągły w zaplanowanym okresie.Produkcja seryjna charakteryzuje się tym, że liczba wytwarzanych jednorazowo wyrobów jest duża i tworzy tzw. partię lub serię. Jest ona:
- niepowtarzalna (jednorazowa)
- powtarzalna w okresie powtarzalności (okresy powtarzalności mogą być jednakowe, np.: co miesiąc lub co kwartał, albo zmienne, nieregularne np.może to być produkcja seryjna rytmiczna lub nierytmiczna)
Najważniejsze cechy seryjnego procesu produkcyjnego:
- stabilność dość dużej nomenklatury podobnej produkcji, wytwarzanej w dużych ilościach,
- specjalizacja miejsc pracy do wykonywania kilku operacji stałych,
- częstotliwość produkcji produktów seriami, obróbka części partiami,
- przewaga specjalnego i specjalistycznego sprzętu i wyposażenia technicznego,
- obecność niewielkiej ilości ręcznego montażu i operacji wykańczania,
- przeważająca liczba pracowników o przeciętnej wiedzy;
- mały czas trwania cyklu produkcyjnego,
- centralizacja planowania operacyjnego oraz zarządzania produkcją,
- automatyzacja procesu kontroli jakości wytwarzanych produktów; stosowanie statystycznych metod kontroli jakości produkcji,
- ujednolicenie wzorów części i produktów; typowanie procesów technologicznych i oprzyrządowania.
Przykładem produkcji seryjnej mogą być zakłady produkcyjne samolotów i fabryki silników. W zależności od ilości wytwarzanych produktów w szeregu wyróżnia się małoseryjną, średnioseryjną oraz wielkoseryjną produkcję.
W zależności od liczby sztuk wyrobu, wykonywanych jednorazowo w serii, rozróżnia się produkcję:
- małoseryjną (wykonuje się od 25 do 50, a czasami nawet 100 części i operacji;produkcje są niewielkie, czas obróbki wynosi do kilku godzin, a niektóre operacje mogą się nawet nie powtarzać cyklicznie)
- średnioseryjną (wykonuje od 5 do 25 części i operacji w okrasie powtarzalności)
- wielkoseryjną (wykonuje od 2 do 5, a niekiedy do 10 części i operacji przy bardzo podobnych obrabianych częściach i operacjach w okresie powtarzalności)
Produkcja masowa polega na długotrwałym wytwarzaniu wyrobów w jednym lub kilku zbliżonych do siebie wariantach o najwyższym stopniu specjalizacji dający największą stabilność produkcji. Jej zasadniczą cechą jest niezmienne obciążenie stanowisk roboczych tą samą pracą przez dłuższy czas np. sezon, rok, kilka lat.Masowa produkcja charakteryzuje się ciągłością i stosunkowo długim okresem wytwarzania ograniczonej liczby produktów w jednolitych dużych ilościach. Do przedsiębiorstw z produkcją masową mogą być przypisane, na przykład fabryki samochodów, ciągników i maszyn rolniczych. Masowa produkcja - najwyższa forma specjalizacji produkcji, co pozwala firmie skupić się na kwestii jednego lub więcej typów i rozmiarów podobnych produktów. W tym typie organizacji produkcji różne produkty są produkowane w tym samym czasie i z reguły, w sposób ciągły. Warunkiem niezbędnym do produkcji masowej jest wysoki stopień standaryzacji i ujednolicenia przy konstrukcji części. Produkcja masowa posiada następne osobliwości:
- wytwarzanie niewielkiej liczby produktów w ogromnych ilościach,
- specjalizacja miejsca pracy do realizacji, zwykle jednej stałej operacji; lokalizacja miejsc pracy w kolejności operacji,
- duża waga specjalnego i specjalistycznego sprzętu oraz wyposażenia technicznego,
- wysoki procent zmechanizowanych i zautomatyzowanych procesów,
- gwałtowny spadek ilości prac wykończeniowych;
- zatrudnienie niskowykwalifikowanych pracowników wykonyjących wyznaczoną dla każdego z nich, jedną operację,
- minimalny czas trwania cyklu produkcyjnego, w porównaniu do seryjnej produkcji,
- centralizacja zarządzania i planowania produkcji,
- wprowadzenie zautomatyzowanych systemów zarządzania przedsiębiorstwem.
Bibliografia
- M.Brzeziński "Organizacja i sterowanie produkcją"; PLACET, Warszawa 2002
- Gawlik J., Plichta J., Świć A.; 2013, "Procesy produkcyjne"; Wydawnictwo: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
- Rogowski A.; 2010, "Podstawy Organizacji i Zarządzania Produkcją w Przedsiębiorstwie"; Wydawnictwo: CeDeWu Sp.z o.o.,
- Brzeziński M.; 2013, "Organizacja produkcji w przedsiębiorstwie"; Wudawnictwo: Difin,
- Gornowicz M., Romaniuk K., Szczubełek G.; 2014, Ekonomika produkcji, [w:]2.2. Typy, formy i odmiany organizacji produkcji;Wydawnictwo: EXPOL,
- Anil Kumar S., Suresh N., Production and operation management, [w:] 1.4 Production System ; Wydawnictwo: New age international publishers,
- Panicker Vinay V.; Production management, [w:] 4.5. Classification of production system
Autor: Magdalena Litwińska, Małgorzata Miernik, Kyrylo (Cyryl) Chabanivskyi
