System transportu wewnętrznego
| System transportu wewnętrznego |
|---|
| Polecane artykuły |
System transportu wewnętrznego tworzy bardzo istotny składnik infrastruktury procesów logistycznych, które aktywnie wpływają na szybkość przemieszczania towarów, poziom procesów manipulacyjnych i transportowych pod względem ich wydajności, a jednocześnie zapewniają ochronę przed uszkodzeniem i utratą wartości użytkowych. Środki transportu wewnętrznego mają bardzo ważny wpływ na przebieg procesów produkcyjnych. Do urządzeń z grupy systemów transportu wewnętrznego możemy zaliczyć następujące środki manipulacji i transportu, możemy je też nazywać "nośnikami bliskimi":
- Maszyny i urządzenia transportowe,
- Urządzenia do składowania,
- Urządzenia pomocnicze.
Podstawowe urządzenia transportowe w nowoczesnych magazynach
- Wózki widłowe,
- wózek do komisjonowania – ten rodzaj wózka odpowiada za proces kompletacji (inaczej jest nazywany wózkiem kompletacyjnym). Jest przystosowany do poruszania się w wąskich korytarzach, posiada boczne rolki, które prowadzą układ jezdny wzdłuż umocowanych w podłodze listw kierujących,
- wózek przegubowy – najważniejszą cechą tego rodzaju wózka jest obrotowy maszt, ułatwiający manewry w wąskich korytarzach (wystarczy nawet korytarz o szerokości 1,65 m). Dzięki temu rozwiązaniu, podczas czynności manipulacyjnych rama wózka porusza się w niewielkim zakresie,
- wózek sterowany automatycznie LGV – jest to wózek bezzałogowy. Istotne jest dokładne wyznaczenie trasy wózka, ponadto nawierzchnia powinna być idealnie równa. Systemy sterujące pozwalają na bezkolizyjne poruszanie się kilku wózków LGV na tym samym obszarze,
- wózek VNA – jest to wózek systemowy wysokiego składowania. Z powodzeniem może być stosowany w magazynach o wąskich korytarzach. Maszt wózka VNA ułożony jest bocznie, dzięki czemu zapewniona jest dobra widoczność na widły oraz znajdujący się na nich ładunek. Wózki tego typu mogą być prowadzone mechanicznie lub przy pomocy zamontowanych w podłodze szyn,
- wózek wielokierunkowy – jest to wózek przeznaczony do pracy w wąskich korytarzach. Dzięki specjalnie osadzonym kołom, może się on poruszać w każdym kierunku oraz obracać w miejscu. Są dobrze przystosowane do transportowania długich ładunków,
- Dźwignice – środek manipulacji prostej. Zazwyczaj przenoszą one ładunek w poziomie lub w pionie, a ich zakres ruchu jest organiczony,
- Układnice – są to urządzenia poruszające się na szynach wzdłuż korytarzy pomiędzy regałami. Jest to konstrukcja jedno- lub dwukolumnowa,
Urządzenia do składowania
Specjalna grupę stanowią urządzenia o automatycznym cyklu pracy czyli manipulatory i roboty przemysłowe. Są to różnego rodzaju:
- Legary,
- Klamry,
- Podstawki,
- Stojaki,
- Regały.
Regały magazynowe
Regały pełnią niezwykle istotną rolę w systemie transportu wewnętrznego. Umożliwiają one szybki dostęp do magazynowanych jednostek oraz pozwalają na bezpieczne piętrzenie ładunków. Wśród regałów magazynowych możemy wyróżnić:
- regały grawitacyjne – ten typ regału może mieć zastosowanie w magazynie, w którym nie zachowuje się zasady FIFO. Stojąca już na regale paleta jest przesuwana wgłąb i ustępuje miejsca nowej. Załadunek i wyładunek palet następuje wyłącznie z jednej strony, a ich przepływ regulowany jest wózkiem widłowym, dlatego nie ma konieczności stosowanie rozdzielaczy i rolek hamujących,
- regały okrężne – ze względu na płaszczyznę ruchu regały okrężne można podzielić na regały o ruchu poziomym i pionowym. Regał okrężny o ruchu poziomym składa się z wąskich i płytkich regałów półkowych, które przemieszczają się po torze w kształcie spłaszczonej elipsy dzięki wózkom szynowym (inna nazwa regału o ruchu poziomym to regał karuzelowy). Regał o ruchu pionowym dobrze sprawdza się przy składowaniu towarów o standardowych rozmiarach, takich jak części zamienne czy narzędzia. Regał wybiera najkrótszą drogę do okna dostępowego, dostarczając do niego towary już w kilka sekund,
- regały paletowe gniazdowe – jest to najbardziej popularny typ regałów. Umożliwia swobodny dostęp do palet, umieszczonych w tzw. gniazdach regałowych. Cechą charakterystyczną regałów paletowych gniazdowych jest prostota ich konstrukcji. Wadą tego typu rozwiązanie jest niski wskaźnik wykorzystania powierzchni magazynowej.
- regały półkowe – zazwyczaj mają zastosowanie w niewielkich magazynach. Towary składowane są w pojemnikach magazynowych. Głębokość regału można regulować tak, aby zapewnić ręczny dostęp do magazynowanych jednostek, natomiast dostęp do wyższych regałów gwarantują specjalne wózki, drabiny oraz pomosty,
- regały przepływowe – zamiast półek ten rodzaj regału posiada wałkowe lub krążkowe przenośniki, po których przetacza się ładunek (dzięki sile grawitacyjnej lub przy pomocy silników). Może być zbudowany na całej długości i szerokości magazynu i pozwala skrócić drogę na przemieszczanie transportu wewnątrz magazynu,
- regały przesuwne – każdy rząd regałów wyposażony jest w swój własny układ jezdny. Dzięki temu rozwiązaniu w szeregu pozostaje miejsce na jeden lub dwa korytarze do obsługi regałów, a w konsekwencji osiągany jest wysoki wskaźnik wykorzystania powierzchni magazynowej (nawet 80%),
- regały windowe – są to regały wysokiego składowania. Odległości pomiędzy półkami dostosowywane są do wysokości składowanych na nich towarów, dzięki czemu unika się pustych przestrzeni,
- regały wjezdne (ramowe) – konstrukcja tego rodzaju regału umożliwia wjazd wózka widłowego w jego głąb. Regały wjezdne stosowane są do składowania dużej liczby palet tego samego towaru. Dzięki wysokiej zabudowie często mają zastosowanie w drogich powierzchniach magazynowych, takich jak chłodnie,
- regały wspornikowe – konstrukcja tego typu regału składa się ze słupa i szeregu wsporników, pozwala na składowanie towarów dłużycowych,
- regały tunelowe – na poszczególnych poziomach znajdują się rzędy wzdłużnych tuneli, wewnątrz których znajdują się szyny. Pozwalają one na poruszanie się wewnątrz tunelu wózka z własnym napędem.
Dodatkowe wyposażenie regałów i urządzenia pomocnicze
Do dodatkowego wyposażenia regałów zaliczamy:
- przenośniki rolkowe,
- stałe sterownice,
- krany.
Urządzenia pomocnicze to:
- urządzenia ułatwiające załadunek środków transportowych takie jak:
- rampy,
- pomosty ładunkowe i wyrównawcze,
- rampy ruchome,
- urządzenia pomocnicze do składowania i manipulacji towarem takie jak:
- palety,
- paletyzery,
- nadstawki palet,
- pojemniki,
- jarzma.
Na każdą wymienionych grup składają się liczne odmiany, klasy oraz różnorodne modele w zależności od specyfikacji ich zastosowania. Dobór wykorzystania konkretnego systemu musi uwzględniać nie tylko parametry techniczne, lecz także możliwość pracy w zintegrowanych systemach. Uwagę należy zwrócić także na wysokość kosztów kapitałowych i eksploatacyjnych, parametry wydajności wpływające i umożliwiające połączenie (synchronizację) cząstkowych operacji przepływu i magazynowania. Jest to bardzo obszerne zagadnienie z zakresu wiedzy technicznej i organizacyjnej związane nie tylko z projektowaniem i wdrażaniem lecz także z eksploatacją systemów obsługi transportowej procesów wytwórczych.
Bibliografia
- Biniasz, D. (2014). Rola i funkcje transportu wewnętrznego małych przedsiębiorstw produkcyjnych – studium przypadku, Logistyka 3
- Coyle J. (2002). Zarządzanie logistyczne, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Dohn, K. (2009). Organizacja procesów transportu wewnętrznego – studia przypadków, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, Transport 70
- Gołembska E. (red.) (2008). Kompendium Wiedzy o logistyce, Wydawnictwo Naukowe PWN
- Jonak J., Nieoczym A. (2014). Logistyka w obszarze produkcji i magazynowania, Politechnika Lubelska, Lublin
- Kizyn, M. (2006). Problemy kompletacji w procesach magazynowych cz. 1, Logistyka 1
- Ratkiewicz, A. (2006). Analiza opłacalności wprowadzenia wózków wielofunkcyjnych do istniejących magazynów dystrybucyjnych, Logistyka 5
- Richards G. (2016). Zarządzanie logistyką magazynową, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Tarczyński, G. (2013). Wielokryterialna ocena procesu kompletacji towarów w magazynie, Studia Ekonomiczne 163
Autor: Andrzej Kogut, Sebastian Woyke
