Strategia projakościowa a produktywność
| Strategia projakościowa a produktywność |
|---|
| Polecane artykuły |
W literaturze spotkać można różne klasyfikacje strategii projakościowych. Wyróżnia się między innymi:
- strategię przywództwa jakościowego (K. Szczepańska 1988, s. 88),
- strategię masowych szkoleń,
- strategię orientacji marketingowej,
- strategię zaangażowania pracownika,
- strategię technik, metod i narzędzi jakościowych,
- strategię lojalności klienta.
W praktyce firma powinna stosować swoją własną, wypracowaną strategię projakościową adekwatną do potrzeb i możliwości korzystając z powyższych propozycji na tyle na ile jest to konieczne dla zwiększenia sprawności działania. Wybrana strategia projakościowa musi zapewniać równocześnie ciągłe doskonalenie jakości i wzrost produktywności poniesionych nakładów.
Czynniki sukcesu strategii
Realizacja strategii projakościowej wymaga określenia strategii produktowej. Do najważniejszych czynników decydujących o sukcesie wybranej strategii produktowej polskich przedsiębiorstw zalicza się (M. Haffer 1998):
- poziom elastyczności cenowej i dochodowej popytu na wytworzone produkty (uwzględniając grupy dochodowe),
- wiedzę o potrzebach i preferencjach nabywców produktów firmy,
- informacje o rozmiarach rynku i jego terenowego zasięgu,
- zdolność do zrozumienia projektu produktów i do usunięcia jego słabych stron i zagrożeń jakie z nim się mogą wiązać.
Projektant produktu formułując założenia projektowe musi w nich uwzględnić równocześnie:
- przewidywane właściwości i funkcje projektowanego produktu,
- związek między: potrzebami, ceną, jakością typu i wykonania i kosztami wytwarzania,
- wzrost jakości produktu przy jednoczesnym obniżeniu kosztów jakości i całkowitych kosztów wytworzenia.
Projektowanie produktów
W tym celu marketing musi ustalić jaką cenę gotów jest zapłacić klient za produkt o danych właściwościach i funkcjach a zarząd pożądaną stopę rynku. Odejmując od tak ustalonej ceny przewidywany zysk otrzymujemy koszt docelowy - target cost. Następnie przystępujemy do analizy wszystkich składników kosztów związanych z przyjętą stylistyką, projektem wyrobu i projektem procesu wytworzenia oraz weryfikacji projektów, rozważając ponownie sposoby projektowania elementów, wyeliminowania pewnych funkcji, redukcji kosztów zaopatrzenia poprzez zmianę półproduktów i ich dostawców, itd. (A. Horodyński 2000, s. 14-5) W sumie projektowanie współbieżne czyli nowy projekt produktu i procesu technologicznego ma zapewnić niższe koszty wytworzenia i osiągnięcia zamierzonego poziomu jakości (A. Hamrol 1998, s. 34).
W tradycyjnym podejściu do jakości zakłada się dopuszczalny poziom błędów (wad). Większość wysiłków projakościowych koncentruje się na poprawianiu braków i korygowaniu niezgodności. Osiągnięcie wysokiej jakości przy tym podejściu jest procesem kosztownym. Usuwanie skutków błędów i eliminacja wszelkich usterek po ich popełnieniu pociąga za sobą olbrzymie koszty napraw, które nie powstałyby gdyby zamiast leczyć ex post skutki niskiej jakości pracy podjęto na czas działania zapobiegawcze ex ante, które zawsze są tańsze od działań naprawczych. Wysoką jakość uzyskuje się poprzez prewencje i stosowanie takich metod jak:
- Failure Mode and Effects Analysis (analiza rodzajów błędów oraz skutków),
- Quality Function Deployment (metoda zaawansowanego planowania jakości),
- Metoda Taguchi - metoda optymalizacji nowego produktu lub procesu albo doskonalenia już istniejących,
- SPC - Statistical Process Control (Statystyczne sterowanie procesem),
- JIT - Just in time (dokładnie na czas),
- System Kanban - metody redukującej koszty i czas produkcji oraz zwiększenie obrotu zapasami,
- Benchmarking - metoda mająca na celu wspieranie procesu ciągłych usprawnień uwzględniających sytuację w otoczeniu,
- System zarządzania jakością ISO 9000 (R. Karaszewski 1999, s. 121-174).
Możliwość wpływania na poziom popełnionych błędów jest największa na etapie projektowania i bardzo niewielka na etapie eksploatacji. Natomiast koszty usuwania błędów są najmniejsze na etapie prototypu i najwyższe na etapie eksploatacji. Dlatego też tak ważne jest działanie projakościowe na etapie projektowania czyli tworzenia jakości typu (projektowanej).
Doskonalenie produktu
Istotne dla jakości produktu jest jego wykonanie. Poprawa jakości wykonania wpływa na obniżenie kosztów wytworzenia poprzez zmniejszenie bądź eliminację (T. Wawak 1997, s. 201-3):
- pracy wykonanej niezgodnie ze specyfikacją lub procedurą,
- pracy wymagającej poprawek,
- pracy zmarnowanej, czyli nie tworzącej zamierzonych efektów,
- pracy wykonanej ponownie,
- opóźnień w pracy na skutek przestojów bądź zwolnienia tempa pracy,
- pracy niepotrzebnej, czyli przekroczenia wymagań ujętych w specyfikacji.
Jednoczesne wdrożenie działań korygujących i zapobiegawczych umożliwiających wzrost poziomu jakości powoduje wzrost kosztów dobrej jakości i obniżenie kosztów nieodpowiedniej jakości. W sumie koszty jakości maleją wywołując spadek całkowitych kosztów wytworzenia oraz wzrost produktywności. Korzyści te będą większe jeśli wraz z ciągłą poprawą jakości zwiększy się ilość sprzedanej produkcji, o uzyskane tą drogą tzw. korzyści skali produkcji. Wzrost popytu wywołany poprawą jakości może ponadto pozwalać na podniesienie cen. Poprawy jakości wykonania produktów powoduje więc obniżkę kosztów wytwarzania, wzrost cen i utargów i prowadzi do wzrostu zysków. Część tych zysków powinna być akumulowana i przeznaczona na finansowanie programów dalszej poprawy jakości. Uzyskany tą drogą wzrost jakości typu i wykonania jest źródłem dodatkowego zysku firmy i warunkiem wzrostu konkurencyjności jej produktów.
Doskonalenie konkurencyjności wytwarzanych produktów osiąga firma poprzez jednoczesne:
- uzyskanie odpowiedniego poziomu spełnienia założonych właściwości i funkcji produktu,
- nie przekroczenie kosztu docelowego (target cost) wytwarzania produktu,
- podniesienie produktywności poniesionych nakładów.
Wśród wielu metod mierzenia produktywności na uwagę zasługuje metoda W.F. Christophera, która wprowadza wskaźnik produktywności ekonomicznej firmy oparty na wartości dodanej. Wskaźnik ten porównuje uzyskaną wartość dodaną z kosztami wytwarzania produktów firmy, czyli kosztami tworzenia tej wartości. Ciągła poprawa jakości wpływa jednocześnie na wzrost wartości dodanej oraz obniżkę kosztów wytwarzania i powoduje dynamiczny wzrost wskaźnika produktywności.
Bibliografia
- Haffer M., Determinanty strategii nowego produktu polskich przedsiębiorstw przemysłowych, Wyd. UMK, Toruń 1998
- Hamrol A., Projektowanie projakościowe, [w:] "Problemy Jakości", nr 12 z 1998
- Horodyński A., Projakościowe zarządzanie produktem w rozwoju firmy, [w:] "Problemy Jakości", nr 4 z 2000
- Karaszewski R., Total Quality Management, Dom Organizatora, TNOIK, Toruń, 1999
- Szczepańska K., Kompleksowe Zarządzanie Jakością TQM, Wyd. Normalizacyjne, ALFA - WERO Sp. z o.o., Warszawa, 1998
- Wawak T., Ekonomiczne mierniki oceny jakości, [w:] "Społeczna, ekonomiczna i konsumencka ocena jakości", praca zbiorowa pod red. T. Wawaka, Wydawnictwo EJB, Kraków 1997
Autor: Tadeusz Wawak
