Stopa referencyjna
Stopa referencyjna (repo, interwencyjna) - rentowność bonów pieniężnych emitowanych przez Narodowy Bank Polski w trakcie podstawowych operacji otwartego rynku. Operacje te polegają na zakupie lub sprzedaży krótkoterminowych, z reguły 7-dniowych, bonów pieniężnych na rynku międzybankowym w celu przywrócenia równowagi płynnościowej w sektorze bankowym. Wysokość stopy referencyjnej wpływa na poziom WIBOR®, który z kolei stanowi podstawę oprocentowania kapitału obcego'
Jedna z podstawowych stóp procentowych ustalanych w Polsce przez Radę Polityki Pieniężnej. Stopa referencyjna NBP ustalana jest od 6 lutego 1998 r.
TL;DR
Stopa referencyjna to rentowność bonów pieniężnych emitowanych przez NBP w operacjach otwartego rynku. Wysokość stopy referencyjnej wpływa na poziom oprocentowania kapitału obcego. NBP stosuje różne narzędzia polityki pieniężnej, takie jak operacje otwartego rynku i utrzymanie rezerwy obowiązkowej. Stopa referencyjna NBP jest jednym z podstawowych instrumentów polityki pieniężnej. Wysokość stopy referencyjnej zmienia się w zależności od decyzji Rady Polityki Pieniężnej. Podstawowe stopy procentowe NBP, takie jak stopa depozytowa, redyskonta weksli i lombardowa, mają wpływ na oprocentowanie transakcji bankowych. Wysokość stopy referencyjnej zmieniała się od 1998 roku, osiągając najniższy poziom 1,5% w 2015 roku. Stopy procentowe mają istotne znaczenie dla gospodarki, wpływając na obieg pieniądza, zatrudnienie, produkcję i stopę inflacji.
Polityka pieniężna NBP
Podstawowe narzędzia polityki pieniężnej stosowane przez NBP to operacje otwartego rynku, operacje depozytowo-kredytowe oraz utrzymanie rezerwy obowiązkowej. Bank centralny stosuje ww. metody w celu realizacji przyjętych założeń polityki pieniężnej. Głównym celem NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Analizując kształtowanie się średniej rocznej stopy referencyjnej NBP, można zauważyć okres w którym stopa procentowa była obniżana (2000-2003) oraz okres kiedy stopa referencyjna była w marę stabilna (3,5-6%). Miało to miejsce w latach 2004-2009. W 2011 stopa procentowa nieznacznie wzrosła, a następnie stopniowo malała aż do roku 2015 gdzie ukształtowała się na poziomi 1,5%.
Podstawowe stopy procentowe NBP
Ustalane przez Rade Polityki Pieniężnej (RPP) dla transakcji realizowanych z bankami komercyjnymi. Określa się je jako podstawowy instrument polityki pieniężnej realizowanej przez bank centralny (w Polsce jest to NBP). Poziom tych podstawowych stóp procentowych wpływa na wysokość oprocentowania transakcji realizowanych na rynku depozytowo-kredytowym, pieniężnym, jak również na oprocentowanie transakcji banków komercyjnych osobami fizycznymi oraz z przedsiębiorstwami. Wzrost tych stóp procentowych powoduje wzrost wszystkich pozostałych stóp procentowych, które dotyczą transakcji finansowych w gospodarce. Stopy procentowe ustalane przez RPP mają duży wpływ na sferę realną gospodarki. Spadek stóp procentowych powoduje ożywienie gospodarki, natomiast odwrotnie jest przy ich wzroście. Bank centralny może wpływać na wielkość obiegu pieniężnego, zatrudnienie, produkcję i stopę inflacji poprzez zmiany poziomu stóp procentowych.
- Stopa referencyjna - określa rentowność podstawowych operacji otwartego rynku, wpływając jednocześnie na poziom krótkoterminowych rynkowych stóp procentowych,
- Stopa depozytowa - wyznacza oprocentowanie depozytu w NBP. Określa dolne ograniczenie dla wahań rynkowej stopy overnight
- Stopa redyskonta weksli - służy do obliczania ceny, po jakiej bank centralny przyjmuje do redyskonta spełniające określone warunki weksle od banków komercyjnych,
- Stopa lombardowa - określa cenę, po której bank centralny udziela bankom komercyjnym pożyczek pod zastaw papierów wartościowych.
Wysokość stopy referencyjnej
| Rok | Data | Stopa
referencyjna |
|---|---|---|
| 1998 | 26.02 | 24,00 |
| 23.04 | 23,00 | |
| 21.05 | 21,5 | |
| 17.07 | 19,00 | |
| 10.09 | 18,00 | |
| 29.10 | 17,00 | |
| 10.12 | 15,50 | |
| 1999 | 21.01 | 13,00 |
| 23.09 | 14,00 | |
| 18.11 | 16,50 | |
| 2000 | 24.02 | 17,50 |
| 31.08 | 19,00 | |
| 2001 | 01.03 | 18,00 |
| 29.03 | 17,00 | |
| 28.06 | 15,50 | |
| 23.08 | 14,50 | |
| 26.10 | 13,00 | |
| 29.11 | 11,50 | |
| 2002 | 31.01 | 10,00 |
| 26.04 | 9,50 | |
| 30.05 | 9,00 | |
| 27.06 | 8,50 | |
| 29.08 | 8,00 | |
| 26.09 | 7,50 | |
| 24.10 | 7,00 | |
| 28.11 | 6,75 | |
| 2003 | 30.01 | 6,50 |
| 27.02 | 6,25 | |
| 27.03 | 6,00 | |
| 25.04 | 5,75 | |
| 29.05 | 5,50 | |
| 26.06 | 5,25 | |
| 2004 | 01.07 | 5,75 |
| 29.07 | 6,00 | |
| 26.08 | 6,50 | |
| 2005 | 31.03 | 6,00 |
| 28.04 | 5,50 | |
| 30.06 | 5,00 | |
| 28.07 | 4,75 | |
| 01.09 | 4,50 | |
| 2006 | 01.02 | 4,25 |
| 01.03 | 4,00 | |
| 2007 | 25.04 | 4,25 |
| 27.06 | 4,50 | |
| 29.11 | 5,00 | |
| 2008 | 31.01 | 5,25 |
| 28.02 | 5,50 | |
| 26.03 | 5,75 | |
| 26.06 | 6,00 | |
| 27.11 | 5,75 | |
| 24.12 | 5,00 | |
| 2009 | 28.01 | 4,25 |
| 02.26 | 4,00 | |
| 03.26 | 3,75 | |
| 25.06 | 3,50 | |
| 2010 | 01.01 | 3,50 |
| 2011 | 20.01 | 3,75 |
| 06.04 | 4,00 | |
| 12.05 | 4,25 | |
| 09.06 | 4,50 | |
| 2012 | 10.05 | 4,75 |
| 08.11 | 4,50 | |
| 06.12 | 4,25 | |
| 2013 | 10.01 | 4,00 |
| 07.02 | 3,75 | |
| 07.03 | 3,25 | |
| 09.05 | 3,00 | |
| 06.06 | 2,75 | |
| 04.07 | 2,50 | |
| 2014 | 09.10 | 2,00 |
| 2015 | 05.03 | 1,50 |
Istota stóp procentowych
- Stopa procentowa to cena pieniądza i wyznacznik wartości pieniądza w czasie,
- Podstawowy instrument polityki pieniężnej,
- Zmiany stóp procentowych wynikają z rodzaju prowadzonej polityki pieniężnej przez NBP
- Określa także wysokość odsetek, które musi zapłacić pożyczkobiorca swojemu pożyczkodawcy (wierzycielowi). Innymi słowy jest to koszt skorzystania z kredytu,
- Określa koszt pozyskania depozytów przez banki,
- Określa dochód banku z tytułu udzielenia kredytów i nabytych papierów dłużnych,
- Ustalane przez bank centralny lub banki komercyjne
| Stopa referencyjna — artykuły polecane |
| Stopa procentowa — Stopa lombardowa — Stopa redyskontowa — Instrumenty polityki pieniężnej — Podaż pieniądza — Rezerwa obowiązkowa — Agregat M0 — Kredyt redyskontowy — Stopa dyskontowa |
Bibliografia
- Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Dąbrowska K., Gruszczyński M. (2002), Kapitał zagraniczny w polskim sektorze Bankowym a efektywność polityki pieniężnej, NBP, Warszawa
- Domański R. (2009), Stopa procentowa jako narzędzie podziału i strategii gospodarczej, Publikacja Zakładu Gospodarki Światowej INE PAN
- Pietrzak B., Polański Z., Woźniak B. (2012), System finansowy w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Strona internetowa: Archiwum podstawowych stóp procentowych NBP od 1998, NBP, Warszawa
- Utzig M. (2011), Zależność pomiędzy wydatkami konsumpcyjnymi gospodarstw domowych rolników a stopą procentową narodowego banku polskiego
Autor: Joanna Mikoś
