Spedytor
| Spedytor |
|---|
| Polecane artykuły |
Spedytor (ang. forwarder) - jest to osoba fizyczna lub prawna, która zawodowo, za odpowiednie wynagrodzenie zajmuje się przemieszczaniem towarów oraz czynnościami z tym związanymi (przeładunek, przewóz, składowanie, pakowanie, ubezpieczenie, dystrybucja i inne). Spedytor jako pośrednik transportowy oddaje i/lub odbiera towar od przewoźnika. Spedytor jest rzecznikiem interesu ładunku, nie zaś żadnej ze stron. Jego zadaniem jest minimalizacja całkowitych kosztów związanych z procesem spedycyjnym.
Spedytor jest pośrednikiem między klientem a przewoźnikiem. Nieustannie wpływa na optymalizowanie usługi transportu i powoduje, że usługa ta staje się zdecydowanie łatwiej dostępna.
Spedytor, jako pośrednik transportowy, działa we własnym imieniu, ale na rachunek zleceniodawcy. Istnieją dwa wyjątki od tej zasady: (a) tzw. spedycja własna - spedytor działa we własnym imieniu i na własny rachunek; (b) w krajach anglosaskich spedytor ma status agenta, co oznacza, iż działa zarówno w imieniu, jak i na rachunek zleceniodawcy.
Spedytor może także sprawować funkcję agenta ubezpieczeniowego, proponując klientom dodatkową ochronę ubezpieczeniową procesów logistycznych. Istnieje taka możliwość dzięki współpracy operatorów z instytucjami ubezpieczeniowymi.
Spedytor jest zobowiązany do ubezpieczenia przewożonego towaru, jedynie na podstawie pisemnego polecenia, w którym określona jest wartość przesyłki oraz rodzaje ryzyk, na które towar ma zostać ubezpieczony. Spedytor ponosi odpowiedzialność za szkody wynikłe z uszkodzenia przesyłki, utraty, czyli zaginięcia przesyłki, ubytku, czyli częściowego zaginięcia przesyłki oraz zwłoki w wykonaniu.
Spedytor ma również obowiązek udzielenia porad swojemu zleceniodawcy, wedle swojej najlepszej woli. W przypadku nieudzielenia informacji, opóźnienia lub też udzielenia informacji błędnej spedytor może zostać pociągnięty do odpowiedzialności.
Transportowe funkcje spedytora
- doradcza - polegająca na współpracy spedytora ze stronami jeszcze przed zawarciem kontraktu handlowego,
- dokumentacyjna - spedytor zajmuje się sporządzeniem i skompletowaniem dokumentów niezbędnych przy realizacji kontraktu,
- organizacyjna - ma miejsce wówczas, gdy spedytor nie wykonuje czynności przewozowych samodzielnie, a zleca jedynie ich wykonawstwo (tzw. spedycja czysta), obecnie rzadko spotykana,
- wykonawcza - kiedy spedytor bezpośrednio wykonuje fizycznie czynności związane z przemieszczaniem ładunków,
- bankowa - spedytor działając na rachunek zleceniodawcy, w jego imieniu rozlicza koszty operacji spedycyjnych.
Klasyfikacja spedytorów
Ze względu na wyspecjalizowanie wyróżnia się spedytorów:
- samochodowych, są to firmy oferujące swoje usługi spedycji drogowej poprzez bezpośrednie umowy z przewoźnikami drogowymi,
- kolejowych, są to firmy oferujące swoje usługi spedycji kolejowej poprzez bezpośrednie umowy z przewoźnikami kolejowymi,
- morskich, są to firmy oferujące swoje usługi spedycji morskiej poprzez bezpośrednie umowy z przewoźnikami morskimi oraz portami morskimi,
- lotniczych, są to firmy oferujące swoje usługi spedycji lotniczej poprzez bezpośrednie umowy z przewoźnikami lotniczymi
- rzecznych,
- wysyłkowych,
- fobowych,
- borderowych,
- celnych, posiadających uprawnienia do zgłaszania ładunków do odprawy celnej,
- przeładunkowych, zajmujących się przeładunkiem.
Koordynacyjne funkcje spedytora
- Spedytor-technolog przemieszczania ładunków i ich składowania uzgadnia i omawia z producentami wyrobów, załadowcami, przewoźnikami i kupcami formy opakowania towarów, możliwości wykorzystania w stosunku do ich urządzeń ładunkowych oraz środków przewozowych. Standardowymi zadaniami tych spedytorów jest organizacja przewozów kontenerowych, ładunków ciężkich i ponadgabarytowych, ładunków niebezpiecznych oraz organizacja usług czasowego magazynowania ładunków;
- Spedytor-operator środków i urządzeń transportowych decyduje o dyspozycji i alokacji środków przewozowych i urządzeń ładunkowych, niezależnie od tego, czy jest czy nie jest dysponentem masy ładunkowej przez nie obsługiwanych. Szczególne znaczenie wobec wykonywania przez spedytora typowych zadań, ma funkcja operatora środków i urządzeń transportowych. Do tych zadań zaliczamy:
- organizacja usług magazynowania;
- organizacja wykonawstwa usług ładunkowych i przeładunkowych;
- organizacja całopojazdowych przewozów samochodowych;
- organizacja obsługi transportowej, przede wszystkim na styku transportu kolejowego z transportem samochodowym;
- organizacja kompleksowych systemów wykorzystania powrotnych przebiegów taboru samochodowego.
- Spedytor-logistyk swoją funkcję może wykonywać wobec wyzwań, związanych z praktyką budowy całościowych koncepcji zarządzania łańcuchami dostaw typu:
- produkcyjnego i dystrybucyjnego;
- zaopatrzeniowego;
- zagospodarowania materiałów wtórnych, odpadów, zwrotów surowców i wyrobów gotowych.
- Spedytor-makler posiada swoje gospodarcze uzasadnienie względem stykania się obu profesji na rynkach ubezpieczeniowych, rynkach towarowych i rynkach frachtowych. Dla gestorów znaczącej masy ładunkowej spedytor jest wyjątkowo istotnym źródłem informacji na temat zasad asekuracji wartości ładunków, możliwości ich rynkowego upłynnienia czy wydajnego i bezpiecznego włączenia w międzynarodowy obrót handlowy. Spedytor może pełnić zadania maklerskie, głównie w stosunku do wykonywania tradycyjnych zadań organizatorskich w transporcie, takich jak:
- organizacja i wykonanie czynności sortowniczych i przeładunkowych;
- organizacja przewozów i przesyłek zwykłych bądź ekspresowych;
- organizacja wykonawstwa usług składowania ładunków.
- Spedytor-doradca finansowy występuje w sytuacji kiedy zleca się organizatorowi przemieszczenie ładunków i podjęcie należności za dostarczone przesyłki lub sprzedaż przesyłki. W wyniku tych działań, w gestii spedytora czasowo mogą pozostawać środki finansowe zleceniodawcy, które stanowić będą zasób kapitałowy, późniejsze jego zagospodarowanie zależne jest od uzgodnień między spedytorem a jego klientem. Spedytor również może zostać upoważniony do najoptymalniejszego ulokowania wolnych środków finansowych na rynku kapitałowym. Wymaga to od niego odpowiedniej orientacji w zakresie usług bankowych, struktur rynków kapitałowych, czy rynków papierów wartościowych.
Bibliografia
- Handel zagraniczny. Organizacja i technika, pod red. nauk. J. Rymarczyka, Wydanie IV zmienione, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005, s. 329-330.
- Handel zagraniczny. Poradnik dla praktyków, pod red. B. Stępień, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007, s. 214.
- Logistyczny wymiar spedycji międzynarodowej, Wyższa Szkoła Cła i Logistyki, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Cła i Logistyki, Warszawa 2008, s. 99-101.
- Nowoczesne produkty na rynku usług, Praca zbiorowa pod red. B. Kos, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2003, s. 283.
- Nowy słownik ekonomiczny przedsiębiorcy, pod red. Z. Dowigałły, Wydanie V rozszerzone, Wydawnictwo Znicz, s. 205.
- Nowy słownik ekonomiczny przedsiębiorcy, pod red. Z. Dowigałły, Wydanie VIII rozszerzone, Wydawnictwo Znicz, s. 348.
- Książkiewicz D. (2003), Rola spedytora w nowoczesnych przedsiębiorstwach logistycznych, Logistyka. Magazynowanie, Transport, Automatyczna identyfikacja, s. 24-26.
- Sikorski P.M., Zembrzycki T., Spedycja w praktyce, Wydanie II rozszerzone, Polskie Wydawnictwo Transportowe, Warszawa 2006, s. 257.
- Transport i spedycja w handlu zagranicznym, pod red. Z. Krasuckiego, Wydanie drugie zmienione, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1997, s. 311-312.
- Czaja K., Zimon D. (2014), Wykorzystanie giełdy Trans do optymalizacji procesów transportowych, Gospodarka Materiałowa i Logistyka, s. 11-17.
Autor: Dorota Rajda, Marcin Błądek
