Spedycja: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Zarządzania
m (Infobox update)
 
(LinkTitles.)
Linia 24: Linia 24:
==Typy spedycji==
==Typy spedycji==
* [[usługa]] materialna nakierowana jest na [[zysk]]  
* [[usługa]] materialna nakierowana jest na [[zysk]]  
* przeznaczona jest na sprzedaż
* przeznaczona jest na [[sprzedaż]]


Spedycja to jeden z działów transportu polegający na organizowaniu przewozu [[towar]]ów, którą możemy podzielić na dwa czynniki:
Spedycja to jeden z działów transportu polegający na organizowaniu przewozu [[towar]]ów, którą możemy podzielić na dwa czynniki:
* czynnościowy, w którym to czynniku wyodrębniamy funkcję przewoźnika, oraz funkcję zamawiającego usługę przewozu
* czynnościowy, w którym to czynniku wyodrębniamy funkcję przewoźnika, oraz funkcję zamawiającego usługę przewozu
* handlowy, w którym to czynniku chodzi o rozdzielenie praw własności do przewożonego towaru od podjęcia się wykonawstwa usługi i jego dystrybucji
* handlowy, w którym to czynniku chodzi o rozdzielenie praw własności do przewożonego towaru od podjęcia się wykonawstwa [[usługi]] i jego dystrybucji


Spedycja jest przykładem działalności gospodarczej, która polega na organizowaniu przewozu ładunków na zlecenie jakiegoś [[Podmiot gospodarczy|podmiotu gospodarczego]], który może mieć formę prawną osoby prawnej lub fizycznej.
Spedycja jest przykładem działalności gospodarczej, która polega na organizowaniu przewozu ładunków na zlecenie jakiegoś [[Podmiot gospodarczy|podmiotu gospodarczego]], który może mieć formę prawną osoby prawnej lub fizycznej.
Linia 41: Linia 41:
* krajowa,  
* krajowa,  
* publiczna, w której przedsiębiorstwo wykonuje usługi zarobkowe na zlecenie innych podmiotów gospodarczych,
* publiczna, w której przedsiębiorstwo wykonuje usługi zarobkowe na zlecenie innych podmiotów gospodarczych,
* własna, w której realizowanie spedycji jest we własnym zakresie w stosunku do towarów własnego obrotu handlowego,
* własna, w której realizowanie spedycji jest we własnym zakresie w stosunku do [[towarów]] własnego obrotu handlowego,


==Kryteria spedycji==
==Kryteria spedycji==
Linia 48: Linia 48:
* mieszana która wykonuje czynności przemieszczania i dodatkowe
* mieszana która wykonuje czynności przemieszczania i dodatkowe
Kryterium rodzaju środka przewożonego:  
Kryterium rodzaju środka przewożonego:  
* kolejowa dotyczy obsługi [[towar]]ów transportowanych wagonami kolejowymi, oprócz wagonów do przewozów zestawów drogowych (hucke-pack) i sytuacji, w których przewóz kolejowy jest elementem transportu, dokonywanego za pomocą innych środków transportu (tzw. transport kombinowany),  
* kolejowa dotyczy obsługi [[towar]]ów transportowanych wagonami kolejowymi, oprócz wagonów do przewozów zestawów drogowych (hucke-pack) i sytuacji, w których przewóz kolejowy jest elementem transportu, dokonywanego za pomocą innych środków transportu (tzw. [[transport kombinowany]]),  
* morska umożliwia obsługę przesyłek na zasadzie drzwi-drzwi, obejmuje szereg działań wykonywanych przez spedytora, których rezultatem jest przesłanie przesyłki frachtem morskim, wszystkimi jego formami i dostępnymi sposobami. Spedytorem morskim jest firma, która oferuje usługi spedycji morskiej za pomocą umów z przewoźnikami morskimi i portami morskimi. Ważną rolę w działalności spedycji morskich mogą spełniać umowy z władzami portowymi. Niektórzy z małych [[spedytor]]ów, wyspecjalizowali się w sprzedaży usług portowych. Rzadko kiedy pojawiają się one bezpośrednio przed klientami, w większości firmy te są podwykonawcami spedytorów,  
* morska umożliwia obsługę przesyłek na zasadzie drzwi-drzwi, obejmuje szereg działań wykonywanych przez spedytora, których rezultatem jest przesłanie przesyłki frachtem morskim, wszystkimi jego formami i dostępnymi sposobami. Spedytorem morskim jest [[firma]], która oferuje usługi spedycji morskiej za pomocą umów z przewoźnikami morskimi i portami morskimi. Ważną rolę w działalności spedycji morskich mogą spełniać umowy z władzami portowymi. Niektórzy z małych [[spedytor]]ów, wyspecjalizowali się w sprzedaży usług portowych. Rzadko kiedy pojawiają się one bezpośrednio przed klientami, w większości firmy te są podwykonawcami spedytorów,  
* lotnicza to działania [[spedytor]]a, których celem jest przesłanie przesyłki transportem lotniczym przy użyciu wszystkich dostępnych sposobów i form. Podobnie jak spedycja morska, umożliwia także obsługę przesyłek na zasadzie drzwi-drzwi,  
* lotnicza to działania [[spedytor]]a, których celem jest przesłanie przesyłki transportem lotniczym przy użyciu wszystkich dostępnych sposobów i form. Podobnie jak [[spedycja morska]], umożliwia także obsługę przesyłek na zasadzie drzwi-drzwi,  
* samochodowa do przewozu towaru wykorzystuje samochód lub zestaw drogowy (ciągnik z naczepą lub samochód z przyczepą lub przyczepami). Wymienione środki transportu można podzielić na:
* samochodowa do przewozu towaru wykorzystuje samochód lub zestaw drogowy (ciągnik z naczepą lub samochód z przyczepą lub przyczepami). Wymienione środki transportu można podzielić na:
:*samochody niskotonażowe, których ładowność wynosi od 1,5 do 7,5 tony;
:*samochody niskotonażowe, których ładowność wynosi od 1,5 do 7,5 tony;
Linia 74: Linia 74:
==Proces ewolucji przedsiębiorstw spedycyjnych==
==Proces ewolucji przedsiębiorstw spedycyjnych==
Sformalizowania działalności spedycyjnej upatrywać można u zarania XIX wieku we francuskim systemie prawa handlowego (Code do Commerce z 1808 r.), gdzie [[spedytor]]a traktowano jako komisanta. Spedycja polska na tym tle wyraźnie zarysowuje nowatorską rolę w Europie. W 1858r. Carl Hartwig (mieszkaniec Poznania) rejestruje firmę, która następnie w niedługim czasie została jedną z czołowych firm spedycyjno-transportowych w Europie. W 1939 r. po zajęciu Polski przez Niemcy hitlerowskie, firma niemiecka Schenker przejmuje całe mienie polskiej firmy C.Hartwig.
Sformalizowania działalności spedycyjnej upatrywać można u zarania XIX wieku we francuskim systemie prawa handlowego (Code do Commerce z 1808 r.), gdzie [[spedytor]]a traktowano jako komisanta. Spedycja polska na tym tle wyraźnie zarysowuje nowatorską rolę w Europie. W 1858r. Carl Hartwig (mieszkaniec Poznania) rejestruje firmę, która następnie w niedługim czasie została jedną z czołowych firm spedycyjno-transportowych w Europie. W 1939 r. po zajęciu Polski przez Niemcy hitlerowskie, firma niemiecka Schenker przejmuje całe mienie polskiej firmy C.Hartwig.
Na drugą połowę XIX wieku przypada rozwój spedycji kolejowej i spedycji morskiej w żegludze regularnej, natomiast w okresie międzywojennym XX wieku spedycji samochodowej. W ostatnich dekadach XX wieku przeważał pogląd o konieczności korzystania z autonomicznych firm spedycyjnych, także przez duże organizacje w miejsce wydziałów spedycyjnych w małych lub średnich przedsiębiorstwach handlowych.
Na drugą połowę XIX wieku przypada [[rozwój]] spedycji kolejowej i spedycji morskiej w żegludze regularnej, natomiast w okresie międzywojennym XX wieku spedycji samochodowej. W ostatnich dekadach XX wieku przeważał pogląd o konieczności korzystania z autonomicznych firm spedycyjnych, także przez duże organizacje w miejsce wydziałów spedycyjnych w małych lub średnich przedsiębiorstwach handlowych.


==Bibliografia==
==Bibliografia==
Linia 80: Linia 80:
* Sikorski P. M., Zembrzycki T. (2006), ''Spedycja w Praktyce'' PWT, Warszawa, s. 102-143
* Sikorski P. M., Zembrzycki T. (2006), ''Spedycja w Praktyce'' PWT, Warszawa, s. 102-143
* T.Szczepaniak, "[[Transport]] i spedycja w handlu zagranicznym" PWE, Warszawa 2002, s. 281,
* T.Szczepaniak, "[[Transport]] i spedycja w handlu zagranicznym" PWE, Warszawa 2002, s. 281,
* Szołtysek J. (2006), [http://sdl.org.pl/Content/16633/Szoltysek_Zarzadzanie_przeplywami.pdf''Zarządzanie przepływami ładunków w miastach''], Transport miejski i regionalny, s. 25-35
* Szołtysek J. (2006), [http://sdl.org.pl/Content/16633/Szoltysek_Zarzadzanie_przeplywami.pdf''Zarządzanie przepływami ładunków w miastach''], [[Transport miejski]] i regionalny, s. 25-35
* J.Tarski "Ekonomika i [[organizacja]] transportu międzynarodowego" PWE, Warszawa 1973, s. 389-390  
* J.Tarski "[[Ekonomika]] i [[organizacja]] transportu międzynarodowego" PWE, Warszawa 1973, s. 389-390  
* Wyższa Szkoła Cła i Logistyki (2008), ''Logistyczny wymiar spedycji międzynarodowej'' Wydawnictwo Wyższej Szkoły Cła i Logistyki, Warszawa, s. 71
* Wyższa Szkoła Cła i Logistyki (2008), ''Logistyczny wymiar spedycji międzynarodowej'' Wydawnictwo Wyższej Szkoły Cła i Logistyki, Warszawa, s. 71



Wersja z 00:22, 22 maj 2020

Spedycja
Polecane artykuły


Spedycja to "organizowanie przewozu ładunków i wykonywanie wszystkich lub niektórych związanych z tym czynności. Działalność ta może być wykonywana przez:

  • użytkownika transportu (spedycja własna);
  • przedsiębiorstwo transportowe (funkcja spedytora i przewoźnika połączona w jednym przedsiębiorstwie);
  • wyodrębnione przedsiębiorstwo spedycyjne (przedsiębiorstwo to zajmuje się zarobkowo odpłatnie czynnościami związanymi z organizowaniem przewozu ładunków na rzecz określonego zleceniodawcy."

Inna z definicji spedycji określa ją "jako zorganizowanie przemieszczenia ładunków przy zastosowaniu odpowiednio dobranych środków transportowych i sposobu przewozu, w wyniku czego następuje przesłanie ładunku od nadawcy do odbiorcy."

Typy spedycji

Spedycja to jeden z działów transportu polegający na organizowaniu przewozu towarów, którą możemy podzielić na dwa czynniki:

  • czynnościowy, w którym to czynniku wyodrębniamy funkcję przewoźnika, oraz funkcję zamawiającego usługę przewozu
  • handlowy, w którym to czynniku chodzi o rozdzielenie praw własności do przewożonego towaru od podjęcia się wykonawstwa usługi i jego dystrybucji

Spedycja jest przykładem działalności gospodarczej, która polega na organizowaniu przewozu ładunków na zlecenie jakiegoś podmiotu gospodarczego, który może mieć formę prawną osoby prawnej lub fizycznej.

Podział spedycji

  • spedycja gałęziowa, w której całość pracy wykonywana jest przez użycie jednego rodzaju środka przewozowego,
  • spedycja intermodalna, w ramach której angażuje się pracę nie jednej gałęzi transportu

Klasyfikacja spedycji

Sfery działania i zasięgu obsługiwanego towaru:

  • międzynarodowa,
  • krajowa,
  • publiczna, w której przedsiębiorstwo wykonuje usługi zarobkowe na zlecenie innych podmiotów gospodarczych,
  • własna, w której realizowanie spedycji jest we własnym zakresie w stosunku do towarów własnego obrotu handlowego,

Kryteria spedycji

Kryterium charakteru i zakresu wykonywanych czynności:

  • czysta inaczej właściwa zajmuje się tylko czynnościami spedycyjnymi,
  • mieszana która wykonuje czynności przemieszczania i dodatkowe

Kryterium rodzaju środka przewożonego:

  • kolejowa dotyczy obsługi towarów transportowanych wagonami kolejowymi, oprócz wagonów do przewozów zestawów drogowych (hucke-pack) i sytuacji, w których przewóz kolejowy jest elementem transportu, dokonywanego za pomocą innych środków transportu (tzw. transport kombinowany),
  • morska umożliwia obsługę przesyłek na zasadzie drzwi-drzwi, obejmuje szereg działań wykonywanych przez spedytora, których rezultatem jest przesłanie przesyłki frachtem morskim, wszystkimi jego formami i dostępnymi sposobami. Spedytorem morskim jest firma, która oferuje usługi spedycji morskiej za pomocą umów z przewoźnikami morskimi i portami morskimi. Ważną rolę w działalności spedycji morskich mogą spełniać umowy z władzami portowymi. Niektórzy z małych spedytorów, wyspecjalizowali się w sprzedaży usług portowych. Rzadko kiedy pojawiają się one bezpośrednio przed klientami, w większości firmy te są podwykonawcami spedytorów,
  • lotnicza to działania spedytora, których celem jest przesłanie przesyłki transportem lotniczym przy użyciu wszystkich dostępnych sposobów i form. Podobnie jak spedycja morska, umożliwia także obsługę przesyłek na zasadzie drzwi-drzwi,
  • samochodowa do przewozu towaru wykorzystuje samochód lub zestaw drogowy (ciągnik z naczepą lub samochód z przyczepą lub przyczepami). Wymienione środki transportu można podzielić na:
  • samochody niskotonażowe, których ładowność wynosi od 1,5 do 7,5 tony;
  • samochody średniotonażowe, których ładowność wynosi do 12 ton;
  • zestawy wysokotonażowe o ładowności do 26 ton, aczkolwiek w niektórych krajach (m. in. Szwecja) występują zestawy drogowe o ładowności ponad 26 ton, co wynika z przepisów danego kraju o maksymalnej dopuszczalnej masie zestawu drogowego;
  • zestawy specjalistyczne do przewozów ciężkich i ponadgabarytowych, których ładowność może wynosić nawet do 200 ton.

Kryterium miejsca wykonywania usługi: miejska:

  • portowa,
  • dworcowa,
  • targowo-wystawowa,

Kryterium fazy procesu transportowego:

  • nadania,
  • odbioru,
  • w czasie przemieszczania ładunku,

Kryterium specjalizacji czynności spedycyjnych:

  • celna,
  • przeładunkowa,
  • wysyłkowa,
  • odbiorcza,

Spedycja obejmuje wszelkie czynności potrzebne do terminowego, bezpiecznego i ekonomicznego przesłania ładunków z wyjątkiem samego przewozu.

Proces ewolucji przedsiębiorstw spedycyjnych

Sformalizowania działalności spedycyjnej upatrywać można u zarania XIX wieku we francuskim systemie prawa handlowego (Code do Commerce z 1808 r.), gdzie spedytora traktowano jako komisanta. Spedycja polska na tym tle wyraźnie zarysowuje nowatorską rolę w Europie. W 1858r. Carl Hartwig (mieszkaniec Poznania) rejestruje firmę, która następnie w niedługim czasie została jedną z czołowych firm spedycyjno-transportowych w Europie. W 1939 r. po zajęciu Polski przez Niemcy hitlerowskie, firma niemiecka Schenker przejmuje całe mienie polskiej firmy C.Hartwig. Na drugą połowę XIX wieku przypada rozwój spedycji kolejowej i spedycji morskiej w żegludze regularnej, natomiast w okresie międzywojennym XX wieku spedycji samochodowej. W ostatnich dekadach XX wieku przeważał pogląd o konieczności korzystania z autonomicznych firm spedycyjnych, także przez duże organizacje w miejsce wydziałów spedycyjnych w małych lub średnich przedsiębiorstwach handlowych.

Bibliografia

Autor: Marian Krzywoń, Marcin Błądek