Skutki stresu
| Skutki stresu |
|---|
| Polecane artykuły |
Skutki stresu- to następstwa różnego rodzaju stresu, które oddziałują na psychikę i zdrowie człowieka. Sam stres to "proces, za pomocą którego czynniki środowiskowe zagrażają równowadze organizmu lub ją naruszają i za pomocą którego organizm reaguje na zagrożenie" (Grygorczuk A., 2008). Wspomniane wyżej czynniki środowiskowe nazywamy inaczej stresorami lub bodźcami, które wywołują stres. Aktywują one złożone mechanizmy reagowania zarówno psychologicznego jak i fizjologicznego, co w znacznym stopniu wpływa pozytywnie lub (częściej) negatywnie na organizm człowieka (Grygorczuk A., 2008).
Skutki stresu
Skutki działania stresu występują w wymiarze fizycznym, psychicznym i społecznym zdrowia człowieka. Wpływ stresu na zdrowie człowieka można podzielić na dwie kategorie pod względem czasu reakcji:
- skutki natychmiastowe,
- skutki długotrwałe.
Skutki natychmiastowe - są krótkotrwałe i najczęściej odwracalne (związane z reakcją alarmowej GAS); gdy powtarzają się często, mogą spowodować cięższą chorobę. Reakcja na stresor może objawiać się przez (Waszkowska M., Potocka A., Wojtaszczyk P., 2010):
- symptomy mięśniowe - spięte mięśnie szyi, pleców, zaciśnięte szczęki, spięte mięśnie twarzy,
- symptomy oddechowe: oddech szybki, płytki, czasami występuje hiperwentylacja,
- reakcje bólowe: bóle brzucha, głowy, klatki piersiowej;
- reakcje układu trawiennego: biegunka lub zaparcia, brak apetytu lub zbyt duży apetyt;
- inne objawy: zbyt intensywne pocenie się, suchość w ustach, tiki nerwowe, przyspieszone ruchy,
skutki długotrwałe (Waszkowska M., Potocka A., Wojtaszczyk P., 2010):
- powikłania chorobowe
- odnoszące się do zdrowia psychicznego,
- odnoszące się do zdrowia fizycznego.
Ze względu na ich obfitość stresorów klasyfikuje się je w kilku kategoriach (Dawidziuk K., Lishchynskyy Y., Wojciechowska M., Kopański Z., Marczewska S., Uracz W., 2011):
- czynniki indywidualne– w których skład wchodzą oczekiwania, naciski, presja ze strony innych,
- czynniki społeczne i środowiskowe– zmiany zachodzące wokół nas, zmiany perspektyw życiowych;
- czynniki organizacyjne– związane wykonywaną pracą, nadmiernym obciążenie, klimat pracy, relacjami między pracownikami.
Reakcja alarmowa GAS
GAS- Ogólny zespół adaptacyjny (General Adaptation Syndrome - GAS) ,,to wzorzec reakcji na stres, który stanowi pierwszą linię obrony organizmu przed potencjalnie szkodliwymi czynnikami. Występuje, gdy organizm styka się z każdym stresorem" (Remlein M., Olszański R., Siermontowski P., Kobos Z., Buczyński J., Buczyński A., 2015). Wzorzec ten zakłada, że reakcja organizmu człowieka jest niezmienna w stosunku do każdego zagrożenia, niezależnie jaki ma rodzaj i z jakiego źródła pochodzi. Z charakterystyki GAS- ogólnego zespołu adaptacyjnego, wynika też, że stresory nie muszą mieć ani natury fizycznej ani, biologicznej, a przeżywane emocje i myśli o niepowodzeniach, mogą wywoływać zmiany charakterystyczne dla tego zespołu (Remlein M., Olszański R., Siermontowski P., Kobos Z., Buczyński J., Buczyński A., 2015).
Ogólny zespół adaptacyjny (General Adaptation Syndrom - GAS) przebiegą w trzech kolejnych stadiach (Remlein M., Olszański R., Siermontowski P., Kobos Z., Buczyński J., Buczyński A., 2015):
- stadium reakcji alarmowej- siły obronne zostaja zmobilizowane,
- stadium odporności- przystosowanie organizmu do stresora, bodźca zewnętrznego,
- stadium wyczerpania- występuje, gdy stresor działa przez dłuższy czas, a jego siła jest odpowiednio duża.
Podczas stadium reakcji alarmowej organizm mobilizuje swoje siły. W tym stadium wyodrębnia się dwie fazy:
- fazę szoku, obejmującą początkowy bezpośredni wpływ czynnika na organizm; pojawiają się pierwsze znaki obrony organizmu przed bodźcem np. spadek ciśnienia krwi czy obniżenie temperatury ciała.
- fazę przeciwdziałania szokowi, w której oraganizm broni się przez np. wzrost ciśnienia krwi czy podwyższenie temperatury ciała.
W Stadium odporności organizm człowieka zaczyna adaptować stresory działające już przez pewien czas, przy czym gorzej znosi inne stresory, które do tej pory nie były dla niego szkodliwe.
Stadium wyczerpania występuje wtedy, gdy bodźce szkodliwe działają zbyt długo i/lub zbyt intensywnie przez co prowadzą do rozlegulowania funkcji fizjologicznych organizmu i powstania trwałych reakcji patologicznych.
Autor: Emilia Jarecka
Bibliografia
- Dawidziuk K., Lishchynskyy Y., Wojciechowska M., Kopański Z., Marczewska S., Uracz W., (2011), Stres jako źródło wypalenia zawodowego, jurnal of public health, nursing and medical resue, nr. 4, str. 26-29
- Grygorczuk A., (2008), Pojęcie stresu w medycynie i psychologii, Via Medica, tom 5, nr 3, str. 111–115,
- Mrozowicz K., Halemba P., (2014), Problemy potencjału społecznego organiazacji turystycznych i sportowych, Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach, 978-83-64036-32-3,
- Remlein M., Olszański R., Siermontowski P., Kobos Z., Buczyński J., Buczyński A., (2015), Stres- niedoceniane zagrażenie w sportach wodnych', Polish Hyperbaric Medicine and Technology Societ, 1734-7009,
- Waszkowska M., Potocka A., Wojtaszczyk P., (2010), Miejsce pracy na miarę oczekiwań, Oficyna Wydawnicza Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Łódź, 978-83-60818-48-0,
