Skarb Państwa
| Skarb Państwa |
|---|
| Polecane artykuły |
Skarb Państwa jest to instytucja reprezentująca państwo jako właściciela majątku państwowego w stosunkach cywilno-prawnych. Pojęcie Skarbu Państwa jest zróżnicowane w poszczególnych krajach pod względem pozycji prawnej, organizacyjnej i kompetencyjnej. Skarb Państwa może funkcjonować jako ministerstwo lub część ministerstwa finansów.
Geneza
Skarb Państwa wywodzi się z rozróżnienia w starożytnym Rzymie majątku publicznego (aerarium, fiscus) i prywatnego majątku cesarza. W Polsce rozdzielenie Skarbu Królewskiego i publicznego nastąpiło w 1590 roku.
Skarb Państwa - podmiot cywilnoprawnych (w tym majątkowych) praw państwa, z reguły osoba prawna reprezentująca państwo jako właściciela majątku, z wyłączeniem części pozostających we władaniu innych państwowych osób prawnych (m.in. funduszów celowych, przedsiębiorstw i banków państwowych, jednostek samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych).
Jako osoba prawna w obrocie prawnym jest równoprawna z innymi osobami prawnymi i fizycznymi (w przeciwieństwie do uprawnień władczych państwa).
Skarb państwa nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania państwowych jednostek gospodarczych będących osobami prawnymi samodzielnie gospodarującymi częścią mienia ogólnonarodowego (są to np. przedsiębiorstwa państwowe i spółki skarbu państwa), podobnie jak one nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania skarbu państwa. Skarb państwa odpowiada głównie za jednostki budżetowe.
Skarb Państwa w Polsce
Skarb Państwa może być zarządzany przez odrębną instytucję, bądź reprezentowany przez różnych urzędników. W Polsce Skarb Państwa w zakresie ochrony majątku i interesów zastępuje Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa, a w zakresie prywatyzacji Minister Skarbu Państwa.
Ponadto istnieją wydzielone agencje gospodarujące mieniem Skarbu Państwa (m.in. Agencja Mienia Wojskowego, Agencja Nieruchomości Rolnych). Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych osób prawnych. Jako podmiot praw i obowiązków skarb państwa dysponuje zasobami finansowymi [[[budżet państwa]]|budżetu państwa]. W Polsce Skarb Państwa ma rangę ministerstwa, na czele którego stoi Minister Skarbu. Do kompetencji Ministra należy inicjowanie polityki państwa w zakresie gospodarowania mieniem Skarbu Państwa oraz państwowych osób prawnych, w tym prywatyzacji. Z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa pochodzą przychody budżetu państwa i budżetów jednostek [[[samorząd terytorialny]]|samorządu terytorialnego], które stanowią część środków publicznych Skarb Państwa odpowiada całym majątkiem za zobowiązania wynikające z wyemitowanych lub wystawionych skarbowych papierów wartościowych.
Działania Skarbu Państwa podlegają kontrolom. [[[Kontrola]]] taka może być wewnętrzna, zewnętrzna i zarządcza. Dokumentacja z przebiegu i efektów kontroli oraz wszelkie opinie podmiotów ją przeprowadzających są publikowane przez Ministerstwo Skarbu Państwa w Biuletynie Informacji Publicznej.
Zadania Ministra Skarbu Państwa
- przygotowania projektów rocznych kierunku prywatyzacji,
- prowadzenia ewidencji majątku,
- zarządzania [[[majątek]]|majątkiem] Skarbu Państwa.
Kontrolę nad stanem długu Skarbu Państwa sprawuje Minister Finansów. Opracowuje on również czteroletnią strategię zarządzania długiem Skarbu Państwa. Minister Finansów realizuje także zadania związane z zarządzaniem [[[dług]]|długiem] Skarbu Państwa.
Ministerstwo Skarbu Państwa
Struktura organizacyjna Ministerstwa Skarbu Państwa:
- Departament Zarządzania Strategicznego i Rozwoju,
- Departament Nadzoru Właścicielskiego,
- Departament Spółek Strategicznych,
- Departament Przekształceń Własnościowych,
- Departament Restrukturyzacji i Pomocy Publicznej,
- Departament Mienia Skarbu Państwa,
- Departament Prawny,
- Departament Prawno-Procesowy,
- Departament Rynków Kapitałowych,
- Departament Budżetu i Finansów,
- Biuro Ministra,
- Biuro Dyrektora Generalnego,
- Biuro Komunikacji Społecznej,
- Biuro Audytu i Kontroli,
- Biuro Kadr.
Rola Skarbu Państwa
W Polsce Skarb Państwa w zakresie ochrony majątku i interesów zastępuje Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa, a w zakresie prywatyzacji Minister Skarbu Państwa. Ponadto istnieją wydzielone agencje gospodarujące mieniem Skarbu Państwa (m.in. Agencja Mienia Wojskowego, Agencja Nieruchomości Rolnych). Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności za [zobowiązania] przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych osób prawnych.
Własność Skarbu Państwa
Własnością Skarbu Państwa są wszystkie mienia państwowe, które nie zostały wcześniej wyodrębnione dla innych państwowych osób prawnych, tj.:
- mienie publiczne,
- mienie administracyjne,
- mienie gospodarcze,
- prawa majątkowe otrzymane w zamian za mienie państwowe.
Wyceny własności Skarbu Państwa dokonują jednostki ewidencji podmiotowej i przedmiotowej. Do wyceny można stosować identyczne metody i udokumentowane dane, jakie są stosowane do określania wartości pieniężnej podmiotów gospodarczych i ich mienia.
Zbiorcza ewidencja majątku Skarbu Państwa
Zbiorcza ewidencja majątku Skarbu Państwa to zbiór informacji z zestawionymi danymi ze sprawozdań okresowych sporządzanych przez jednostki ewidencji podstawowej oraz informacjami składanymi Ministrowi Skarbu Państwa. W jej skład wchodzi:
- dobra kultury narodowej,
- zasoby archiwalne,
- zasoby naturalne,
- grunty,
- urządzenia infrastruktury,
- budynki i budowle,
- Finansowe składniki majątku trwałego Skarbu Państwa,
- Składniki majątku obrotowego,
- Rezerwy państwowe gospodarcze,
- Uprawnienia wynikające z wniesienia wkładu majątkowego do przedsiębiorstw państwowych,
- Uprawnienia w stosunku do majątku innych państwowych osób prawnych,
- Ustanowione ustawą monopole.
W ewidencji zbiorczej uwzględnia się także zobowiązania i obciążenia publiczno-prawne Skarbu Państwa.
Prowadzona jest ona w ujęciu:
- rzeczowym,
- wartościowym - szacunkowym,
- wartościowym - księgowym,
- wartościowym - rynkowym.
Każdego roku Minister Skarbu Państwa sporządza Sprawozdanie o stanie mienia Skarbu Państwa. Jest ono opracowywane na podstawie danych zawartych w ewidencji zbiorczej. Sprawozdanie jest następnie przedkładane Radzie Ministrów a potem Sejmowi. Publikowane jest również na stronie internetowej Ministerstwa.
Bibliografia
- Alińska A. Woźniak B. (2015). Współczesne finanse publiczne, Difin, Warszawa,
- Bieniek G., (2004) Reprezentacja Skarbu Państwa i Jednostek Samorządu Terytorialnego, LexisNexis, Warszawa,
- Bożyk P., Misala J., Puławski M. (2002), Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, wydanie II, Warszawa,
- Malinowska-Misiąg E., Misiąg W, (2006). Finanse publiczne w Polsce, Lexis Nexis, Warszawa,
- Owsiak S. (2005)., Finanse publiczne teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,
- Sawulski J. (2015). Audyt (nie)przejrzystości finansów publicznych w Polsce Instytut badań strukturalnych,
- Ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 DZ.U.2009 Nr 157 poz. 1240,
- Wójtowicz W. (red) (2014). Zarys finansów publicznych i prawa finansowego, Wolters Kluwer, Warszawa.
Autor: Sebastian Kasperczyk, Jacek Brodzik, Katarzyna Gubernat
 |
Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu. |
