Ryzyko ubezpieczeniowe: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Zarządzania
m (Infobox update)
 
m (cleanup bibliografii i rotten links)
 
(Nie pokazano 19 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{infobox4
'''Ryzyko ubezpieczeniowe''' jest definiowane następująco według różnych autorów:
|list1=
<ul>
<li>[[Ryzyko]]</li>
<li>[[Ilościowe techniki oceny zagrożeń i szans]]</li>
<li>[[Warunki podejmowania decyzji]]</li>
<li>[[Sytuacja kryzysowa]]</li>
<li>[[Skłonność do podejmowania ryzyka]]</li>
<li>[[Trwały uszczerbek na zdrowiu]]</li>
<li>[[Ryzyko inwestycyjne]]</li>
<li>[[Niepewność]]</li>
<li>[[Zarządzanie ryzykiem]]</li>
</ul>
}}
 
 
 
'''Ryzyko ubezpieczeniowe''' jest definiowane następująco według różnych autorów:  
* A.Willet 1901r. - koncepcja ekonomicznej teorii ryzyka, bazująca na założeniach determinizmu filozoficznego (negacja przypadkowości [[proces]]ów świata zewnętrznego). [[Ryzyko]] jest więc stanem świata zewnętrznego, czymś obiektywnym skorelowanym z niepewnością (obiektywny korelat subiektywnej niepewności),
* A.Willet 1901r. - koncepcja ekonomicznej teorii ryzyka, bazująca na założeniach determinizmu filozoficznego (negacja przypadkowości [[proces]]ów świata zewnętrznego). [[Ryzyko]] jest więc stanem świata zewnętrznego, czymś obiektywnym skorelowanym z niepewnością (obiektywny korelat subiektywnej niepewności),
* F.Knight 1992 r.- koncepcja niepewności mierzalnej oraz niemierzalnej. Ryzyko jest to niepewność mierzalna, a niepewność (sensu stricte) - niepewnością niemierzalną,
* F.Knight 1992 r. - koncepcja niepewności mierzalnej oraz niemierzalnej. Ryzyko jest to niepewność mierzalna, a niepewność (sensu stricte) - niepewnością niemierzalną,
* Komisja ds. Terminologii Ubezpieczeniowej USA 1966 r.- 2 definicje,
* Komisja ds. Terminologii Ubezpieczeniowej USA 1966 r. - 2 definicje,
** Ryzyko ubezpieczeniowe to niepewność co do nastąpienia określonego zdarzenia w warunkach istnienia dwóch lub więcej możliwości,
** Ryzyko ubezpieczeniowe to niepewność co do nastąpienia określonego zdarzenia w warunkach istnienia dwóch lub więcej możliwości,
** Ryzyko to osoba ubezpieczona lub przedmiot ubezpieczenia
** Ryzyko to osoba ubezpieczona lub [[przedmiot ubezpieczenia]]
* D. Ostrowska 2016r - ryzyko ubezpieczeniowe czyli dotyczące przedmiotu ubezpieczenia, jest to ryzyko przed którym zabezpiecza się ubezpieczający
* D. Ostrowska 2016r - ryzyko ubezpieczeniowe czyli dotyczące przedmiotu ubezpieczenia, jest to ryzyko przed którym zabezpiecza się ubezpieczający


'''Ryzyko''' nie jest czymś jednorodnym dlatego też nie można ująć go jednej uniwersalnej definicji, należy wziąć pod uwagę kilka różnych podejść do określenia pojęcia ryzyka. Jest czymś zmiennym, zależnym od czasu. Ryzyko powinno być traktowane jako proces, a analizy uwzględniać jego dynamikę. Przy badaniu ryzyka powinno się brać pod uwagę czynniki, które mają wpływ na jego istotę i wymiar. [W. Ronka-Chmielowiec 2016, s. 12]
'''Ryzyko''' nie jest czymś jednorodnym dlatego też nie można ująć go jednej uniwersalnej definicji, należy wziąć pod uwagę kilka różnych podejść do określenia pojęcia ryzyka. Jest czymś zmiennym, zależnym od czasu. Ryzyko powinno być traktowane jako proces, a analizy uwzględniać jego dynamikę. Przy badaniu ryzyka powinno się brać pod uwagę czynniki, które mają wpływ na jego istotę i wymiar [W. Ronka-Chmielowiec 2016, s. 12]
 
==TL;DR==
Artykuł przedstawia różne definicje ryzyka ubezpieczeniowego, a także czynniki, warunki ubezpieczalności oraz klasyfikację tego ryzyka. Omawiane są również metody zarządzania i manipulacji ryzykiem ubezpieczeniowym.


==Czynniki ryzyka ubezpieczeniowego==
==Czynniki ryzyka ubezpieczeniowego==
'''Zagrożenie (hazard)''' - zespół warunków i okoliczności, w których [[dane]] niebezpieczeństwo się realizuje, które mają wpływ na jego wielkość i rozmiary,
'''[[Zagrożenie]] (hazard)''' - [[zespół]] warunków i okoliczności, w których [[dane]] niebezpieczeństwo się realizuje, które mają wpływ na jego wielkość i rozmiary,
 
<google>text</google>


'''Niebezpieczeństwo (peril)''' - przyczyna lub źródło straty, jest to potencjalne zagrożenie wynikające z pojawienia się określonych zdarzeń, o których wiadomo z przeszłości, że mogą prowadzić do wystąpienia niepożądanych sytuacji, niekorzystnych zdarzeń, które wygenerują straty.
'''Niebezpieczeństwo (peril)''' - przyczyna lub źródło straty, jest to potencjalne zagrożenie wynikające z pojawienia się określonych zdarzeń, o których wiadomo z przeszłości, że mogą prowadzić do wystąpienia niepożądanych sytuacji, niekorzystnych zdarzeń, które wygenerują straty.
Linia 36: Linia 20:
# ''' Fizyczny '''("physical hazard") - warunki zewnętrzne (o charakterze pozapodmiotowym) lub cechy fizyczne, które mają bezpośredni wpływ na nasilenie przyczyn strat,
# ''' Fizyczny '''("physical hazard") - warunki zewnętrzne (o charakterze pozapodmiotowym) lub cechy fizyczne, które mają bezpośredni wpływ na nasilenie przyczyn strat,
# '''Moralny '''("moral hazard") - zespół warunków podmiotowych danej osoby, wyrażających się w negatywnych tendencjach charakterologicznych, czy osobowościowych takich jak nieuczciwość czy skłonność do defraudacji,
# '''Moralny '''("moral hazard") - zespół warunków podmiotowych danej osoby, wyrażających się w negatywnych tendencjach charakterologicznych, czy osobowościowych takich jak nieuczciwość czy skłonność do defraudacji,
# ''' Motywacyjny, duchowy '''("morale hazard") - subiektywna (indywidualna) reakcja ubezpieczeniowego, wywołana świadomością istnienia ochrony ubezpieczeniowej. Efektem hazardu duchowego są wtórne postawy motywacyjne wywołane samym faktem istnienia ubezpieczenia,
# ''' Motywacyjny, duchowy '''("[[morale]] hazard") - subiektywna (indywidualna) reakcja ubezpieczeniowego, wywołana świadomością istnienia ochrony ubezpieczeniowej. Efektem hazardu duchowego są wtórne postawy motywacyjne wywołane samym faktem istnienia ubezpieczenia,
 
<google>n</google>


==Warunki ubezpieczalności ryzyka==
==Warunki ubezpieczalności ryzyka==
Linia 44: Linia 30:
* Szkody muszą być możliwe do ustalenia i oceny
* Szkody muszą być możliwe do ustalenia i oceny
* Potencjalne straty są poważne i spowodują trudności finansowe
* Potencjalne straty są poważne i spowodują trudności finansowe
* Prawdopodobieństwo straty nie może być zbyt wysokie, gdyż koszty transferu ryzyka będą zbyt wysokie [W. Ronka-Chmielowiec 2016, s. 16]
* Prawdopodobieństwo straty nie może być [[zbyt]] wysokie, gdyż [[koszty]] transferu ryzyka będą zbyt wysokie [W. Ronka-Chmielowiec 2016, s. 16]
* Strata powstała w wyniku ryzyka nie może mieć charakteru katastrofy
* [[Strata]] powstała w wyniku ryzyka nie może mieć charakteru katastrofy


Zastosowanie powyższych warunków ma miejsce przede wszystkim w ubezpieczeniach majątkowych. W ubezpieczeniach na życie nie stosuje się pojęcia straty lecz powstaniu lub zwiększeniu potrzeb finansowych. Co więcej ryzyko osobowe jest trudne do wyceny, jednak istnieje możliwość określenia w przybliżeniu wartości potrzeb majątkowych wynikających z pewnych zdarzeń. Funkcjonowanie ubezpieczeń na życie nie opiera się na zasadzie wyrównania szkody lecz wypłaty świadczenia umówionej sumy. Charakterystyczną kwestią ubezpieczeń majątkowych jest funkcjonowanie zasady [[Odszkodowanie|odszkodowania]].  
Zastosowanie powyższych warunków ma miejsce przede wszystkim w ubezpieczeniach majątkowych. W ubezpieczeniach na życie nie stosuje się pojęcia straty lecz powstaniu lub zwiększeniu potrzeb finansowych. Co więcej ryzyko osobowe jest trudne do wyceny, jednak istnieje możliwość określenia w przybliżeniu wartości potrzeb majątkowych wynikających z pewnych zdarzeń. Funkcjonowanie ubezpieczeń na życie nie opiera się na zasadzie wyrównania szkody lecz wypłaty świadczenia umówionej sumy. Charakterystyczną kwestią ubezpieczeń majątkowych jest funkcjonowanie zasady [[Odszkodowanie|odszkodowania]].
Do podstawowych zasad prawa ubezpieczeniowego należą:  
Do podstawowych zasad prawa ubezpieczeniowego należą:
* zasada pełności ochrony ubezpieczeniowej - celem ubezpieczenia jest pełna rekompensata doznanego przez ubezpieczonego uszczerbku, nieprzekraczająca jednak poniesionych strat i utraconych korzyści
* [[zasada]] pełności ochrony ubezpieczeniowej - celem ubezpieczenia jest pełna rekompensata doznanego przez ubezpieczonego uszczerbku, nieprzekraczająca jednak poniesionych strat i utraconych korzyści
* zasada realności ochrony ubezpieczeniowej - ubezpieczony musi mieć gwarancję, że w przypadku wystąpienia określonego wypadku ubezpieczeniowego doznane przez niego straty bądź powstałe potrzeby finansowe zostaną zaspokojone przez ubezpieczyciela
* zasada realności ochrony ubezpieczeniowej - ubezpieczony musi mieć gwarancję, że w przypadku wystąpienia określonego wypadku ubezpieczeniowego doznane przez niego straty bądź powstałe [[potrzeby]] finansowe zostaną zaspokojone przez ubezpieczyciela
* zasada gwarancji ochrony ubezpieczeniowej - możliwość korzystania z ochrony, a co najważniejsze w zakresie kondycji finansowej zakładu ubezpieczeń i funkcjonowania przepisów prawa ubezpieczeniowego [W. Ronka-Chmielowiec 2016, s. 16]
* zasada gwarancji ochrony ubezpieczeniowej - możliwość korzystania z ochrony, a co najważniejsze w zakresie kondycji finansowej zakładu ubezpieczeń i funkcjonowania przepisów prawa ubezpieczeniowego [W. Ronka-Chmielowiec 2016, s. 16]


Linia 56: Linia 42:
I.
I.
# finansowe - realizacja ryzyka ma charakter ekonomiczny,
# finansowe - realizacja ryzyka ma charakter ekonomiczny,
# niefinansowe - realizacja ryzyka nie ma charakteru ekonomicznego;  
# niefinansowe - realizacja ryzyka nie ma charakteru ekonomicznego;


II.  
II.
# statyczne - występuje niezależnie od czasu, nawet gdy nie ma zmian ekonomicznych, technologicznych i cywilizacyjnych,
# statyczne - występuje niezależnie od czasu, nawet gdy nie ma zmian ekonomicznych, technologicznych i cywilizacyjnych,
# dynamiczne - związane ściśle ze zmianami ekonomicznymi, technologicznymi i cywilizacyjnymi,
# dynamiczne - związane ściśle ze zmianami ekonomicznymi, technologicznymi i cywilizacyjnymi,


III.  
III.
# fundamentalne - ryzyko bezosobowe, wpływa na dużą liczbę jednostek lub całe [[społeczeństwo]], ma przyczyny społeczne, ekonomiczne lub polityczne; 2.partykularne - stwarzają zagrożenia (powodują straty) w skali interesów indywidualnych,
# fundamentalne - ryzyko bezosobowe, wpływa na dużą liczbę jednostek lub całe [[społeczeństwo]], ma przyczyny społeczne, ekonomiczne lub polityczne; 2.partykularne - stwarzają [[zagrożenia]] (powodują straty) w skali interesów indywidualnych,


IV.  
IV.
# czyste - jeżeli wystąpi ryzyko to podmiot na pewno przyniesie stratę: niezrealizowane nie przynosi żadnych korzyści,
# czyste - jeżeli wystąpi ryzyko to podmiot na pewno przyniesie stratę: niezrealizowane nie przynosi żadnych korzyści,
# spekulatywne - jeżeli wystąpi ryzyko podmiot może ponieść stratę lub osiągnąć [[zysk]]; niezrealizowane się tego ryzyka to brak straty lub zysku;  
# spekulatywne - jeżeli wystąpi ryzyko podmiot może ponieść stratę lub osiągnąć [[zysk]]; niezrealizowane się tego ryzyka to brak straty lub zysku;


V.  
V.
# osobowe - przedmiotem umowy ubezpieczenia jest zdrowie, życie lub zdolność do wykonywania pracy;  
# osobowe - przedmiotem umowy ubezpieczenia jest zdrowie, życie lub [[zdolność]] do wykonywania pracy;
# majątkowe - zagrażające dobrom majątkowym,
# majątkowe - zagrażające dobrom majątkowym,
 
VI.
VI.
# probabilistyczne - dające się obliczyć metodami matematycznymi (ryzyko aprioryczne) lub tylko na podstawie danych statystycznych (ryzyko statystyczne),
# probabilistyczne - dające się obliczyć metodami matematycznymi (ryzyko aprioryczne) lub tylko na podstawie danych statystycznych (ryzyko statystyczne),
# estymatyczne - dające się obliczyć metodami statystycznymi, [[prawdopodobieństwo]] a priori;  
# estymatyczne - dające się obliczyć metodami statystycznymi, [[prawdopodobieństwo]] a priori;


==Zarządzanie ryzykiem ubezpieczeniowym==
==Zarządzanie ryzykiem ubezpieczeniowym==
1. Analiza ryzyka - [[identyfikacja]] i oszacowanie ryzyka oraz ustalenie hierarchii ryzyk,
1. [[Analiza ryzyka]] - [[identyfikacja]] i oszacowanie ryzyka oraz ustalenie hierarchii ryzyk,
# Aktywne podejście do ryzyka - eliminowanie, ograniczanie, segmentowanie, podział, [[kontrola]] i przemieszczenie ryzyka,  
# Aktywne podejście do ryzyka - eliminowanie, ograniczanie, segmentowanie, podział, [[kontrola]] i przemieszczenie ryzyka,
# Finansowanie ryzyka - rozeznanie możliwości samoubezpieczenia lub ubezpieczenia w systemie ubezpieczeń gospodarczych (transfer ryzyka),
# [[Finansowanie]] ryzyka - rozeznanie możliwości samoubezpieczenia lub ubezpieczenia w systemie ubezpieczeń gospodarczych (transfer ryzyka),
# Administrowanie ryzykiem ; forma działania, w której systematycznie oszacowuje się przyjęty program działania, ocenia się jego przebieg i dostosowuje się do procesu zarządzania ryzykiem;  
# Administrowanie ryzykiem ; forma działania, w której systematycznie oszacowuje się przyjęty [[program]] działania, ocenia się jego przebieg i dostosowuje się do procesu zarządzania ryzykiem;


==Manipulacja ryzykiem ubezpieczeniowym==
==Manipulacja ryzykiem ubezpieczeniowym==
1.Unikanie ryzyka - negatywna [[metoda]] manipulacji ryzykiem. Występuje gdy indywidualnie i świadomie odmawiam akceptacji występowania ryzyka (nawet w krótkim okresie czasu);powoduje kumulację ryzyka w dłuższym czasie i skutkuje paraliżem działania państwa,  
1.Unikanie ryzyka - negatywna [[metoda]] manipulacji ryzykiem. Występuje gdy indywidualnie i świadomie odmawiam akceptacji występowania ryzyka (nawet w krótkim okresie czasu);powoduje kumulację ryzyka w dłuższym czasie i skutkuje paraliżem działania państwa,
# Zatrzymanie ryzyka - najczęstsza metoda manipulacji ryzykiem,
# Zatrzymanie ryzyka - najczęstsza metoda manipulacji ryzykiem,


a. Aktywne - jest rezultatem świadomie podjętych decyzji, podmiot ma świadomość ryzyka, decyduje się na zaakceptowanie tego ryzyka - całości lub części (przerzucenie ryzyka na inny podmiot),  
a. Aktywne - jest rezultatem świadomie podjętych decyzji, podmiot ma świadomość ryzyka, decyduje się na zaakceptowanie tego ryzyka - całości lub części (przerzucenie ryzyka na inny podmiot),
 
b. Bierne - nieświadome, bezwiedne podjęcie ryzyka na swoją [[odpowiedzialność]], może wynikać z niewiedzy, ignorancji, lenistwa lub arogancji,
# Transfer ryzyka ([[przeniesienie]]) - pozytywna metoda manipulacji, polega na przeniesieniu ryzyka na inny podmiot, transfer ryzyka może dokonywać się poprzez przeniesienie działalności lub przeniesienie odpowiedzialności na inny podmiot.


b. Bierne - nieświadome, bezwiedne podjęcie ryzyka na swoją odpowiedzialność, może wynikać z niewiedzy, ignorancji, lenistwa lub arogancji,
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Ryzyko]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Ilościowe techniki oceny zagrożeń i szans]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Warunki podejmowania decyzji]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Sytuacja kryzysowa]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Skłonność do podejmowania ryzyka]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Trwały uszczerbek na zdrowiu]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Ryzyko inwestycyjne]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Niepewność]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Zarządzanie ryzykiem]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Czynniki stresogenne]]}} }}
# Transfer ryzyka (przeniesienie) - pozytywna metoda manipulacji, polega na przeniesieniu ryzyka na inny podmiot, transfer ryzyka może dokonywać się poprzez przeniesienie działalności lub przeniesienie odpowiedzialności na inny podmiot.


==Bibliografia==
==Bibliografia==
* Kamieński W., (2014), ''[https://rf.gov.pl/pdf/zeszyt17_net.pdf Główne świadczenia stron umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ]'', "Rozprawy Ubezpieczeniowe" nr 2(17), s. 56-68
<noautolinks>
* Kluszczyńska Z., (2003), ''[[System]] ubezpieczeń społecznych zagadnienia podstawowe,'' Warszawa, LexisNexis
* Kamieński W. (2014), ''Główne świadczenia stron umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym'', Rozprawy Ubezpieczeniowe, nr 2(17)
* Kwiecień I., (2010), ''[https://www.piu.org.pl/public/upload/ibrowser/WU/WU4_2010/kwiecien.pdf Czynniki determinujące skuteczność transferu ryzyka poniesienia ciężaru kompensacji szkód na osobie poprzez obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej.]'' Wiadomości Ubezpieczeniowe, nr 4
* Kluszczyńska Z., Koczur W., Rubel K., Szpor G., Szumlicz T. (2003), ''System ubezpieczeń społecznych zagadnienia podstawowe'', LexisNexis, Warszawa
* Monkiewicza J, (red.), (2003) ''Podstawy ubezpieczeń, tom I- mechanizmy i funkcje'', Poltex, Warszawa
* Kwiecień I. (2010), ''[https://www.piu.org.pl/public/upload/ibrowser/WU/WU4_2010/kwiecien.pdf Czynniki determinujące skuteczność transferu ryzyka poniesienia ciężaru kompensacji szkód na osobie poprzez obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej]'', Wiadomości Ubezpieczeniowe, nr 4
* Orlicki M., (2011),''[https://www.piu.org.pl/public/upload/ibrowser/WU/WU1_2011/orlicki.pdf Kilka uwag o technice tworzenia ogólnych warunków ubezpieczenia]'', "Wiadomości Ubezpieczeniowe" nr 1
* Monkiewicz J. (red.) (2003), ''Podstawy ubezpieczeń'', Poltext, Warszawa
* Orlicki M., (2017),''[http://prawoasekuracyjne.pl/wp-content/uploads/2017/08/pdf_orlicki_1_2017.pdf Znaczenie prawne informacji o istotnych elementach wzorca umowy w œwietle art. 17 ustawy o działalnoœci ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej.]'', "Prawo Asekuracyjne" nr 1
* Orlicki M. (2011), ''[https://www.piu.org.pl/public/upload/ibrowser/WU/WU1_2011/orlicki.pdf Kilka uwag o technice tworzenia ogólnych warunków ubezpieczenia]'', Wiadomości Ubezpieczeniowe nr 1
* Ostrowska D., Jamróz P. (red.), (2016),''Ubezpieczenia gospodarcze i społeczne w Polsce.'', CeDeWu, Warszawa
* Orlicki M. (2017), ''Znaczenie prawne informacji o istotnych elementach wzorca umowy w świetle art. 17 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej.'' Prawo Asekuracyjne nr 1
* Ronka-Chmielowiec W. (red.), (2016), ''Ubezpieczenia.'', C.H.Beck, Warszawa
* Ostrowska D., Jamróz P. (red.) (2016), ''Ubezpieczenia gospodarcze i społeczne w Polsce'', CeDeWu, Warszawa
* Sangowski T., (1998), ''Ubezpieczenia gospodarcze'', Poltext, Warszawa
* Ronka-Chmielowiec W. (red.) (2016), ''Ubezpieczenia'', C.H.Beck, Warszawa
* Szumlicz T., (2005),''[[Ubezpieczenia społeczne]]'', Bydgoszcz, BRANTA
* Sangowski T. (red.) (2001), ''Ubezpieczenia gospodarcze'', Poltext, Warszawa
*[http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20150001844/T/D20151844L.pdf Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, (Dz.U. 2015 poz. 1844)]
* Szumlicz T. (2005), ''Ubezpieczenia społeczne'', BRANTA, Bydgoszcz
* ''Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej'' [https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150001844 Dz.U. 2015 poz. 1844]
</noautolinks>
 
{{a|Urszula Jabłońska, Magdalena Postawa}}
{{a|Urszula Jabłońska, Magdalena Postawa}}
[[Kategoria:Rodzaje ryzyka]]


[[Kategoria:Zarządzanie ryzykiem]]
{{#metamaster:description|Ryzyko ubezpieczeniowe - różne definicje ryzyka według autorów.}}
[[Kategoria:Ubezpieczenia]]
{{msg:law}}

Aktualna wersja na dzień 16:32, 22 gru 2023

Ryzyko ubezpieczeniowe jest definiowane następująco według różnych autorów:

  • A.Willet 1901r. - koncepcja ekonomicznej teorii ryzyka, bazująca na założeniach determinizmu filozoficznego (negacja przypadkowości procesów świata zewnętrznego). Ryzyko jest więc stanem świata zewnętrznego, czymś obiektywnym skorelowanym z niepewnością (obiektywny korelat subiektywnej niepewności),
  • F.Knight 1992 r. - koncepcja niepewności mierzalnej oraz niemierzalnej. Ryzyko jest to niepewność mierzalna, a niepewność (sensu stricte) - niepewnością niemierzalną,
  • Komisja ds. Terminologii Ubezpieczeniowej USA 1966 r. - 2 definicje,
    • Ryzyko ubezpieczeniowe to niepewność co do nastąpienia określonego zdarzenia w warunkach istnienia dwóch lub więcej możliwości,
    • Ryzyko to osoba ubezpieczona lub przedmiot ubezpieczenia
  • D. Ostrowska 2016r - ryzyko ubezpieczeniowe czyli dotyczące przedmiotu ubezpieczenia, jest to ryzyko przed którym zabezpiecza się ubezpieczający

Ryzyko nie jest czymś jednorodnym dlatego też nie można ująć go jednej uniwersalnej definicji, należy wziąć pod uwagę kilka różnych podejść do określenia pojęcia ryzyka. Jest czymś zmiennym, zależnym od czasu. Ryzyko powinno być traktowane jako proces, a analizy uwzględniać jego dynamikę. Przy badaniu ryzyka powinno się brać pod uwagę czynniki, które mają wpływ na jego istotę i wymiar [W. Ronka-Chmielowiec 2016, s. 12]

TL;DR

Artykuł przedstawia różne definicje ryzyka ubezpieczeniowego, a także czynniki, warunki ubezpieczalności oraz klasyfikację tego ryzyka. Omawiane są również metody zarządzania i manipulacji ryzykiem ubezpieczeniowym.

Czynniki ryzyka ubezpieczeniowego

Zagrożenie (hazard) - zespół warunków i okoliczności, w których dane niebezpieczeństwo się realizuje, które mają wpływ na jego wielkość i rozmiary,

Niebezpieczeństwo (peril) - przyczyna lub źródło straty, jest to potencjalne zagrożenie wynikające z pojawienia się określonych zdarzeń, o których wiadomo z przeszłości, że mogą prowadzić do wystąpienia niepożądanych sytuacji, niekorzystnych zdarzeń, które wygenerują straty.

W ubezpieczeniowej teorii ryzyka wyróżniamy trzy kategorie hazardu,

  1. Fizyczny ("physical hazard") - warunki zewnętrzne (o charakterze pozapodmiotowym) lub cechy fizyczne, które mają bezpośredni wpływ na nasilenie przyczyn strat,
  2. Moralny ("moral hazard") - zespół warunków podmiotowych danej osoby, wyrażających się w negatywnych tendencjach charakterologicznych, czy osobowościowych takich jak nieuczciwość czy skłonność do defraudacji,
  3. Motywacyjny, duchowy ("morale hazard") - subiektywna (indywidualna) reakcja ubezpieczeniowego, wywołana świadomością istnienia ochrony ubezpieczeniowej. Efektem hazardu duchowego są wtórne postawy motywacyjne wywołane samym faktem istnienia ubezpieczenia,

Warunki ubezpieczalności ryzyka

Do warunków ubezpieczalnośći ryzyka zaliczamy:

  • Istnieje wystarczająca liczba i wielkość obiektów, aby skalkulować prawdopodobieństwo wystąpienia szkody
  • Ewentualne zdarzenia muszą być incydentalne i niezmierzone z punktu widzenia ubezpieczonego
  • Szkody muszą być możliwe do ustalenia i oceny
  • Potencjalne straty są poważne i spowodują trudności finansowe
  • Prawdopodobieństwo straty nie może być zbyt wysokie, gdyż koszty transferu ryzyka będą zbyt wysokie [W. Ronka-Chmielowiec 2016, s. 16]
  • Strata powstała w wyniku ryzyka nie może mieć charakteru katastrofy

Zastosowanie powyższych warunków ma miejsce przede wszystkim w ubezpieczeniach majątkowych. W ubezpieczeniach na życie nie stosuje się pojęcia straty lecz powstaniu lub zwiększeniu potrzeb finansowych. Co więcej ryzyko osobowe jest trudne do wyceny, jednak istnieje możliwość określenia w przybliżeniu wartości potrzeb majątkowych wynikających z pewnych zdarzeń. Funkcjonowanie ubezpieczeń na życie nie opiera się na zasadzie wyrównania szkody lecz wypłaty świadczenia umówionej sumy. Charakterystyczną kwestią ubezpieczeń majątkowych jest funkcjonowanie zasady odszkodowania. Do podstawowych zasad prawa ubezpieczeniowego należą:

  • zasada pełności ochrony ubezpieczeniowej - celem ubezpieczenia jest pełna rekompensata doznanego przez ubezpieczonego uszczerbku, nieprzekraczająca jednak poniesionych strat i utraconych korzyści
  • zasada realności ochrony ubezpieczeniowej - ubezpieczony musi mieć gwarancję, że w przypadku wystąpienia określonego wypadku ubezpieczeniowego doznane przez niego straty bądź powstałe potrzeby finansowe zostaną zaspokojone przez ubezpieczyciela
  • zasada gwarancji ochrony ubezpieczeniowej - możliwość korzystania z ochrony, a co najważniejsze w zakresie kondycji finansowej zakładu ubezpieczeń i funkcjonowania przepisów prawa ubezpieczeniowego [W. Ronka-Chmielowiec 2016, s. 16]

Klasyfikacja ryzyka ubezpieczeniowego

I.

  1. finansowe - realizacja ryzyka ma charakter ekonomiczny,
  2. niefinansowe - realizacja ryzyka nie ma charakteru ekonomicznego;

II.

  1. statyczne - występuje niezależnie od czasu, nawet gdy nie ma zmian ekonomicznych, technologicznych i cywilizacyjnych,
  2. dynamiczne - związane ściśle ze zmianami ekonomicznymi, technologicznymi i cywilizacyjnymi,

III.

  1. fundamentalne - ryzyko bezosobowe, wpływa na dużą liczbę jednostek lub całe społeczeństwo, ma przyczyny społeczne, ekonomiczne lub polityczne; 2.partykularne - stwarzają zagrożenia (powodują straty) w skali interesów indywidualnych,

IV.

  1. czyste - jeżeli wystąpi ryzyko to podmiot na pewno przyniesie stratę: niezrealizowane nie przynosi żadnych korzyści,
  2. spekulatywne - jeżeli wystąpi ryzyko podmiot może ponieść stratę lub osiągnąć zysk; niezrealizowane się tego ryzyka to brak straty lub zysku;

V.

  1. osobowe - przedmiotem umowy ubezpieczenia jest zdrowie, życie lub zdolność do wykonywania pracy;
  2. majątkowe - zagrażające dobrom majątkowym,

VI.

  1. probabilistyczne - dające się obliczyć metodami matematycznymi (ryzyko aprioryczne) lub tylko na podstawie danych statystycznych (ryzyko statystyczne),
  2. estymatyczne - dające się obliczyć metodami statystycznymi, prawdopodobieństwo a priori;

Zarządzanie ryzykiem ubezpieczeniowym

1. Analiza ryzyka - identyfikacja i oszacowanie ryzyka oraz ustalenie hierarchii ryzyk,

  1. Aktywne podejście do ryzyka - eliminowanie, ograniczanie, segmentowanie, podział, kontrola i przemieszczenie ryzyka,
  2. Finansowanie ryzyka - rozeznanie możliwości samoubezpieczenia lub ubezpieczenia w systemie ubezpieczeń gospodarczych (transfer ryzyka),
  3. Administrowanie ryzykiem ; forma działania, w której systematycznie oszacowuje się przyjęty program działania, ocenia się jego przebieg i dostosowuje się do procesu zarządzania ryzykiem;

Manipulacja ryzykiem ubezpieczeniowym

1.Unikanie ryzyka - negatywna metoda manipulacji ryzykiem. Występuje gdy indywidualnie i świadomie odmawiam akceptacji występowania ryzyka (nawet w krótkim okresie czasu);powoduje kumulację ryzyka w dłuższym czasie i skutkuje paraliżem działania państwa,

  1. Zatrzymanie ryzyka - najczęstsza metoda manipulacji ryzykiem,

a. Aktywne - jest rezultatem świadomie podjętych decyzji, podmiot ma świadomość ryzyka, decyduje się na zaakceptowanie tego ryzyka - całości lub części (przerzucenie ryzyka na inny podmiot),

b. Bierne - nieświadome, bezwiedne podjęcie ryzyka na swoją odpowiedzialność, może wynikać z niewiedzy, ignorancji, lenistwa lub arogancji,

  1. Transfer ryzyka (przeniesienie) - pozytywna metoda manipulacji, polega na przeniesieniu ryzyka na inny podmiot, transfer ryzyka może dokonywać się poprzez przeniesienie działalności lub przeniesienie odpowiedzialności na inny podmiot.


Ryzyko ubezpieczenioweartykuły polecane
RyzykoIlościowe techniki oceny zagrożeń i szansWarunki podejmowania decyzjiSytuacja kryzysowaSkłonność do podejmowania ryzykaTrwały uszczerbek na zdrowiuRyzyko inwestycyjneNiepewnośćZarządzanie ryzykiemCzynniki stresogenne

Bibliografia

  • Kamieński W. (2014), Główne świadczenia stron umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, Rozprawy Ubezpieczeniowe, nr 2(17)
  • Kluszczyńska Z., Koczur W., Rubel K., Szpor G., Szumlicz T. (2003), System ubezpieczeń społecznych zagadnienia podstawowe, LexisNexis, Warszawa
  • Kwiecień I. (2010), Czynniki determinujące skuteczność transferu ryzyka poniesienia ciężaru kompensacji szkód na osobie poprzez obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, Wiadomości Ubezpieczeniowe, nr 4
  • Monkiewicz J. (red.) (2003), Podstawy ubezpieczeń, Poltext, Warszawa
  • Orlicki M. (2011), Kilka uwag o technice tworzenia ogólnych warunków ubezpieczenia, Wiadomości Ubezpieczeniowe nr 1
  • Orlicki M. (2017), Znaczenie prawne informacji o istotnych elementach wzorca umowy w świetle art. 17 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Prawo Asekuracyjne nr 1
  • Ostrowska D., Jamróz P. (red.) (2016), Ubezpieczenia gospodarcze i społeczne w Polsce, CeDeWu, Warszawa
  • Ronka-Chmielowiec W. (red.) (2016), Ubezpieczenia, C.H.Beck, Warszawa
  • Sangowski T. (red.) (2001), Ubezpieczenia gospodarcze, Poltext, Warszawa
  • Szumlicz T. (2005), Ubezpieczenia społeczne, BRANTA, Bydgoszcz
  • Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej Dz.U. 2015 poz. 1844


Autor: Urszula Jabłońska, Magdalena Postawa