Rytmiczność produkcji

Z Encyklopedia Zarządzania
Wersja z dnia 22:52, 21 maj 2020 autorstwa 127.0.0.1 (dyskusja) (LinkTitles.)
Rytmiczność produkcji
Polecane artykuły


Rytmiczność produkcji polega na równomiernym, zgodnym z harmonogramem wytwarzaniu i przekazywaniu wyrobów oraz na jednakowo powtarzalnej i odpowiednio skoordynowanej pracy poszczególnych stanowisk produkcyjnych w przedsiębiorstwie. Oznacza to, że w każdym momencie okresu powtarzalności, na danym stanowisku pracy lub w określonej komórce produkcyjnej wytwarza się taka samą wielkość produkcji.

Rytmiczna produkcja to taka w której mamy do czynienia ze ścisłym powiązaniem stanowisk roboczych, przydziałem konkretnych operacji do właściwych stanowisk roboczych, powtarzalnością produkcji jednakowych wyrobów (detali).

Rytmiczna produkcja wymaga zarówno precyzyjnego i jasno określonego podziału zadań i środków na poszczególne okresy i jednostki organizacyjne przedsiębiorstwa jak również bieżącego i systematycznego korygowania ewentualnych odchyleń. Praca przebiegająca rytmicznie charakteryzuje się jednakowym natężeniem oraz równomiernością wykonywanych zadań.

Rytmiczna produkcja obejmuje formy potoków stałych, zmiennych bądź złożonych. Są to komórki I-go stopnia, w których realizowane są procesy produkcyjne o średnioseryjnym, wielkoseryjnym i masowym typie produkcji, przebiegające zgodnie z cyklicznie się powtarzającym harmonogramem wzorcowym o długości równej okresowi powtarzalności. Okres powtarzalności jest najbardziej istotnym parametrem produkcyjno-organizacyjnym rytmicznej produkcji.

System rytmicznej produkcji jest możliwy do zorganizowania tylko w pewnych zdeterminowanych warunkach. Jeżeli w komórce produkcyjnej powstają wewnętrzne warunki rytmiczności w skali określonego horyzontu czasu, to naturalnym warunkiem optymalizacyjnym jest rytmiczność wejścia i wyjścia oraz ograniczony strumień zakłóceń. Rytmiczność wejścia oznacza potrzebę realizowania równomiernych zasileń, natomiast rytmiczność wyjścia określa zapotrzebowanie na produkowane wyroby i ich rytmiczny spływ z komórki organizacyjnej. Tak zsynchronizowany układ wejścia i wyjścia minimalizuje zapasy przed i za rozpatrywaną komórką. Brak synchroniczności nie wyklucza możliwości stosowania organizacji rytmicznej produkcji, lecz powoduje konieczność tworzenia dodatkowych kompensatorów rytmiczności.

Cechy rytmicznej produkcji

  • stały, cykliczny okres powtarzalności produkcji,
  • przedmiotowa struktura produkcyjna,
  • sterowanie produkcją za pomocą harmonogramów wzorcowych,
  • ścisłe powiązanie stanowisk roboczych,
  • wysoki stopień wyposażenia specjalnego stanowisk roboczych,
  • przydział do poszczególnych stanowisk roboczych tych samych operacji produkcyjnych,
  • mała podatność na szybkie zmiany,
  • mniejsze zapasy produkcji w toku,
  • system planów raportów i karty limitów materiałowych jako podstawa rozliczania,[1]
  • niezmienność przyjętej technologii, wielkości produkcji oraz asortymentu wytwarzanych wyrobów,
  • podział długookresowego zadania produkcyjnego na mniejsze jednostki, wykonywane w krótszych odcinkach czasu.

Metody ustalania rytmiczności produkcji

W celu ustalenia stopnia rytmiczności produkcji wykorzystuje się wiele różnych mierników, które można podzielić na dwie podstawowe grupy. Pierwsza grupa to wskaźniki wynikające z porównania rzeczywistej produkcji z planowaną, natomiast druga to wskaźniki, które charakteryzują realizację rzeczywistej produkcji w równych odstępach czasu.

  • Podstawowym wskaźnikiem pierwszej grupy jest wskaźnik nierytmiczności produkcji, który obliczany jest jako stosunek sumy odchyleń produkcji wykonanej od planowanej w poszczególnych podokresach do produkcji planowanej całego okresu, co wyraża następujący wzór:

gdzie:

Plw1 - wartość produkcji planowanej,
Plw2 - produkcja w ujęciu wartościowym w okresie badanym.
  • Natomiast podstawowym wskaźnikiem drugiej grupy jest wskaźnik rytmiczności. Przyjmuje on różne formy, w zależności od typu produkcji i charakteru danych. Dla przedsiębiorstw o produkcji masowej i wieloseryjnej przyjmuje postać:

gdzie:

Plw2 - produkcja w ujęciu wartościowym w okresie badanym,
Lo - liczba podokresów badanego okresu,
Plwm - wielkość produkcji w jednostkach wartościowych w podokresie, w którym była ona najważniejsza.
  • Natomiast współczynnik rytmiczności produkcji dla przedsiębiorstw o produkcji jednostkowej i małoseryjnej jest ilorazem sumy skorygowanych procentowych wskaźników wykonania planu w poszczególnych odcinkach czasu przez liczbę tych odcinków czasu pomnożoną przez 100.

Współczynnik rytmiczności może osiągnąć wartość 1 w najbardziej korzystnych warunkach.[2]

Etapy projektowania produkcji rytmicznej

Organizacja produkcji rytmicznej opiera się na poprawnie stworzonej dokumentacji konstrukcyjno-technologicznej wyrobu, która zostaje zaprojektowana w fazie technicznego przygotowania produkcji. Każdy czynnik produkcji powinien być w dyspozycji na odpowiednim poziomie.

Proces projektowania produkcji rytmicznej dzielimy na etapy:

  • Etap 1: Projekt struktury produkcyjnej:
  1. Obliczanie parametrów konkretnych detali i detalooperacji,
  2. Przydzielenie detalooperacji do stanowisk roboczych,
  3. Wydzielenie komórek produkcyjnych pierwszego stopnia.
  • Etap 2: Projekt rozmieszczenia stanowisk roboczych:
  1. Poszukiwanie rozwiązania teoretycznego,
  2. Projektowanie techniczne.
  • Etap 3: Projekt harmonogramów:
  1. Przygotowanie potrzebnych parametrów do scenariusza przebiegu produkcji,
  2. Sporządzenie harmonogramów pracy maszyn,
  3. Sporządzenie harmonogramów pracy robotników,
  4. Sporządzenie harmonogramów obsługi przez procesy pomocnicze.
  • Etap 4: Projekt opracowań uzupełniających:
  1. Sformułowanie czynników uzupełniających,
  2. Sformułowanie obsługi stanowisk roboczych i systemu organizacji pracy.[3]

Rytmiczna produkcja jest wyrazem stanu zorganizowania przedsiębiorstwa oraz stopniem przyczynienia się jego elementów składowych do powodzenia całej działalności.

O równomierności i rytmiczności produkcji decyduje sposób i stopień powiązań pomiędzy stanowiskami roboczymi. Cechą racjonalnej organizacji procesów produkcyjnych jest równomierność. Rytmiczność zaś stanowi wyższą formę równomierności i występuje tylko w ściśle określonych warunkach.[4]

Efektem rytmicznej produkcji jest większa i jakościowo lepsza produkcja, brak napięć i zaburzeń produkcyjnych, racjonalne zużycie czynników wytwórczych, redukcja kosztów, regularne dostawy do odbiorców oraz mniejsze zmęczenie pracowników, gdyż praca przebiega z jednakowym natężeniem.

Bibliografia

Przypisy

  1. K. Szatkowski i in. 2014, s. 129
  2. D. Dębski 2012, s. 38
  3. M. Brzeziński 2013, s. 137-138
  4. M. Brzeziński 2013, s. 134

Autor: Klara Jowsa, Magdalena Litwińska, Małgorzata Miernik