Produkcja potokowa

Produkcja potokowa
Polecane artykuły
Produkcja - formy organizacji Produkcja seryjna Partia produkcyjna Produkcja jednostkowa Cykl produkcyjny Formy produkcji Muda Controlling produkcji Komputerowo zintegrowane wytwarzanie

Produkcja potokowa (rytmiczna) to jedna z form organizacji produkcji, zaliczana do najbardziej efektywnych metod produkcyjnych. Potokowa forma produkcji to taka forma, w której zadania realizowane są w sposób ciągły, lub przetwarzanie materiałów przebiega w sposób ciągły i progresywny. Efektywność ten sposób produkcji osiąga dzięki:

• rozmieszczeniu stanowisk roboczych zgodnie z przebiegiem procesu technologicznego,
• wyznaczenia czasu wykonywania jednej operacji przez jedno stanowisko robocze lub grupę równoległych stanowisk roboczych,
• transportowania przedmiotu obrabianego od jednego stanowiska do drugiego możliwie bez przerwy,
• równego lub wielokrotnego czasu operacji na wszystkich stanowiskach tworzących linię potokową.

Linia potokowa zbudowana jest ze stanowisk rozmieszczonych wzdłuż przenośnika do transportu i obróbki części lub montażu całego wyrobu. Możliwość wykorzystania tej metody produkcyjnej oparta jest o wykorzystanie szeroko pojętej automatyki i robotyki oraz ograniczenia pracy człowieka głównie do kontroli maszyn. W praktyce organizacja linii potokowych oparta jest na minimalizacji przerw oraz maksymalizacji wykorzystania zasobów. Aby praca potoku produkcyjnego przebiegała bez zakłóceń konieczne jest aby były spełnione następujące warunki:

1. Znaczna stabilność popytu - jeżeli popyt ma charakter nieregularny wówczas przezbrajanie i ustawianie na nowo linii pociąga za sobą spore koszty, aby temu zapobiec przy produkcji potokowej i niestabilnym popycie produkuje się na zapas i potrzeby rynku uzupełnia z magazynów, niestety ten sposób również pociąga za sobą koszty związane z magazynowaniem,
2. Wyroby lub usługi muszą być znormalizowane, co powoduje nieelastyczność produkcji, swego rodzaju różnorodność można osiągnąć poprze zmienność np. zdobienia,
3. Konieczność terminowych i zgodnych ze specyfikacją dostaw co powoduje wspomniana nieelastyczność produkcji, w której nie można zaakceptować zmian materiałów,
4. Wszystkie zadania muszą być zdefiniowane co pozwala na spokojną, miarową prace całej linii,
5. wykonywanie prac musi spełniać przyjęte normy, gdyż taka produkcja nie przewiduje czasu na poprawę braków,
6. Wszystkie maszyny i urządzenia muszą być sprawne, aby nie dezorientowały pracy całej linii,
7. Obsługa eksploatacyjno-remontowa musi być prowadzona z wyprzedzeniem,
8. Procedura kontroli musi być wpleciona w pozostałą sekwencję operacji,
9. Konieczna jest synchronizacja wszystkich stanowisk roboczych, co nazywane jest taktem linii pracy

Skutecznie wprowadzony potok produkcyjny pozwala na osiągniecie następujących korzyści:

• Zmniejszenie robocizny bezpośredniej oraz oszczędność czasu,
• Dokładność precyzja wykonania,
• Szybkie wychwytywanie wszelkiego rodzaju braków i uchybień,
• Brak przerw międzyoperacyjnych minimalizuje poziom robot w toku,
• Zmniejszenie koniecznych powierzchni magazynowych,
• Ograniczenie transportu wewnętrznego i przeładunków,
• Uproszczenie kontroli dzięki zastosowaniu samokontroli,
• Natychmiastowe wyłapywanie braków materiałowych,
• Dokładność zapotrzebowania na materiały,
• Skrócenie okresu zwrotu inwestycji w maszyny materiały.

Cechy charakterystyczne produkcji potokowej

• Wysoki poziom zmechanizowania stanowisk pracy,
• Struktura produkcyjna oparta na tendencji przedmiotowej,
• Ewidencja oparta na kontroli stanu posiadanych zapasów bądź na rejestracji spływu półwyrobów oraz wyrobów finalnych,
• Planowanie produkcji oparte na systemie planów raportów oraz kart limitów materiałowych,
• Mała elastyczność wynikająca z ściśle określonego przydziału zadań do konkretnych stanowisk pracy,
• Minimalny stan zapasów międzyoperacyjnych,
• Ustabilizowany charakter wielkości produkcji w toku.

Odmiany produkcji potokowej

• Potok stały – jest możliwy do zorganizowania jedynie w przypadku produkcji masowej, gdy w linii wytwarzana jest tylko jeden wyrób. Z potokiem stałym jest powiązane określenie linii potokowej o stałym obciążeniu wynikające z faktu, iż na jedno stanowisko robocze przypada jedynie jedna detalooperacja,
• Potok zmienny (przedmiotowo-zmienny) – mamy z nim do czynienia, gdy przez pewien okres czasu na danej linii produkcyjnej obrabiany jest jeden element (bądź seria), a po pewnym czasie oraz po przezbrojeniu linii obrabiany jest inny element (bądź seria). W takim wypadku mamy do czynienia z tzw. linią potokową o zmiennym obciążeniu. Możemy wtedy na jednej linii obrabiać kolejno kilka elementów, ale tylko wtedy, gdy są one do siebie podobne pod względem konstrukcyjno-technologicznym,
• Potok asynchroniczny – czasy wykonywania poszczególnych działań są różne, nie są sobie równe, ani nie są wielokrotnością czasu innych operacji. Różne stanowiska robocze są różnie obciążone (podczas, gdy jedne stanowiska robocze są całkowicie obciążone na innych mogą występować przestoje) w wyniku czego powstają przerwy, które prowadzą do zakłócenia procesu produkcji,
• Potok synchroniczny – powiązania między stanowiskami pracy są stałe, a czasy wykonania poszczególnych zadań są w pełni synchronizowane; są sobie równe lub są swoją wielokrotnością. Stanowiska robocze są w tym samym stopniu obciążone, dzięki czemu wyroby mogą być przekazywane na kolejne stanowiska robocze bez żadnych przerw ani przestojów oraz nie występują pomiędzy nimi zapasy produkcji w toku. Aby produkcja potokowa (rytmiczna) mogła być synchronizowana, produkcja musi być odpowiednio przygotowana technologicznie. Niektóre zadania są łączone bądź rozdzielane w celu uzyskania jednakowego czasu wykonywania kolejnych operacji lub jego wielokrotności,
• Potok z przymusowym taktem – opiera się na narzuceniu całej linii produkcji przymusowego taktu poprzez powiązanie stanowisk roboczych za pomocą systemu transportu,
• Potok zautomatyzowany – mamy z nim do czynienia, gdy między stanowiskami roboczymi, a systemem transportu występuje ścisła zależność, są one ze sobą powiązane i dzieje się to w ramach jednolitego zautomatyzowanego cyklu produkcyjnego, który wtedy przebiega automatycznie. W przypadku potoku zautomatyzowanego zadaniem człowieka jest kontrola i nadzór nad praca maszyn.

Zalety i wady produkcji potokowej

Zalety:

• przejrzystość i jasność procesu produkcyjnego
• nieskomplikowana organizacja pracy i produkcji,
• pełne wykorzystanie czasu pracy,
• łatwość koordynacji i synchronizacji pracy,
• zapewnienie rytmicznej i wydajnej pracy,
• szybkie przygotowanie zawodowe pracowników do wykonywania pracy,
• krótki czas i niski koszt transportu,
• łatwość, wysoka sprawność i efektywność kontroli jakości,
• krotki cykl produkcyjny,
• zmniejszenie zapasów materiałów i półfabrykatów,
• zmniejszenie kosztów pracy

Wady:

• względnie zawężony zakres produkowanych wyrobów,
• uzależnienie produkcji od dyscypliny, rytmiczności i jakości pracy stanowisk roboczych,
• wysokie koszty zakupu i eksploatacji maszyn, automatów i robotów produkcyjnych
• monotonia pracy oraz konieczność wzbogacania pracy

Źródło: J.Duraj, Podstawy ekonomiki przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2004, s 365

Bibliografia

• Bocewicz G., Wójcik R., Banaszak Z. (2008). Planowanie pracy zespołu robotów wielofunkcyjnych w systemach potokowej produkcji wieloasortymentowej (Interakcyjne wspomaganie decyzji)
• Borkowski S., Ulewicz R. (2008). Zarządzanie produkcją, Oficyna wydawnicza Humanitas, Sosnowiec, s. 77
• Borowiecki R. (red.) (1990). Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa przemysłowego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa- Kraków
• Duda J., Zintegrowane komputerowo projektowanie procesów i systemów wytwarzania w środowisku PLM, s. 5-6
• Duraj J.(2004). Podstawy ekonomiki przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Durlik I.(2015). Inżynieria zarządzania cz.1, Wydawnictwo Placet, Warszawa, s. 122
• Janiszewski J., Siemieniuk K. (2012). Lean Management jako koncepcja wspomagająca zarządzanie innowacjami w przedsiębiorstwie, "Studia i prace wydziału nauk ekonomicznych i zarządzania", Nr 30, s. 10-14
• Muhlemann A.P., Oakland J.S., Lockyer K.G.(1995). Zarządzanie produkcja i usługi, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa
• Prońko J., Soboń A., Zamiar Z. (2008). Zarządzanie produkcją,, Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, Kielce

Przypisy

Autor: Magdalena Niemczyk, Karolina Skoczołek