Prawo malejących przychodów
| Prawo malejących przychodów |
|---|
| Polecane artykuły |
Prawo malejących przychodów polega na tym, iż w miarę dodawania dodatkowych porcji jakiegoś czynnika, przy utrzymywaniu innych czynników bez zmian, będziemy uzyskiwać coraz mniej dodatkowego produktu. Inaczej formułując te prawo, krańcowy produkt każdej jednostki czynnika zmniejsza się w miarę wzrostu ilości tego czynnika przy wszystkich innych czynnikach bez zmian.
Prawo malejących przychodów działa wtedy kiedy wszystkie czynniki produkcji są stałe, a jeden z nich jest zmienny w czasie. Czynnikami produkcji albo inaczej nakładami nazywamy taką usługę albo dane dobro, które jest wykorzystywane w procesie produkcyjnym. Należą do nich np.:
- kapitał pieniężny,
- praca wykonywana przez pracowników (robocizna),
- energia,
- maszyny w zakładzie produkcyjnym
- surowce [Rachwalska M., 2012, s. 7 - 10]
Więc do czynników produkcji należy wszystko, począwszy od płacy pracowników aż po wydatki na zakup materiałów. Warunkiem działania prawa malejących przychodów jest również technologia. Prawo działa przy założeniu, że technologia się nie zmienia. Dlatego jest wykorzystywane jedynie w krótkim okresie, ponieważ w długim okresie wszystkie czynniki produkcji są zmienne[Włudyka T., 2012, s. 74-75]
Przykład hipotetyczny
Działanie prawa malejących przychodów można zaobserwować w hipotetycznym przemyśle filmowym. Poczynając od zerowej produkcji i zerowego zatrudnienia, pierwszy zatrudniony pracownik spowoduje wzrost produkcji o 12 jednostek na tydzień. Następna zatrudniona osoba spowoduje wzrost produkcji o 11 jednostki, co łącznie daje ilość 23 jednostki. Trzecia osoba spowoduje przyrost produkcji o 10 jednostek a dalsze zwiększanie zatrudnienia przynosi mniejsze przyrosty produkcji. Dlaczego nowo zatrudniane osoby powodowały mniejszy przyrost produkcji? Rozwiązanie jest dość banalne, jakby się nie zdawało. Pierwszy zatrudniony ma do swej dyspozycji całe zaplecze studyjne, zasób kamer itd, natomiast zatrudnienie dodatkowych pracowników powoduje zwiększenie ilości sprzętu i urządzeń na jednego zatrudnionego. W rezultacie średnia wielkość produkcji zmniejsza się, przyjmując w opisanym przykładzie następujące wartości 12 przy jednym zatrudnionym, 11,5 przy 2 pracownikach i 11 przy 3 etatach. To samo zjawisko występuje przy produkcji posiłków.
Wnioski
Z powyższego tekstu wynika, że każdy następny zatrudniony pracownik w mniejszym stopniu powoduje wzrost produkcji niż robił to jego poprzednik. Kiedy zatrudnienie wzrasta, zmniejsza się ilość urządzeń i sprzętu, które przypadają na jednego pracownika, a ponadto występują sytuacje gdy pracownicy zaczynają sobie przeszkadzać [Zieliński M., 2010]. Wynikiem tego jest spadek produkcji na jednego zatrudnionego w miarę wzrostu zatrudnienia. Zależność ta zobrazowana jest na rysunku 1.
Przykłady praktyczne
Prawo malejących przychodów ma praktyczne zastosowanie w życiu codziennym. Dobrym przykładem będzie dziedzina rolnictwa, kiedy produkcja rośnie szybko wraz z dodawaniem czynnika pracy - pola są dokładniej obsiane, kanały irygacyjne przepustowe a chwasty dokładnie usunięte z pola. Jednak w pewnym punkcie dodatkowa praca będzie dostarczała coraz mniej korzyści. Ile razy można okopać pole czy czyścić kanał irygacyjny? Produkcja rośnie w niewielkim stopniu w przeciwieństwie do przyrostu ilości ludzi w gospodarstwie rolniczym. Prawo to ma zastosowanie w biednych krajach Azji (Chiny, Indie), gdzie bardzo wiele osób przypada na jedno gospodarstwo rolnicze. Problemem nie jest zacofanie ludności czy brak reakcji na bodźce ekonomiczne, lecz przeludnienie gospodarstw.
Bibliografia
- P.A. Samuelson, W. D. Nordhaus, Ekonomia tom 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2004
- D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch, Ekonomia tom 1, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, 1993
- Rachwalska M., W pogoni za pieniędzmi, Czyli jak zmaksymalizować zyski, Wrocław, 2012
- Zieliński M., Prawo malejących przychodów, 2010
- Włudyka T., Instytucje gospodarki rynkowej, Warszawa, 2012
Autor: Łukasz Bandura, Joanna Witowska
